26 C
Willemstad
• vrijdag 29 maart 2024

Extra | Journaal 26 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Monday, March 25, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 25 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Friday, March 22, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 22 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Thursday, March 21, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...
- Advertisement -spot_img

NRC | Ook over de grens vindt de Texaanse nog geen abortus

HomeNieuwsGezondheidNRC | Ook over de grens vindt de Texaanse nog geen abortus

Reportage | Merijn de Waal

De Mexicaanse grensstad Piedras Negras richt zich op medisch toerisme uit Texas. Er is wel een echobureau te vinden, vooralsnog geen abortuskliniek. Antonio Ojeda

Mexico Terwijl in Texas het onderbreken van een zwangerschap in september schier onmogelijk werd, schrapte Mexico abortus die maand juist als delict. Drie maanden later is er geen massaal abortustoerisme, maar staan Mexicaanse feministen al wel klaar voor hun Texaanse zusters.

 

Of je nu last hebt van galstenen, een verstandskies moet laten trekken of je lippen wil laten opspuiten: in de Mexicaanse grensstad Piedras Negras is passende zorg nooit ver weg. In de eerste huizenblokken na de internationale brug met Eagle Pass, Texas, prijzen tussen de goedkope schoenenwinkels, geldwisselkantoortjes en bars ook overal medisch experts hun goedkope diensten aan. Opticiëns (‘Your Glasses in One Hour’), heel veel tandartsen (‘Good Health Starts in Your Mouth’), apotheken (Viagra zonder recept) en een enkel privéziekenhuis.

Maar geen abortusklinieken. De hoop hierop ontstond dit jaar wel toen op 1 september de zogenoemde ‘hartslagwet’ van kracht werd in Texas. Sindsdien kunnen vrouwen in die staat vrijwel nergens meer legaal een zwangerschap laten afbreken. Een kleine week na de invoering van die draconische wet, sloeg Mexico juist precies de tegenovergestelde richting in.

Het hoogste gerechtshof van het zuidelijke buurland vonniste op 7 september dat abortus als delict geschrapt moet worden. En dat niet alleen: de tien hoge rechters bepaalden unaniem dat na deze decriminalisering gratis abortus wettelijk gegarandeerd moest worden.

Situatie lastiger geworden

‘Mexico heft z’n abortusverbod op, terwijl Texas het omarmt’, schreef het Texaanse dagblad Dallas News. ‘Het is nu makkelijker om een abortus te krijgen in Mexico dan in Texas’, meldde webmagazine Vice. ‘Ironie-waarschuwing: Het kan snel veiliger zijn om abortus te laten plegen in Mexico dan in Texas’, kopte een column in de regionale Arizona Republic..

Zo’n vaart loopt het vooralsnog niet. „Onze situatie is juist lastiger geworden”, vertelt Alma Torres in een koffietentje in Piedras Negras. De Mexicaanse psychologe is een zogeheten acompañante, een activiste die vrouwen en meisjes bijstaat bij het vinden van een oplossing voor hun ongewenste zwangerschap. „Voorheen konden sommige Mexicaanse vrouwen nog naar San Antonio [in Texas] voor een ingreep. Maar nu is die uitweg er niet meer en aan onze kant van de grens is ondertussen nog niks geregeld.”
Lees ook: Hof dwingt conservatief Mexico tot legaliseren van abortus

In heel Mexico bestaan informele netwerken van acompañantes. Deze vrijwilligsters helpen andere vrouwen de weg vinden naar de paar abortusklinieken in de vier deelstaten waar abortus al voor de uitspraak van het hof legaal was. Nog vaker helpen ze om aan misoprostol te komen, een medicijn tegen maagzweren dat als bijwerking heeft dat het een abortus kan opwekken. In sommige – maar lang niet alle — Mexicaanse apotheken is het zonder recept te krijgen.


Acompañante Alma Torres staat vrouwen of meisjes bij die ongewenst zwanger zijn. Antonio Ojeda

Miskraam uitlokken

Alma Torres heeft in Piedras Negras nog geen apotheek gevonden die het vrij verkoopt. „Ik vind wel eens een doosje op de zwarte markt of op Mercadolibre [een soort Marktplaats.nl, red.]. Maar dan is het wel een paar keer duurder dan in de apotheek.” Voor nieuwe voorraad moet ze altijd eerst naar de deelstaathoofdstad Saltillo, op vijf uur rijden.

Als dat niet lukt, adviseert ze toch maar eerst wijnruitthee te proberen. Dit is een even eeuwenoude als riskante manier om een miskraam uit te lokken. „Het is op elke markt te krijgen en als je er liters van drinkt, begin je vanzelf een keer te bloeden. In het ziekenhuis moet je dan zeggen dat dit spontaan gebeurd is.”

De toegang tot een veilige, legale abortus in Piedras Negras is daarmee nog net zo schraal als vóór het historische vonnis. En dat terwijl de grensstad in Coahuila ligt, de noordelijke deelstaat waarover het Mexicaanse hof zich in september uitsprak. De hoge rechters beoordeelden het artikel in het wetboek van strafrecht van Coahuila, dat een maximumstraf van drie jaar stelde op abortus, als ongrondwettelijk. Die uitspraak gold meteen voor alle andere staten van het land. Ze is te vergelijken met Roe v. Wade, het vonnis dat in de VS sinds 1973 het constitutionele recht op abortus tot in de 24ste week schraagt – voor zolang dat nog duurt.

Groene zakdoeken

„We moeten onze volksvertegenwoordigers dankbaar zijn dat ze het verbod in Coahuila zo slordig opstelden, want het hof kon er hierdoor gehakt van maken”, zegt vrouwenrechtenactiviste en columniste Cynthia Mancado in een café in Saltillo. Ze leidt onder meer Matatena, een hulporganisatie die tienermoeders bijstaat. „Meisjes die soms een kind ter wereld brachten dat ze niet hadden gehouden als abortus legaal was geweest.”

Om zowel haar pols als handtashengsel heeft Moncada een groene zakdoek geknoopt: een feministisch talisman dat uit Argentinië is komen overwaaien. Pro-keuze-activisten bonden daar geen witte pañuelo om zoals de Dwaze Moeders, maar een groene. Met succes: het vaderland van paus Franciscus legaliseerde vrije abortus eind 2020.

Moncada had niet verwacht dat Mexico al zo snel zou volgen: „Het vonnis was zo afgewogen en genuanceerd, dat het ons verraste.” Die vooruitstrevendheid bleek onder meer uit het politiek-correcte taalgebruik. Zo spraken de rechters heel eigentijds van „zwangere vrouwen en personen”, omdat ook mensen die zich niet identificeren als vrouw in verwachting zouden kunnen zijn.

De hoge rechter die het vonnis forceerde, refereerde ook aan de ‘groene golf’, die de laatste jaren opstak in het land. En die, zegt Moncada, ook in Coahuila aanzwelt. Een MeToo-protest over seksistische docenten op de lokale universiteit, enkele beruchte vrouwenmoorden en de abortuszaak voor het Hof, leidden in de deelstaat tot nieuw feministisch elan. „Op Internationale Vrouwendag 2020 waren we met honderden betogers. Dat waren er voorheen hoogstens dertig.”

Abortusverboden terugdraaien

De rechters maken heel duidelijk wat staten en de federale regering moeten doen om de legalisering te regelen. Toch zegt Moncada: „We vieren feest, maar ook weer niet.” Na de uitspraak van het Hof moeten deelstaten namelijk hun abortusverboden terugdraaien en in Baja California en Colima is dit sindsdien gebeurd, maar elders maken conservatieve deelstaatparlementen en -regeringen weinig haast. Laat staan dat ze al gratis en legale abortusklinieken openen.

In Coahuila zouden alleen in het openbare ziekenhuis van Saltillo abortussen mogelijk worden, meldde de deelstaat daags na het vonnis. Dat waren ze daar al in geval van verkrachting of bij een riskante zwangerschap. Onduidelijk is of dit inmiddels uitgebreid is naar abortussen op verzoek. Moncada en andere vrouwenrechtenactivisten is nog geen enkel geval ter oren gekomen. Lokale beroepsgildes van gynaecologen hebben zich uitgesproken tegen meer opties voor vrouwen. Zij beroepen zich op hun recht op gewetensbezaren, al heeft het hof gesteld dat dit ondergeschikt is aan het recht van de vrouw op zelfbeschikking.

Hoewel Mexicaanse vrouwen dus niet langer hoeven te vrezen voor vervolging als ze een zwangerschap (laten) afbreken, is dit op veel plekken in het land nog net zo lastig als voorheen. Vrouwenrechtenactivisten merken bovendien dat de pro-vida-beweging, zoals de tegenstanders van abortus zichzelf aanduiden, ook actiever en uitgesprokener is geworden.

„We moeten de legalisering echt volgend jaar geregeld hebben”, zegt Claudia Ramírez, een linkse deelstaatparlementariër. „En zeker vóór 2024 als er presidentsverkiezingen zijn. We weten hoe goed rechts met dit thema uit de voeten kan.”

Maagzweermiddel

In Piedras Negras zijn voor vrouwen uit Texas wel gynaecologen en een echobureau te vinden, een gebouwtje met roze gevel met een zijdoorsnede van een zwangere vrouw erop geschilderd. Bij de apotheek verderop in de straat bungelt een reclamedoos boven de toonbank, die sildenafil aanprijst: de generieke variant van erectiepil Viagra. Vrij verkrijgbaar. Maar geen misoprostol zonder recept.

Activiste Mixely toont een doosje misprostol. Antonio Ojeda

Evengoed bereiden de acompañantes in Piedras Negras en Saltillo er zich op voor dat de komende jaren meer Texaanse vrouwen zich zullen melden. „Wij zijn met abortusmedicijnen weer verder dan zij. In Texas zijn ook niet zo veel steunnetwerken”, zegt Mixely, van activistesgroep Saltilllo Decide. „Misschien omdat wij Mexicanen wat collectivistischer ingesteld zijn en zij individueler?”

Ook het Red Aborto Seguro Saltillo, een netwerk dat elk jaar honderden vrouwen helpt, staat klaar om Texaanse vrouwen bij te gaan staan, zegt lid Metzly. Er is al contact met groepen aan de ‘overkant’, legt de jonge vrouw uit.

Maar ze wijst ook op een risico. Het netwerk verdenkt de deelstaatregering ervan dat straks wel privéklinieken open mogen in grenssteden als Ciudad Acuña en Piedras Negras, gericht op winstgevend medisch toerisme van Texaanse vrouwen. „Terwijl dit het beste geregeld kan worden in de publieke ziekenhuizen. Dit aangrijpen om toerisme te stimuleren, is een manier om de rechten van vrouwen weer op de laatste plaats te laten komen.”

De brug van Eagle Pass, Texas naar Piedras Negras. Foto Antonio Ojeda

Bovendien weet haar netwerk veruit de meeste vrouwen in nood te helpen met misoprostol . „Dat is doorgaans een veel betere optie dan naar een kliniek te gaan.” De pillen hebben tot diep in de zwangerschap een abortieve werking, terwijl abortus ook in deelstaten zonder verbod ‘maar’ tot de 15de week legaal is. Haar netwerk heeft contact met een maatschappelijk betrokken lokale apotheek die het middel levert, maar buiten de hoofdstad is het minder ruim beschikbaar.

Dat is ook de ervaring van Maria Elena Collado, die voor de internationale ‘pro-choice’-organisatie IPAS in Mexico apothekers traint in het verstrekken van misoprostol. Zelfs in Oaxaca, een arme zuidelijke deelstaat die abortus in 2019 legaliseerde, is het middel maar in de helft van de apotheken te krijgen. „En dat terwijl het wel hard nodig is. De enige twee legale klinieken zitten in de deelstaathoofdstad. Die is voor vrouwen en meisjes van het platteland uren reizen”, vertelt ze via videoverbinding uit Mexico-Stad.

Stigma op abortus blijft

In principe is het medicijn vrij te verkopen voor apothekers. Probleem is dat veel grote ketens er op tegen zijn en dat apothekers in Mexico geen farmaceutische opleiding hoeven hebben. Het leidt tot een combinatie van onwil en onkunde. „Soms wordt het vanwege zijn bijwerkingen als zwaarder middel ingeschat en daarom niet vrij verkocht. Anderen weigeren uit principiële overwegingen.”

Het resulteert erin, dat in de ene apotheek het wel te krijgen is en de andere niet. Of dat oudere mannen het wel makkelijk meekrijgen, maar jonge vrouwen niet. NRC deed een kleine steekproef bij tien apotheken in Coahuila. Negen zeiden de (mannelijke) verslaggever het middel te verkopen, twee ook zonder recept. Onder hen zelfs een filiaal van de Guadalajara-keten, die openlijk pro-vida is, geen morning-afterpil in het assortiment heeft en zijn logo gebaseerd heeft op de kathedraal van de gelijknamige stad.

„Ze hebben het jou waarschijnlijk alleen maar meegegeven omdat je een man bent, en nog Europees ook”, zegt acompañante Metzly cynisch. Dat de beschikbaarheid van het middel zo blijft wisselen, houdt het stigma op abortus in stand. „Als je in deze situatie verkeert, wil je niet meerdere apotheken af moeten lopen. Het leidt tot onzekerheid bij vrouwen die toch al een lastige keuze moeten maken.”

 

Bron: NRC Handelsblad

Dit artikel is geplaatst in

Geef een reactie

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in

Zoeken

Recente reacties