Sytske Jellema | Financieele Dagblad

‘We gaan via de spoedeisende hulp naar binnen’, zegt een arts in opleiding voor de ingang van het Universitair Ziekenhuis van Caracas, de hoofdstad van Venezuela. ‘Bij de hoofdingang staan patiënten te protesteren.’

Snel loopt ze door de donkere gangen van het vervallen gebouw. Links en rechts zitten patiënten op de grond, hangend tegen de muur, een enkeling ligt op een bed. Een verdieping hoger zijn de gangen leeg. Bedden zijn onbeslapen en er hangt een ongewone stilte in het grootste ziekenhuis van het land.

‘We hebben patiënten niets te bieden’, vertelt de jonge arts Gherzon Casanova even later. ‘Er zijn geen medicijnen, geen desinfectiemiddelen en er is niet genoeg te eten. Het ziekenhuis is een risicovolle plek voor infectiegevaar geworden. Bij elke patiënt maken we daarom nu de afweging of deze niet beter thuis kan blijven.’

‘Holocaust in de zorg’

Volgens de Federatie van Artsen in Venezuela (FMV) is er een tekort van 85% aan medicijnen in het land. Van de meest basale antibiotica, zoutoplossingen en pijnbestrijders tot aan verdovingsmiddelen en chemokuren, van alles is er te weinig. ‘Ik ben ervan overtuigd dat we zelfs 95% van de medicijnen niet hebben’, zegt Douglas Leon Natera, voorzitter van de FMV. ‘We hebben te maken met een holocaust in de gezondheidszorg. Mensen gaan dood die niet dood hoeven te gaan.’

Volgens de regering is er sprake van een tekort van slechts 15% aan medicijnen. In propagandavideo’s gaan ‘chavinisten’, zoals aanhangers van het regeringsbeleid worden genoemd, er prat op dat het gezondheidssysteem in Venezuela uniek is, omdat het helemaal gratis en voor iedereen toegankelijk is. Maar feit is dat alleen de patiënten die zelf hun medicijnen bij elkaar hebben weten te verzamelen op dit moment toegang hebben tot publieke gezondheidszorg.

Sinds het instorten van de oliemarkt verkeert Venezuela — dat voor 97% van zijn inkomsten afhankelijk is van olie — in een zware economische crisis. Vorig jaar werd het begrotingstekort op 20% van het bruto binnenlands product geschat en kende het land kende een inflatie van 180%. Het Internationaal Monetair Fonds gaat voor dit jaar uit van een geldontwaarding van 720%. Mensen moeten uren in de rij staan om supermarkten binnen te komen, en als er nog eten is, is dat bijna onbetaalbaar.

Spoedoperatie zonder apparatuur

In het Universitair Ziekenhuis opereren artsen nog maar twintig tot dertig keer per maand, waar dat eerder gemiddeld 140 keer was. Patiënten liggen soms maanden te wachten op operaties, die keer op keer worden uitgesteld bij gebrek aan medicijnen of werkende apparatuur.

Twee maanden geleden nog kwam een vrouw binnen die teveel vocht in haar lichaam had. Met medicijnen is het vocht eenvoudig af te voeren, maar die waren er niet. Een kleine ingreep zou de volgende stap geweest zijn, als er verdovingsmiddel beschikbaar was geweest.

Toen artsen uiteindelijk na weken wachten moesten overgaan tot een spoedoperatie waarbij ze haar keel moesten opensnijden, was de operatiekamer niet beschikbaar door gebrek aan werkende apparaten. De vrouw is overleden, terwijl dat helemaal niet had gehoeven. ‘Je kunt een politieke ideologie hebben, maar dat betekent niet dat je met levens kan spelen’, drukt Casanova scherp uit tegen de socialistische regering van president Maduro.

Van apotheek naar apotheek

‘We hebben als familie 600.000 bolivares (omgerekend $660) bij elkaar gelegd om de kankermedicamenten voor mijn moeder te kunnen kopen’, zegt Johan die aan het bed zit van zijn moeder. Wekenlang stonden hij en andere familieleden in rijen van verschillende apotheken in de stad om medicijnen te kopen. De totale kosten bedragen veertig keer het minimum maandsalaris in Venezuela.

‘Zolang de regering ontkent dat we te maken hebben met een crisis, ontvangen we geen hulp uit andere landen. Hulp accepteren betekent toegeven dat het land in crisis is’, zegt Natera van de FMV. De regering handelt juist precies tegengesteld. Zo verklaarde ze kortgeleden de standaardmedicijnen voor mensen met chronische ziektes als diabetes tot ‘speciale medicijnen met hoge kosten’, alsof het medicijnen voor zeldzame ziektes betreffen. Daarmee probeert ze te rechtvaardigen dat er schaarste is. Volgens Antonio Orlando, voorzitter van de Venezolaanse medicijndistributeur heeft het Ministerie van Gezondheid een totale schuld in de gezondheidszorg van $6,5 mrd opgebouwd sinds 2010.

Kindersterfte

Op de afdeling neonatologie staan de couveuses dicht op elkaar, zo dicht dat infecties bij de pasgeboren kinderen kunnen worden overgedragen. Dokter Casanova vertelt dat de kindersterfte behoorlijk is toegenomen, ook al heeft het Venezolaanse Ministerie van Gezondheid sinds 2012 al geen officiële cijfers meer gepubliceerd over kindersterfte. ln het hoofdstedelijk Universitair Ziekenhuis stierven in de eerste drie maanden van dit jaar 67 baby’s. Dat is evenveel als in 2015 over het hele jaar. ‘Het is alsof we een halve eeuw zijn teruggeworpen’, zegt Casanova. ‘We hebben alle kennis en alle wil om mensen te helpen, maar we kunnen niets doen.’

‘We zagen deze crisis al heel lang aankomen, maar er is nooit naar ons geluisterd’, zegt Natera. Het FMV heeft verschillende aanklachten ingediend bij onder meer de Venezolaanse ombudsman en bij de rechter. Daar is nooit wat mee gedaan. Op dit moment is de Federatie daarom een nieuwe strategie aan het uitproberen waarbij ze patiënten stimuleert om hun situatie voor de rechter te brengen. De artsen kunnen dan als getuigen optreden.

Bron: Financieele Dagblad