Eerste Europese zwarte lijst van fiscale paradijzen | Marc Peeperkorn

De Europese Unie zet voor het eerst 17 landen op een zwarte lijst van belastingparadijzen die multinationals en superrijken helpen de fiscus te ontwijken. Het gaat onder meer om Panama, de Verenigde Arabische Emiraten, de Marshall Eilanden en Grenada.

De socialisten en Groenen in het Europese parlement spreken over een slappe lijst; volgens Europees Commissaris Moscovici (Economische en Financiële Zaken) is ze niet voldoende om de belastingvlucht aan te pakken.

De zwarte lijst – waarover de lidstaten ruim een jaar hebben onderhandeld – volgt op journalistieke onthullingen (Panama papers, Paradise papers, Lux-leaks) over grootschalige belastingontwijking door internationale bedrijven, vermogende voetballers, politici en ondernemers. Tot nog toe bestond er geen Europese zwarte lijst, alleen een lappendeken aan nationale lijsten. De landen die op de EU-lijst staan, kunnen worden gestraft met handelsbelemmeringen, striktere controles, extra fiscale heffingen en verlies aan EU-subsidies.

Grijze lijst

Naast de zwarte lijst gingen de lidstaten dinsdag ook akkoord met een ‘grijze lijst’ van 47 landen die verbetering hebben beloofd maar dat wel moeten nakomen. Daarvoor krijgen ze maximaal 2 jaar de tijd. Het gaat onder meer om Curaçao, Aruba, Hongkong, Taiwan, Turkije, de Kaaimaneilanden, de Seychellen, Guernsey en Andorra. Passen ze hun belastingwetten niet aan, dan belanden ook zij op de zwarte lijst.

Moscovici en zijn collega Dombrovskis (Euro) benadrukten dat de lijst is opgesteld door de lidstaten, niet door de Commissie. Belastingen zijn een zaak van de EU-landen, besluiten kunnen alleen met unanimiteit worden genomen. De lidstaten beslissen zelf of boosdoeners op de zwarte lijst te maken krijgen met sancties; de Commissie drong vergeefs aan op een verplichting daartoe.

Verdachte landen

Vorig jaar startten de lidstaten met een lijst van 213 verdachte landen, de optelsom van alle nationale lijsten en andere dubieus geachte staten. Na een eerste schifting bleven er 92 over. Die werden serieus onderzocht. Een twintigtal voldeed (al dan niet na lichte druk) aan de Europese belastingeisen, de rest beloofde beterschap maar nog niet hard genoeg (grijze lijst) of weigerde de belastingswetten aan te passen (zwarte lijst). Daarnaast kregen acht landen in het Caribische gebied uitstel voor een antwoord, omdat ze getroffen zijn door de orkaan Irma.

Volgens betrokken EU-ambtenaren lobbyden lidstaten om bevriende gebieden te ontzien. Zo werden op het allerlaatste moment Kaapverdië onder Portugese druk van de zwarte naar de grijze lijst verplaatst, hetzelfde gebeurde met Marokko op Frans verzoek. Er staan geen EU-landen op de lijsten, dat was van meet af aan de afspraak. Volgens de Commissie zouden die daar ook niet op belanden omdat EU-regels belastingontwijking aan banden leggen.

Triest

Er staan geen EU-landen op de lijsten, dat was van meet af aan de afspraak

Volgens de Groenen is de zwarte lijst ‘witgewassen’ en hadden lidstaten als Nederland, Luxemburg, Groot-Brittannië en Cyprus er ook op moeten staan, net als de Verenigde Staten. ‘Het is triest dat de lidstaten zo weinig moed en verantwoordelijkheid hebben getoond.’ PvdA-europarlementariër Tang vindt dat de schreeuw van verontwaardiging over belastingontwijking in de Brusselse achterkamertjes is gesmoord.

Actiegroep Transparency International noemt de Europese zwarte lijst een nuttige eerste stap. Net als de Commissie hamert de groep erop dat de betrokken landen echt sancties worden opgelegd. De zwarte en grijze lijst zullen elk jaar indien nodig worden bijgesteld.

We zetten zes mijlpalen op een rij
Nederland geeft grootverdieners een fiscale vipbehandeling, blijkt uit de Paradise Papers. Hoe kon Nederland uitgroeien tot belastingvluchthaven voor ‘s werelds multinationals?  (+)

Belasting ontduiken: kán het wel anders (en netter) als je 10- of 50 miljoen euro bezit?
De Paradise Papers zetten schimmige belastingconstructies op belastingparadijzen vol in het licht. Ook rijke particulieren maken veelvuldig gebruik van bedrijfjes op Caribische en Kanaal-eilanden om zo min mogelijk belasting te betalen. Maar kan een miljonair het ook anders doen – eerlijker? (+)

Wie durft er een eind te maken aan de belastingparadijzen?
Na de ‘Luxemburg Leaks’ en ‘Panama Papers’ liggen opnieuw miljoenen documenten op straat die aantonen hoe de allerrijksten massaal de belastingen ontwijken. Wat is er terechtgekomen van de plannen om hier korte metten mee te maken? (+)

Nederland moet meer doen tegen belastingontwijking multinationals
Mini-enquête legt vooral bloot dat de overheid niet is opgewassen tegen de experts in belastingontwijking, schrijft Carlijne Vos.

Bron: Volkskrant