Door Armand Hessels
Volgens de statuten van SDBA is een belangrijke doelstelling om informatie te verschaffen over de kwaliteit van bestuur zoals onder meer aangegeven in Rapport Calidad. Ook over de noodzaak om te streven naar goed openbaar bestuur, als voorwaarde voor een duurzaam Aruba. In de afgelopen 5 jaar sinds de oprichting in 2016, heeft SDBA zich ingespannen om deze taken zo goed mogelijk uit te voeren.
Eerste analyse
Om de Arubaanse gemeenschap zo objectief mogelijke informatie te verschaffen zijn duizenden pagina’s documenten van allerlei officiële instanties doorgespit, toegesneden op zes van de belangrijkste probleemgebieden die voortdurend benoemd worden. Zo kreeg ik een breed beeld hoe instanties met andersoortige taken tegen hetzelfde probleem aankeken. Maar ook ‘in de lengte’ ontstond een goed begrip: analyse van de informatie uit al die rapporten over meer dan 30 jaar leert dat de kwaliteit van bestuur structureel deficiënt was, ongeacht de politieke kleur van de regering. Hoogstens kon worden vastgesteld dat de omvang van de ‘schade’ (vooral schuldtoename) in combinatie met het aantal ‘dubieuze projecten’ door de ene partij veel groter was dan door de andere.
Informatieverspreiding
De opgedane kennis werd zoveel mogelijk verspreid via (2-)wekelijkse artikelen alsmede regelmatige radio- en TV-interviews. Wegens het gebrek aan leescultuur zijn de hoofdconclusies van de zes rapporten in een 12-tal kortdurende video’s in de vier meest gesproken talen in Aruba weergegeven en via TV, Facebook en de website verspreid. De website (www.deugdelijkbestuuraruba.org) is inmiddels bijna 40.000x bekeken, vooral door mensen uit Aruba, Nederland en de V.S. Ook de Facebookpagina (Fundacion Gobernacion di Calidad Aruba) heeft tienduizenden mensen bereikt.
Symposia
Daarnaast werden twee symposia georganiseerd. Het eerste in september 2017 om het concept ‘(on)deugdelijk bestuur’ beter onder de aandacht van de gemeenschap te brengen; Daarnaast de (financiële) gevolgen van ondeugdelijk bestuur en dus ook de noodzaak voor deugdelijk bestuur. In het tweede symposium in januari 2019 lag de hoofdaandacht op noodzakelijke concrete acties van belangrijke beleidsmakers om deugdelijk bestuur te implementeren. Het derde geplande symposium voor begin december 2020 met als thema ‘de noodzaak voor een integer politiek systeem’ moest helaas worden geannuleerd wegens de covid-pandemie. Wèl is dit in het Masterplan van Aruba opgenomen ten behoeve van een publieke discussie alsmede een intensieve campagne ter bewustwording van de nadelige gevolgen van politieke patronage.
NIS als afsluiting van de eerste fase
Als laatste ondernam SDBA het initiatief om een ‘National Integrity System Assessment’ uit te laten voeren door een groep totaal onafhankelijke onderzoekers. Dit is een door ‘Transparency International’ opgezet instrument om na te gaan hoe al de instanties die op de een of andere wijze moeten toezien op integer handelen door de overheid, in de praktijk functioneren. Feitelijk gaat het om een ‘0-meting’. In geval van tekortkomingen worden aanbevelingen ter verbetering gedaan. De afronding van dit rapport is eveneens langdurig opgehouden, onder meer door dezelfde covid-pandemie. Hopelijk vindt de presentatie hiervan binnen de komende 2 maanden plaats. Hiermee wordt de eerste fase van ‘de feitelijke staat van het Arubaans bestuur en de bewustwording daarvan’ afgesloten. Vervolgens kan worden overgegaan naar de tweede fase. Kennis en begrip van tekortkomingen zijn immers essentiële voorwaarden om succesvol verbeteringen door te voeren.
Aandacht
Mede door deze activiteiten zijn de concepten ‘deugdelijk bestuur’ en ‘integriteit’ belangrijke thema’s geworden in de Arubaanse politiek. Praktisch alle partijen legden hier tijdens de laatste campagne sterk de nadruk op en spraken hun intentie uit om een eind te maken aan ondeugdelijk bestuur en corruptie. De grote uitdaging is om de komende jaren die woorden ook in concrete daden om te zetten.
Nieuwe focus
De volgende fase van SDBA is meer gericht op het stimuleren van de gemeenschap om verantwoordelijkheid te dragen voor een goede naleving van de principes van goed openbaar bestuur. Ook om concrete gevallen van ondeugdelijk bestuur aan de kaak te stellen en door overleg met alle stakeholders verbetering na te streven, al dan niet langs gerechtelijke weg. Daarbij kan samenwerking worden gezocht met derden in Aruba en daarbuiten om effectieve verbetering van de kwaliteit van bestuur te realiseren. De voorkeur wordt echter gegeven aan het geven van adviezen voor verbetering, liefst in goed overleg.
Deze fase vereist echter de nodige energie en specifieke expertise (vooral op juridisch en financieel-economisch gebied), waar ik zelf niet (meer)/onvoldoende over beschik. Vandaar dat ik mij het liefst terugtrek en plaats maak voor jongere en meer gespecialiseerde mensen. Vanzelfsprekend mogen die op geen enkele wijze enige connectie hebben met ‘de politiek’ en moeten zij op grond van de nodige kennis van zaken in staat zijn ‘de politiek’/gemeenschap, waar nodig, te ‘confronteren’. Een volledig neutrale en assertieve houding is dus een tweede vereiste. Tenslotte zijn toewijding, een ‘open mind’ en overlegvaardigheden belangrijke kwaliteiten.
Overgangsfase
Natuurlijk staat lang niet iedereen te trappelen om deze werkzaamheden -belangeloos! – uit te voeren. Dat betekent dat ik zelf op zoek moet naar één of meerdere ‘vervangers’ en in die tussentijd zo goed mogelijk inhoud moet geven aan ‘de nieuwe focus’. Voorlopig betekent dat ook dat ik mijn wekelijkse column ‘ter bewustwording’ beëindig. Vanzelfsprekend blijft de website bestaan, ook al omdat door veel bezoekers is aangegeven dat bepaalde documentatie alleen daarop te vinden is. Maar mijn inspanningen ten behoeve van SDBA zullen zeker -gradueel- afnemen. Niet alleen omdat ik het na zoveel jaar ‘wel heb gehad’ met ‘de politiek’, maar ook omdat er nog zoveel andere belangrijke, mooie en veel positievere thema’s zijn die mijn aandacht trekken (zie: www.harmoniaruba.org). Wat meer rust, beweging en lezen vallen daaronder. Ik hoop daar nog lang van te genieten!
Auteur Armand Hessels is van Stichting Deugdelijk Bestuur Aruba. SDBA werkt aan een bewustwordingsproces van de Arubaanse gemeenschap, namelijk de noodzaak het eiland te besturen volgens de principes van deugdelijk bestuur. Met dit bewustwordingsproces hoopt SDBA te bereiken dat er vanuit de gemeenschap hogere eisen worden gesteld aan de kwaliteit van het openbaar bestuur. www.deugdelijkbestuuraruba.org. Lees meer…