Mark Beunderman
Als er ooit een internationaal akkoord komt over het zwaarder belasten van multinationals, kan de week na Pasen 2021 wel eens historisch hiervoor blijken te zijn geweest. De Verenigde Staten – onder Donald Trump nog dé dwarsligger op dit terrein – geven onder Joe Biden deze week twee belangrijke boodschappen af.
Maandag pleitte minister van Financiën Janet Yellen voor een wereldwijd minimumtarief voor winstbelasting. En woensdag deden de VS voorstellen voor het belasten van grote bedrijven, zoals techreuzen, in landen waar zij hun omzet behalen.
Een wereldwijd minimumtarief én het aanslaan van multinationals – dat zijn precies de twee ‘pijlers’ van het overleg over belastingheffing van de OESO, de denktank van rijke landen. Dat overleg zat onder Trump muurvast. Nu Biden mee wil doen, groeit internationaal de hoop op een deal die belastingontwijking aanpakt en die bedrijven als Facebook en Amazon dwingt meer belasting te betalen.
Wat willen de Amerikanen precies en hoe verhoudt dit zich tot die twee ‘pijlers’ bij het OESO-overleg?
Pijler 1: minimumtarief
Allereerst het minimumtarief voor winstbelasting (vennootschapsbelasting). Yellen pleitte voor een denktank in Chicago voor een „eind aan de dertigjare race naar de bodem” in de winstbelasting die bedrijven betalen. Gemiddeld daalde het tarief voor winstbelasting in rijke landen tussen 1990 en 2018 van 38 naar 22 procent, blijkt uit gegevens van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). In de praktijk is dat vaak nog veel minder. Biden zei vorige week dat 91 Fortune 500 -bedrijven, waaronder Amazon, zelfs „geen enkele cent” federale winstbelasting betalen. Hij en Yellen bepleiten nu een internationaal minimumtarief van 21 procent.
De regering-Biden wil de binnenlandse vennootschapsbelasting, die Trump verlaagde van 35 naar 21 procent, weer ophogen tot 28 procent. Dit om de– 1.900 miljard dollar aan coronasteun (1.594 miljard euro) en 2.300 miljard voor infrastructuur en vergroening (1.929 miljard euro) – te kunnen financieren. Om te voorkomen dat Amerikaanse bedrijven uitwijken naar belastingparadijzen, moeten ze over hun buitenlandse winst minstens 21 procent belasting betalen. Wie elders minder betaalt, wordt alsnog in de VS aangeslagen tot 21 procent (nu 10,5 procent). Het minimumtarief van 21 procent zou internationaal bindend moeten worden.
De OESO heeft ook een internationaal minimumtarief voorgesteld. Tot dusver was dat lager: 12,5 procent. Landen zouden het recht krijgen om bedrijven die in het buitenland minder dan dit percentage betalen ‘thuis’ extra te belasten, zoals de VS ook willen doen. Aan het OESO-belastingoverleg in Parijs doen niet alleen de 37 lidstaten mee, maar ook 102 andere landen, waaronder China en India.
Het flink hogere minimumtarief van 21 procent dat de VS voorstellen, vormt een bedreiging voor landen die concurreren met lage tarieven. Dat zijn bekende offshore -havens als de Kaaiman-eilanden en Barbados, maar ook EU-landen als Ierland (12,5 procent) en Hongarije (9 procent). Het Nederlandse tarief is 25 procent.
Overigens zijn niet zozeer de officiële tarieven van belang bij de vennootschapsbelasting, maar vooral de effectieve tarieven. Nogal wat landen trekken bedrijven met uitzonderingen, aftrekposten en andere zoethoudertjes. De OESO wil meer gaan letten op effectieve belastingtarieven.
Pijler 2: belasten over de grens
Woensdag kwam meer nieuws uit de VS. In een brief aan de deelnemers van het OESO-overleg, waaruit de Financial Times citeert , presenteerden de Amerikanen een plan om de grootste bedrijven belasting te laten betalen op markten waar ze actief zijn, niet alleen in hun landen van herkomst.
Het mondiale debat hierover wordt gevoed door het ongenoegen, met name in Europa, over het verdienmodel van ‘Big Tech’. Apple, Amazon, Facebook en Google maken gebruik van (gratis) data van Europeanen en maken veel winst, maar die slaat neer bij regionale hoofdkantoren, vaak gevestigd in een land met lage winstbelasting (Apple en Google zitten in Ierland). Daarom willen steeds meer landen digitale diensten van buitenlandse bedrijven zelf belasten. Om druk te zetten op het OESO-overleg voerden enkele Europese landen afzonderlijk al een ‘digitaks’ in op digitale diensten, waaronder Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Spanje.
De regering-Biden dreigde deze landen onlangs met represailles, maar doet nu een belangrijke concessie. De VS staan open voor belastingheffing van de grootste mondiale bedrijven in de markten waar zij hun geld verdienen. Onduidelijk is of het alleen gaat om digitale diensten. Grote Europese bedrijven, zoals Duitse autobouwers of het Franse luxeconglomeraat LVMH – halen veel winst in de VS en China.
Binnen de OESO is één van de lastigste discussies of techbedrijven anders moeten worden behandeld dan ‘traditionele’ bedrijven. Sommige landen, zoals Frankrijk, menen dat deze bedrijven een radicaal ander verdienmodel kennen. Andere landen, zoals Nederland, wijzen erop dat de hele economie aan het digitaliseren is en dat een nieuw belastingregime voor alle bedrijven moet gelden.
Bron: NRC Handelsblad