Kees Broere

Overheidsepidemioloog Izzy Gerstenbluth probeert de coronacrisis op Curaçao het hoofd te bieden. ‘Het grootste probleem voor ons is de combinatie van sociaaleconomische ongelijkheid en chronische ziektes.’

Het is griezelig stil aan de Handelskade in het oude hart van Willemstad. Door de strenge lockdown zijn winkels dicht, mensen thuis, toeristen weg. Soms passeert een auto de man die op een houten bankje op de kade zit. ‘Bon trabou!’, roept een bestuurder door het open raam: goed werk! Anderen toeteren of zwaaien.

‘Ik weet echt niet wie de mensen allemaal zijn,’ zegt Izzy Gerstenbluth. Maar zij weten wel wie hij is: de overheidsepidemioloog op Curaçao, de Jaap van Dissel van het Caribische eiland. Samen met zijn team probeert Gerstenbluth (63) al ruim een jaar de covidpandemie het hoofd te bieden.

Dat ging aanvankelijk verbluffend goed. Maar inmiddels loopt het aantal besmettingen explosief op, vallen steeds meer dodelijke slachtoffers en dreigt de zorgcapaciteit in het autonome koninkrijksland van zo’n 160 duizend mensen onvoldoende te worden. Een geconcentreerde Gerstenbluth analyseert de stand van zaken.

Hier aan de overkant van het water horen we de sirene van een ambulance die op weg is naar het CMC, het ziekenhuis van 300 bedden. Hoe kritiek is de situatie momenteel?

‘Het is heel ernstig nu. Deze enorme uitbraak kan het ziekenhuis maar moeilijk aan. Wat zij daar nu meemaken, is ongekend voor ons eiland. Ze worstelen met het enorme aanbod van nieuwe patiënten. De werkdruk is gigantisch. Mensen doen vreselijk hun best om het aantal plekken uit te breiden, maar hoeveel medisch personeel is er om deze gespecialiseerde zorg te geven? De mensen die we hebben, werken dag en nacht, en staan met de rug tegen de muur. En dan moeten zij ook nog eens voorkomen dat ze zelf ziek worden, want dan hebben we helemaal een probleem.’

A Flourish chart

Ziet u het punt naderen dat de zorg het niet meer aankan?

‘Er kan opgeschaald worden. Er komt hulp, er komen bedden bij, er komen apparaten, er komt nieuw personeel. Want je kunt wel zestig beademingsapparaten neerzetten, maar als je niet de mensen hebt die weten wat zij daarmee moeten doen, dan ben je nog even ver van huis. Vanuit Nederland zijn de eerste zaken onderweg.

‘En zo is het eigenlijk vanaf het begin geweest. Alle zes Caribische eilanden hebben op koninkrijksniveau al jaren een degelijke structuur voor samenwerking, onderling en met Nederland. Bij het RIVM zit een prima Caribisch team, met mensen die de eilanden kennen, die snappen hoe dingen hier gaan. Ik ben er blij mee. Ik ben blij dat ik mijn vriend en collega Hans van den Kerkhof van het RIVM kan bellen, ook als het bij hem al laat in de avond is. Echt, over die samenwerking valt geen slecht woord te zeggen.’

Door alle eerdere maatregelen ging het bijna een jaar redelijk. Waarom dreigt het nu zo mis te gaan?

‘Het is vooral de combinatie geweest van de Britse variant van het virus en de verkiezingen hier van 19 maart. Dat Britse beestje besmet sneller en raakt ook jongere mensen. En ja, de verkiezingen, dat was D-Day. Op de eerste plaats: het volk heeft natuurlijk dat democratisch recht. Maar bij ons is het ook een cultureel verschijnsel, met veel grote bijeenkomsten, met muziek en vrolijkheid, met mensen die graag dicht bij elkaar zijn.

‘De Kiesraad heeft gedaan wat men kon, en velen zeiden dat het redelijk rustig was gebleven. Maar vanuit mijn perspectief was het een hel, een hel. Want nu zijn we dus twee weken verder, en kijk hoe de situatie is. De projecties die we eerder maakten met het RIVM zeiden dat we na pakweg een maand rond de honderd mensen in het ziekenhuis zouden hebben. Maar nu al zijn het er ruim honderd. We kunnen het nog aan. Maar het moet niet gekker worden.’

Wat moet er verder gebeuren om uit deze crisis te komen?

‘We moeten nog strengere maatregelen nemen, vooral om samenscholingen tegen te gaan. We hebben, als gezegd, hulp voor het ziekenhuis nodig. En ten derde, en dat is essentieel: we zullen ons hier uit moeten vaccineren. Ik weet dat veel mensen heel sceptisch zijn. Ik zit niet op Facebook en die dingen, maar mensen sturen berichten naar mij door. Mensen die zichzelf deskundig achten, weigeren de ernst van covid te zien.

Anderen laten zich hierdoor heel snel beïnvloeden. Het leeft echt in de gemeenschap, dus ik voel mij ook verplicht er serieus op te reageren, om te proberen dingen recht te zetten. Ik weet het ook niet allemaal, hoor; ik twijfel, ik worstel, ik probeer ook mijzelf voortdurend kritisch te beschouwen. Maar ik denk dat sommige mensen zich eenvoudig niet meer van hun mogelijke ongelijk laten overtuigen.’

Mocht er groepsimmuniteit komen, zijn voor Curaçao dan de problemen voorbij?

‘Ik wil me beperken tot mijn eigen taken: infectieziektenbestrijding en publieke gezondheidszorg. Ik ben geen politicus en geen econoom, al ben ik mij er verdomd goed van bewust dat medische beslissingen politieke en economisch gevolgen hebben. Het is moeilijk die balans te vinden. Maar er is nog iets, een punt dat artsen hier al jaren noemen.

De grootste crisis voor ons is de combinatie van sociaaleconomische ongelijkheid en chronische ziektes die vooral armere mensen treffen en die ook onderliggende ziektes voor covid zijn. Obesitas, en daarmee hoge bloeddruk en hart- en vaatziektes: een enorm probleem hier.

‘Als wij niet meer gelijkheid in de samenleving krijgen, zullen mensen in de lagere klassen echt niet gezonder gaan leven. Dat kúnnen ze gewoonweg niet. Daar is een structurele maatschappelijke transformatie voor nodig. En werken wij daaraan? Het antwoord is nee.’

Bron: Volkskrant