Door Tjabel Daling
De Fiod, de opsporingsdienst van de belastingdienst, heeft vrijdag een inval gedaan op het hoofdkantoor van Damen Shipyards in Gorinchem. Dat bevestigt een woordvoerder maandag van de grootste Nederlandse scheepsbouwer na berichtgeving door zakensite Quote.
Volgens het Functioneel Parket gaat het om een onderzoek naar corruptie in het buitenland. De internationale scheepsbouwer (omzet bijna € 2 mrd, 9.000 werknemers wereldwijd) stelde maandagmiddag zelf dat de aard van het onderzoek ‘op dit moment’ voor Damen onbekend is. Lopende het onderzoek geeft de grootste scheepsbouwer van Nederland geen verder commentaar, maar het concern zegt de Fiod alle medewerking te verlenen.
Aanwijzingen in jaarverslag
De inval bij Damen zou te maken kunnen hebben met onregelmatigheden die een of meerdere agenten van de scheepsbouwer mogelijk in het buitenland hebben begaan. Opmerkelijk genoeg zegt Damen Shipyards zelf al in het jaarverslag van 2015 dat naar een van van de agenten een onderzoek (‘compliance audit’) is ingesteld. Deze vertegenwoordiger van Damen in het buitenland had een langdurige werkrelatie met de Nederlandse scheepsbouwer.
Vertrekregeling van € 5 mln voor omstreden agent
In 2014 besloot de scheepsbouwer het onderzoek te starten en een jaar later moest de agent vertrekken, met een vertrekregeling van € 5 mln. Naar aanleiding van deze affaire heeft accountant Ernst & Young geen goedkeurende verklaring voor de jaarrekening over 2015 willen afgeven. Het bleef bij een accountantsverklaring met een beperking.
Kritische column over jaarrekeningen Damen
Het FD heeft de scheepsbouwer over deze zaak al in december vragen gesteld mede naar aanleiding van een kritische column van Marcel Pheijffer, hoogleraar accountancy aan de universiteiten van Nyenrode en Leiden, op de website van Accountant.nl. Daarin uitte Pheijffer twijfels over de gang van zaken bij de scheepsbouwer en hij vroeg zich ook af of de accountant al niet eerder vermoedens over corruptie bij agenten van Damen op het spoor had moeten komen. EY kaartte de zaak pas in maart 2016 aan, waarna in juni werd besloten tot een accountantsverklaring met een beperking.
Een woordvoerder van Damen bevestigde in december tegenover het FD dat een van de agenten van Damen in het buitenland – de scheepsbouwer heeft circa vijftig agenten die in ruik voor commissies in het buitenland nieuwe markten bewerken of orders proberen binnen te halen – dingen heeft gedaan die ‘niet door de beugel’ kunnen. De woorden steekpenningen of corruptie wilde het concern destijds echter niet in de mond nemen. Evenmin wilde Damen zeggen waar de zaak of in welk segment heeft gespeeld. Een herhaald verzoek van het FD om cfo Frank Eggink over deze kwestie te spreken werd door Damen afgewezen.
Vervelend
Damen stelde in december het vervelend te vinden dat de accountant geen goedkeurende verklaring heeft afgegeven. ‘Zoiets begint toch op te vallen. Overheidsklanten kijken hier naar.’ Van aanvullende onderzoeken door het OM of de Fiod was toen nog geen sprake.
Aanscherping compliance-regels
Naar aanleiding van de genoemde affaire heeft Damen de eigen compliance-regels verder aangescherpt. In 2014 en 2015 zijn ‘risk assessments’ uitgevoed naar de betalingen van agenten. ‘In de bestuurskamer is veel overleg over dit onderwerp geweest’, aldus de woordvoerder van Nederlands grootste scheepsbouwconcern vorige maand.
De ‘codes of conduct; (regels van het zakendoen) zijn aangescherpt, en ook klanten en leveranciers moeten deze regels ondertekenen. Medewerkers van Damen moeten deze regels ook doornemen met de agenten van Damen in het buitenland. Ook is wijdverbreid bekendheid gegeven aan een klokkenluidersprocedure en is de tijdelijke functie van compliance-officer veranderd in een permanente.
Affaire Wereldbank
Genoemde aanscherping van het anti-witwas- en anti-corruptiebeleid heeft ook te maken met een andere affaire waarbij Damen betrokken was en waarvan het concern de gevolgen nog steeds ondervindt. In mei vorig jaar maakte de Wereldbank namelijk bekend dat de scheepsbouwer uit Gorinchem voor anderhalf jaar zou worden uitgesloten van orders die door de mulitlaterale organisatie worden gefinancierd.
De schorsing was het gevolg van het onvolledig invullen van documenten voor de bouw van een visserij-inspectieschip voor Sierra Leone. Damen liet destijds na de naam van de lokale agent in Sierra Leone in de papieren te vermelden. Ook stond de vergoeding die de scheepsbouwer aan deze tussenpersoon zou betalen niet in de stukken.
Medewerking aan onderzoek
De standaardschorsing voor deze overtreding is 36 maanden. Maar omdat de internationale scheepsbouwer vanaf het begin actief meewerkte aan het onderzoek in deze kwestie, halveerde de Wereldbank de straf. ‘Ín dit soort zaken gaat het in 99% van de gevallen goed, maar deze keer niet’, aldus een woordvoerder van Damen. ‘We waren natuurlijk niet blij met deze uitspraak, maar de schorsing was terecht.’
Bron: Financieel Dagblad