Reconstructie Fraude KPMG | Peter de Waard

Het OM eist negen maanden cel tegen Jaap van Everdingen van KPMG, om fiscale fraude bij de bouw van het nieuwe hoofdkantoor langs de A9. ‘Het vertrouwen is beschaamd.’ De steraccountant ontkent de beschuldigingen.

Het had een prestigieus en glorieus eerbetoon aan de integriteit van de accountant moeten worden: een kolos van 53 meter met elf etages, waarvan twee hoog uitstekende vides met een glazen plafond de transparantie van het beroep uit moeten dragen.

De markante, 220 miljoen euro kostende blikvanger langs de A9 bij Amstelveen is nu een symbool van de teloorgang van de Nederlandse accountancy in de afgelopen tien jaar. Het in 2010 opgeleverde nieuwe hoofdkantoor van KPMG bij Amstelveen, is besmet. Het staat voor alles wat mis ging in de accountancy: falende controles, belangenverstrengeling, fraudezaken en het vastgoed – megalomanie en zelfverrijking.

Nog altijd moet KPMG puinruimen. Deze en vorige week stond de steraccountant van KPMG, Jaap van Everdingen, die het nieuwbouwproject begeleidde, voor de rechtbank, samen met een collega en twee vastgoedbeleggers. Dinsdag kregen zij na zeven procesdagen in het paleis van justitie in Amsterdam het laatste woord. Van Everdingen had eerder negen maanden onvoorwaardelijk tegen zich horen eisen, vastgoedman Fred Meijer vijf maanden. Bij de twee anderen bleef de eis beperkt tot werkstraffen.

Diskrediet

Het Openbaar Ministerie neemt het de KPMG-accountant vooral kwalijk dat hij met dit project het beroep in diskrediet heeft gebracht: ‘Een accountantskantoor is één van de hoekstenen van financiële integriteit. De accountant ziet toe op de juiste vertaling van de werkelijkheid naar de financiële verslaglegging. Daar moet op vertrouwd kunnen worden. Dat vertrouwen heeft KPMG beschaamd.’

De verdachten werden valsheid in geschrifte, belastingontduiking en het wegsluizen van geld ten laste gelegd. ‘Er is sprake van opzettelijk onjuiste aangiften’, aldus het OM.

Van Everdingen ontkent voor de rechtbank alle schuld aan fraude of een ander strafbaar feit. Er is geen opzet in het spel. ‘Ik ben diep, diep teleurgesteld in de Belastingdienst, de FIOD en het OM. Ik ben finaal afgebrand en heb al vijf jaar mijn beroep niet kunnen uitoefenen, terwijl we hier te maken hebben met een eenvoudig fiscaal geschil. Waarom doet u een inval in mijn huis als ik het in één telefoontje had kunnen uitleggen? Een Kamerlid ging vervolgens lopen roepen dat ik niet in de raad van bestuur, maar in de gevangenis thuishoor. Ik dacht dat Nederland een ordentelijk land was.’

Van Everdingen zegt het zwaar te hebben. ‘Ik doe nu enkele betaalde adviesopdrachten waarmee ik 60 duizend euro verdien. Dat staat in geen enkele verhouding tot wat ik verdiende als bestbetaalde partner bij KPMG. Ik was de tweede man van Europa.’

Ingenieuze constructie

Het draait allemaal om de bouw van dat nieuwe hoofdkantoor. Als nijvere cijferaar met juridische en fiscale expertise had KPMG daarvoor een ingenieuze constructie bedacht. De accountant richtte een speciale vennootschap KMPG Gebouw Amstelveen (KPMG II) op, waarin KPMG zelf voor 70 procent en grondeigenaar Fred Meijer voor 30 procent deelnamen. Als het project was voltooid ging KPMG II het kantoor verhuren aan KPMG, wat een rendement van 8 procent zou opleveren. Twee jaar nadat het kantoor was opgeleverd, werd het verkocht aan de Duitse vastgoedbelegger voor 258 miljoen euro – 26 miljoen winst voor KPMG en 12 miljoen voor Fred Meijer. De fiscus rook onraad toen uit de verschillende boekhoudingen bleek dat de winst flink was afgeroomd.

Zo had Bouw BV de 39 miljoen voor de inrichting van het pand voor zijn rekening genomen – kosten die normaal voor rekening van de huurder komen. Die kon KPMG zo in een keer van de belasting afschrijven. Grondeigenaar Fred Meijer kreeg bijna 13 miljoen euro uitbetaald voor werkzaamheden tijdens de bouw die nooit werden uitgevoerd. In totaal zou op die wijze 13,5 miljoen euro aan belasting zijn ontdoken, concludeerde de fiscus in 2014.

KPMG moest deze achterstallige belasting alsnog betalen, plus een boete – een totaalbedrag van 29 miljoen euro. Uiteindelijk werd de zaak geschikt. Maar het OM liet het daarbij niet zitten. Het wilde een voorbeeld stellen in de aanpak van witteboordencriminaliteit.

Architectonisch hoogstandje

Van Everdingen stelde dat er voor hem en voor KPMG geen enkel motief was om fraude te plegen. ‘Vreemd, zo’n fraude zonder kenbaar motief’, stelt zijn advocaat Daan Doorenbos, die meent dat het OM op grond van suggestieve berichtgeving in de media in actie was gekomen. Raadsman Guido de Bont van vastgoedman Fred Meijer zei dat het voor zijn cliënt een ‘gewone zakelijke transactie was’. ‘Een benijdenswaardige opdracht om een architectonisch hoogstandje te realiseren op een in het oog springende locatie.’

Alleen weet niemand nu waarom het nieuwe hoofdkantoor er zo nodig moest komen. Ruimtegebrek werd destijds genoemd. Maar nu moet KPMG hele etages van het kantoor verhuren, omdat het veel te ruim in het jasje zit. Het personeel had gemakkelijk in het oude hoofdkantoor gepast. Dat staat nu al jaren leeg, pal naast het nieuwe.

Uitspraak volgt op 5 april.

Bron: Volkskrant