28 C
Willemstad
• donderdag 25 april 2024

Extra | Journaal 24 april 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Tuesday, April 23, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 23 april 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Monday, April 22, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 22 april 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Friday, April 19, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...
- Advertisement -spot_img

Spich Nashonal Promé Minister Schotte

HomeNieuwsSpich Nashonal Promé Minister Schotte

 

19 di aprel 2012
Televidentenan, oyentenan, dama i kabayero, bon nochi,Danki pa sintonisá e transmishon akí, i pa risibími awe nochi komo proméminister di nos pais den bo kas, na trabou, òf kisas den outo.Mi ta kompañá pa e dos vise-promé ministernan den nos kabinete, sr. CharlesCooper di partido MAN, i sr Elmer ‘Cadé’ Wilsoe representando PuebloSoberano.Huntu nos ta representá e partidonan ku mas tantu pueblo a vota p’e, i ku alogra di forma un koalishon despues di elekshon di 27 di ougùstùs 2010. A basedi nos leinan e koalishon akí ta goberná nos pais pa 4 aña, òf te na e momentuku nos parlamento stòp di duna su konfiansa na e gabinete akí.E motibu pakiko mi a opta pa aserká abo, komo suidadano, na un maneradirekto asin’akí awe nochi, ta pasobra tin desaroyonan den nos komunidat kutin ami, i mi kolega ministernan preokupá. Hopi preokupá, mi por bisa.Nos no ta e únikonan ku ta preokupá. Si bo ta lesa korant, skucha radio, baionline, òf wak televishon, bo ta ripará ku tin hopi diskushon, hopipreokupashon i tambe hopi akusashon. E diskushonnan ta tuma lugá entrepolítikonan, pero tambe entre koleganan, entre amigunan i hasta den famia.Hopi hende no ta sinti nan mes kómodo ku tantu diskushon, i tantu diferenshadi opinion ku ta keda ekspresá públikamente. E diskushonnan tin hende kansá iinsatisfecho pa loke ta pasando den nos pais. Tin basta hende ku ta ekspresá kunan no ta sinti nan mes kómodo ku e rumbo ku nos pais ta bayendo.Anto por tin komprenshon pa esaki. Mayoria di hende lógikamente ta preferáku nan bida diario ta trankil i ku nos por biba dushi ku otro. Esei ta nosnaturalesa humano. Pero esei no ta e realidat den nos pais.For di tempu a inisiá ku e kambionan den nos struktura estatal, nos komunidatpokopoko a bira mas dividí i e diskushonnan entre nos komo hende a bira mas
2
fuerte. Aunke Kòrsou ta kustumbrá ku basta kos, i nos a konosé situashonnanhopi tenso den pasado, tòg mi ta ripará ku durante, i spesífikamente despuesku nos a bira un pais outónomo, e situashon di divishon no a mehorá, kisashasta a empeorá.Den e último lunanan tabatin suseso den nos komunidat, ku den un sosiedatsíviko normal, kaminda ta respetá otro su derechonan fundamental, i kamindata anda ku otro diariamente na un manera síviko, kosnan asina lo no ta posibel.Nos tur a spera ku despues di 10 di òktober 2010, nos por a sera e buki bieu, ikuminsá skibi un buki nobo. E buki di historia di Kòrsou komo pais ku taprosperá.Mi a referí na esei den mi spich na Brionplein dia 10 di òktober, dia nos pais anase. I mi a hasi un apelashon na tur hende: si nos ke logra resultadonandiferente, nos mester aktua di forma diferente.Pero for di e dia ei tabatin suseso ku lo mi a preferá di no a mira den noskomunidat. Ami lo a preferá ku nos lo no ta shushando e páginanan blanku ifresku di nos buki nobo, e buki den kua nos ta skirbiendo nos mes historiakomo pais.Nos a shusha e páginanan nobo di nos historia aseptando komo komunidat kunos ta akusá, ataká i insultá otro a base di opinion polítiko i pa motibunanpolítiko. Parse ku a bira normal ku, aunke echonan ta mustra kontrali, tòg tainsistí riba un akusashon i ta sigui ripitié.Parse ku hasta despues ku órganonan ofisial i independiente den nos pais ihasta gobernador ta konstatá algu a base di investigashon, esei no ta sufisientepa kambia opinion, pasobra no ta sirbi e meta polítiko.Si nos parlamento, ku ta representá pueblo den nos demokrasia, a tuma unposishon a base di deliberashonnan liber, públiko, i demokrátiko, no ta aseptánan konklushon. I komo sifuera esei no a kousa sufisiente inkietut lokalmentekaba, ta bai Hulanda i via medionan di komunikashon ta bisa pafó di nosfronteranan ku Kòrsou ta korupto, djis pa lanta mas diskushon polítiko denreino tambe.
3
Tin hasta forsanan den nos komunidat ku ta opta pa buska maneranan ilegal padaña kredibilidat di ami personalmente den mi funshon komo promé minister, itambe otro miembronan di mi gabinete. Parse ku nos ta aseptá komo algunormal ku dato privá di hende ta skeiru i keda publiká den prensa. Parse e oraei, ku no tin límite mas na loke por hasi, djis pa motibunan polítiko. “Het doelheiligt de middelen”.Pero, dama- i kabayeronan, kosnan ilegal den nos pais hóben, no mag di takonsiderá komo algu normal. Komo gobièrnu nos ke pa nos komunidat tafunshoná a base di reglanan, i mi sa ku mayoria di nos tambe ke esei. Esnan kuta violá regla mester konfrontá konsekuensha di nan akshonnan. Pronto lo mipor anunsiá kon leu sierto forsanan den nos komunidat ta dispuesto na bai papor logra metanan polítiko.Sierto aspekto den e kuadro akí ta spesífikamente preokupante. Tin gruponanku ta ekspresá públikamente ku nan meta ta pa baha gobièrnu. Nan ta presentákomo gruponan ‘sivil’, pero e ekspreshonnan i aktividatnan no tin masha kosku por konsiderá komo algu síviko i sigur no konstruktivo.A base di libertat di ekspreshon tur hende ta liber pa ekspresá ku nan no ta diakuerdo ku gobièrnu, i ku nan ke, pa gobièrnu bai kas. Pero Gobièrnu a kedaelegí na un manera liber, i ta funshoná riba un base demokrátiko, ku sosten dinos parlamento. Asina un estado di derecho demokrátiko manera esun di nosta funshoná.Nos ta ripará ku resientemente e mensahe di e gruponan ‘sivil’ a kambia.Sabiendo ku e mensahe di ‘ban baha gobièrnu’ no ta unu simpátiko ku porkonta ku un sosten amplio den nos demokrasia, awor a kambia e mensaheapelando na inkietutnan mas general.Ta hasi uso di sintimentunan di hende ku no ta sinti nan mes kómodo den eambiente negativo ku ta krea den nos komunidat. Ta intensifiká e krítikanan, paasina konsientemente purba di krea un impreshon di káos i anarkia den noskomunidat, hasiendo uso, òf hasta maluso, di emoshon di hende.Komo gobièrnu nos ta respetá libertat di ekspreshon totalmente, pero esei nomag di resultá den manipulashon di pueblo. Nos preokupashon den esaki tapa libertat di ekspreshon no duna libertat di manipulashon.
4
Ta purba krea impreshon e dianan akí ku nada no ta sosodé den nos pais, i kutur kos ta bai robes, i tur kos ta falta di gobièrnu pasobra ‘nan’ no ta hasi nada.Pero esei no ta kuadra ku bèrdat si nos konsiderá echonan di e último 18 lunadi gobernashon.Lagami splika djis un par di e desishonnan i desaroyonan importante ku asosodé den nos pais resientemente i splika unda nos ta pará awor akí.Nos mester prepará nos pais hóben rápido pa por tin un progreso dinámiko.Esei ta trese kuné ku gobièrnu a skohe un aserkamentu sumamente progresivoi hopi ‘hands on’.Esnan ku ta haña sa di e manera di traha i e pasonan grandi i struktural kugobièrnu ta tuma, ta keda hopi impreshoná. Nos ta bai logra kos pa nos paisden apénas 2 aña di tempu, ku ta tuma otro pais fásilmente 10 aña òf mas.Mi ta referí akinan entre otro na problemanan struktural pa ku ‘vergrijzing’, eecho ku mas hende den e komunidat ta yega edat haltu i e konsekuenshananfinansiero di esaki.Den presupuesto di 2011 gobièrnu a logra un ‘onderbesteding’ di por lo ménos150 mion ménos ku nos a presupuestá. A logra esei a base di ta hopikonservativo i responsabel, i dor di faseer proyektonan.Pero pakiko nos no a kanta aleluya? Pasobra tabatin ‘tegenvallers’ tambe, dimontantenan grandi, entre otro fondo di SVB. Loke a sali na kla ta ku for di aña1997 tin kartanan di SVB ku ta bisa gobièrnu ku mester tuma medida i subiprima òf edat di penshun, pero nada nunka no a sosodé. Meskos ta konta pa egastunan di nos salubridat públiko ku ta sigui subi aña tras di aña, pero no atuma medida.Nos gobièrnu ta prepará i implementá kambionan riba e terenonan aki denménos ku dos aña, loke ta sorprendé hopi hende, pero nos no tin otro opshon.A tarda demasiado aña.Nos ta papiando di kambionan fundamental ku ta pone un base salú bou di nospais, manera Seguro Básiko, AOV, maneho pa baha gastu di remedi etcetera.Komo pais nos mester atendé ku e problemanan aki awor, i no por laga nandrumi mas, paso nan ta kosta masha hopi sèn. Si nos no ta tin e ‘luho’ di
5
onderbesteding aña pasá pa paga e issues aki, e problemanan awor aki lo tagigantesko.Un otro ehèmpel ta nos sektor di energia. A logra krea maneho den algun luna,i a implementé dirèkt. Esei ta pone ku aki un luna lo tin 20% di nos kapasidat dielektrisidat via e mulinanan di bientu.20 % di nos kapasidat energétiko den un tiru ta bini di un fuente sostenibel.Esei ta impreshonante. Tambe e maneho ta duna persona i kompania individuale chèns pa skohe fuentenan di energia duradero a kambio di gastunan pagabel,pasobra a regla esei ku medidanan fiskal.Gobièrnu no ta skonde pa desishonnan difísil tampoko. Dentro di tres luna asolushoná na un manera hopi kreativo i benefisioso pa nos mes pais eproblema ku BOO centrale. Bosnan lo kòrda ku BOO, i alabes nos refineria,tabata for di servisio 6 luna kaba ora e gobièrnu akí a drenta. I no tabatinplannan konkreto òf pagabel pa solushoná e problema, ku a kousa tantu black-outs na nos isla e tempu ei.Awor akí BOO ta traha, nos ta invertí den su instalashonnan. Por tin ‘hick ups’ainda, pero BOO ta di nos, i e lo ta ‘op en top’ pronto, sin ku nos tabatin nodi dipaga e kompanianan hapones ku tabata doño ántes.Futuro di nos refineria ta un desishon kompliká tambe ku ta haltu riba nosagènda. Ta un desishon ku nos ta preparando hopi bon. Nos tin tur dato, i tatrahando e ruta pa yega na un desishon mas rápido posibel si Kòrsou lo baisigui ku òf sin refineria.Lagami menshoná mas meta konkreto ku gobièrnu a logra.Riba tereno di finansa a drenta na vigor un plan fiskal nobo ku ta e promé pasopa yega na un sistema fiskal ku ta muchu mas simpel i fásil. Resultado lo ta kukada un di nos ta paga belasting segun nos forsa i na un manera mastransparente.Minister di finansa a pidi tambe opinion internashonal renombrá di Standard &Poor pa wak kon nos ta presta finansieramente. Parse ku, komo un pais chikitu,nos ta presta hopi bon pasobra nos a risibí e rating di A- i A2. Un rating ku taduna konfiansa na invershonistanan pa nan invertí den nos pais.
6
Dentro di algun luna tambe lo introdusí e ‘kasregisters’, esta registronanelektróniko i digital den pakusnan, ku ta bai fasilitá kobransa di OB, pa asinapromové ku kada un di nos ta paga su kontribushon i tin fondo pa desaroyá nospais.Riba tereno ekonómiko nos ta sinti e efektonan di e krísis internashonal, pero akontrarestá esaki na diferente manera. Gobièrnu a aprobá pa ampliá e makutubásiko ku 10 fruta i 10 berdura, i tambe produktonan di promé nesesidat. Esakia bai kompañá pa un maneho ku a kontrarestá subida di preis. Banda di esaki afortifiká nos fundashon pa konsumidó ku, huntu ku un tim di Ministerio diDesaroyo Ekonómiko i Belasting Accountants Bureau ta hasi kontròlsemanalmente. Tambe ta informá i konsientisá nos pueblo dos biaha pa luna pamedio di e korant Monitor ku ta duna informashon na unda por haña siertoproduktonan na mihó preis.Den kuadro di e maneho pa kambia ‘Red Tape’ den ‘Red Carpet’, Ministerio diDesaroyo Ekonómiko a logra eliminá tur e 4.000 pèrmitnan di establesimenturetrasá for di aña 2006. Banda di esaki for di fin di 2011 a introdusí un areglo kuindikashonnan nobo ku ta hasi posibel pa entregá un pèrmit denter di unperiodo di máksimo 4 siman, dependiente di e tipo di pèrmit.Riba tereno di turismo gobièrnu a logra atraé diferente aerolinea pa bin bulaKòrsou, i tambe a ekspandé e kantidat di buelo den 2012.Riba tereno di infrastruktura hopi progreso ta visibel pa un i tur. Nosa drechahopi karetera prinsipal ku ta importante pa nos komunidat maneraSchottegatweg, Nieuwe haven, Palu blanku, Weg naar Westpunt,Caracasbaaiweg, Weg naar Fuik.Pronto ta inisiá desaroyo di e área di Piscadera, i tin ya kaba e kaminda diRonde Klip ku ta ser renobá. Tambe a asfaltá dos kaminda masha importanteku ta sirbi komo ‘shortcut’; nan ta Lyraweg i kaminda di Scherpenheuvel. Erotònde di Janwé nos tur por mira ku el a aliviá e kongestion di tráfiko,prinsipalmentemainta. Na e momentunan akí trabou grandi a kuminsá patraha Rotònde di Julianadorp i lo hancha mesora e kaminda pa hasié‘via dòbel’.
7
Tambe a firma i lo firma akuerdonan ku algun desaroyadó pa algun proyektoturístiko na Seru Spañó i na Zakitó. Awe mes e proyekto Pen Resort ku a kedapegá pa hopi añaa start.Un desaroyo hopi positivo ku gobièrnu a stimulá tambe ta CTEX, e ‘datacenter’ku por ekspandé e sektor di ICT den nos ekonomía, i krea kupo di trabou nanivel haltu. Esaki lo ofresé perspektiva nobo pa nos hóbennan ku ta studia.I den área di Veeris por ripará ku e megamall di Grupo Sambil lo kuminsákonstruí riba tèrmino kòrtiko. E pèrmit di konstrukshon ta den su fase final paaprobashon.Un área ku ta eksigí masha hopi atenshon di gobièrnu ta e área di nossalubridat públiko. Den pasado áreanan di salubridat no tabata kompletamentebou di maneho di gobierno, konsekuentemente kosnan a desaroyá manera nana desaroyá. E minister konserní ta enfoká riba nesesidat di prevenshon, i a lantaun instituto di prevenshon.Tambe e preparashon pa konstrukshon di nos hospital nobo ta kana konformeplanifikashon, i ta tumando pasonan konkreto pa haña solushon pa tur aspektoku ta kompaña e proseso kompliká aki.Tambe ta importante pa sa ku e minister konserní a hiba kombersashon largu ihopi intensivo ku tur grupo di beroepsbeoefenaar. Ta parse ku nos por yega naun akuerdo pronto ku grupo di médiko di kas tokante tarifanan nobo, i e rol di ediferente gruponan. Esei lo trese trankilidat den e sektor.Gobièrnu ta duna hopi atenshon na bon servisio pa públiko. Esei lo resultáentre otro den un adrès sentral pa tantu Kranshi, komo Bureau Rijbewijzen itambe un lokèt sentral pa tur pèrmit di gobièrnu.E ta bai demasiado leu pa menshoná awe nochi tur logronan di tur ministerio,pero mi ta garantisá bo ku nos ta bai komuniká komo gobièrnu na un maneramuchu mas intensivo pa informá abo, komo suidadano, di e pasonan idesishonnan di gobièrnu.Un tópiko ku si mi e duna atenshon speshal un ratu na dje ta kriminalidat.
8
Nos tur ta kompartí inkietut tokante e susesonan di e dianan ku ta tras dilomba. Krímennan inhumano kontra suidadanonan inosente ta algu ku taspanta nos tur. Speshalmente ora hóbennan ta envolví. Minister di hustisia aanunsiá kaba ku e lo tuma sierto medida, i a pidi yudansa di pueblo a base di eprinsipio di “yudami pa mi yudabo”. Pero aktonan kriminal asina no porsolushoná dor di dependé di polis só.Kada un di nos tin un tarea pa kuida nos yunan, pasobra kriminalnan hóbenasina no ta bini for di nada di un dia pa otro. E orígen di aktonan asina grave tamuchu mas profundo. Pa esei mi ke dirigí mi mes yen di speransa na boso ku tahóbennan.Ta ora pa nos ban infektá nos pais ku positivismo, amor, rèspèt i un bida guiápa Dios. E forsa i poder den amor, ta muchu mas fuerte ku kualkier otro forsa,keremi. Pues ta nos ku ta hóbennan di Kristu, tin e poder pa bòltu e situashonbek. Bibando tur dia e amor di Dios i e swagger Kristian ta hasi nos bria ku e lusdi Kristu kual ta kore ku tur skuridat.Oyentenan, televidentenan, ku e relato aki mi ke ilustrá ku a base di emoshon iremarkenan infundá por krea masha fásil sintimentunan negativo tokante loketa pasando na Kòrsou. Spesífikamente via e tantísimo diskushonnan públikoden un ambiente negativo ku ta tuma lugá.Pero e realidat di nos pais ta muchu mas positivo ku e diskushonnan akí tareflehá. Muchísimo mas positivo!Nos dushi pais ta ofresé oportunidatnan grandi pa desaroyá, i pa nos hendenanpor progresá, basta nos traha duru, i traha
huntu
pa logra nan.Komo siudadano òf organisashon por protestá kontra hopi kos, i por tin dudaden mandatarionan tambe. Pero nos mester realisá ku den nos estado diderecho tin kaminda pa bai ku kada un di e tópikonan. Pero por ta tambe, kuvia e kaminda ei bo no ta bai haña rason. Esei tambe ta parti di nos estado diderecho demokrátiko, i nos tur mester respetá esei.Gruponan preokupá a skohe te awor aki pa protestá só. Ta bon pa realisá ku unprotesta òf manifestashon ta solamente un instrumento den nos estado di
9
derecho demokrátiko, e no ta un solushon riba su mes. Protestanan só no tayuda, si no tin proposishonnan ku por diskutí i ku ta kuadra ku nos reglanan iprosedimentunan, i ku ta rèspèta desishon legal i bálido di nos instanshanan iórganonan.E pregunta awor ta, kon komo un komunidat sumamente dividí, nos ta bai yegana otro dentro di e struktura di nos estado di derecho?Komo promé-minister di e pais hóben akí, mi a estrechá mi man diferente biahakaba for di 18 luna pasá, i mi ta sigui hasié pa kada hende i grupo òf partidopolítiko ku ta dispuesto pa traha na benefisio di nos pais i nos pueblo. Pasobrasi kada un di nos hasi un kontribushon na su mes manera, nos pais lo progresáhopi rápido.Si tin partidonan polítiko, organisashon òf persona ku ta sigui desplegá unaserkamentu negativo só sin kontribushon konstruktivo manera nos ta wetaawor akí, e desaroyo di nos pais ta bai ta mas slow, pero nos lo bai dilanti sigur.Pasó gobièrnu lo tuma tur desishon nesesario, tambe esunnan difísil i ménospopular. Gobièrnu lo sigui karga su responsabilidat. Ministernan di gabinete-Schotte lo sigui traha i ehekutá plannan benefisioso pa nos pais tur shete dia disiman.P’esei un biaha mas, mi ke invitá hende òf organisashon ku ta serio den nanpreokupashon, pa trese nan proposishon pa solushonnan dilanti. Gobièrnu tasinta papia i traha huntu ku tur hende ku ke yuda na un manera konstruktivo padesaroyá nos pais.Televidentenan i oyentenan, ta nos mes ta krea Kòrsou. Mi ta spera tur hendeta skohe na un manera konsiente kon nan ròl den desaroyo di nos pais lo ta.Pasó ta awor akí, i HUNTU, nos ta skirbiendo riba e páginanan di e buki nobo…,e historia di nos pais. Ban skirbi realmente huntu, i sòru ku e relato ta unupositivo ku ta sigui inspirá nos yunan i nos nietunan.Danki pa boso atenshon i pasa un felis anochi.
Dit artikel is geplaatst in

Geef een reactie

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in

Vorig artikel
Volgend artikel

Zoeken

Recente reacties