Minister Hoekstra (Financiën) heeft de Tweede Kamer het wetsvoorstel voor de Wet toezicht trustkantoren 2018 (Wtt 2018) toegestuurd. Met de nieuwe wet, die de bestaande Wet toezicht trustkantoren (Wtt) vervangt, worden de normen waaraan trustkantoren moeten voldoen aangescherpt en krijgt het toezicht meer handhavingsmiddelen ter beschikking.
Het wetsvoorstel is bekeken door de Raad van State. Die wijst erop dat het toezicht op trustkantoren nooit optimaal kan zijn zolang er geen internationale afspraken zijn over internationale belastingconcurrentie en belastingontwijking.
Daarnaast vindt het adviesorgaan dat net als in de bestaande Wtt het toezicht niet wordt gericht op de achterliggende financiële structuren en vehikels, maar op trustkantoren als ‘poortwachter’. “Dertien jaar toezichtuitoefening heeft de beperkingen daarvan aangetoond. Gegeven deze dilemma’s en de daarmee verbonden open normstelling van verschillende kernbepalingen van het voorstel legt dit voorstel een hypotheek op het toezicht en op de toezichthouder.”
Evaluatie
De Raad van State adviseert daarom de wet over een paar jaar te evalueren op grond van ervaringen met de toezichtspraktijk en nadere internationaal-fiscale ontwikkelingen. Ook wil de raad een adequate voorziening voor (openbare) verslaglegging en verantwoording door DNB over de toezichtsuitoefening. In het wetsvoorstel is nu een verplichting voor toezichthouder DNB toegevoegd om beleidsregels op te stellen over de wijze waarop zij toetst in hoeverre trustkantoren aan deze norm gestalte geven.
“Omdat de concrete invulling van de norm afhankelijk is van maatschappelijke ontwikkelingen, zullen de beleidsregels vooral procedurele aspecten bevatten.”
Daarnaast is er een evaluatieverplichting in het voorstel opgenomen.
Ook zou volgens de Raad van State een voorziening moeten worden getroffen waarmee de toezichthouder wordt verplicht de open normstelling te concretiseren voordat handhavingsmaatregelen worden getroffen, zodat voor betrokkenen tijdig duidelijk is wat er van hen wordt verwacht. Daar wil Hoekstra echter niet aan. Wel geeft hij gehoor aan het advies van de Raad van State dat trustkantoren persoonsgegevens van strafrechtelijke aard moeten kunnen verwerken als dat noodzakelijk is om een ander trustkantoor te informeren over gebleken integriteitrisico’s bij een cliënt. Daaraan is een apart artikel gewijd.
Hoofdpunten wetsvoorstel
In het wetsvoorstel moet het toezicht op trustkantoren meer in lijn worden gebracht met de Wet op het Financieel toezicht (Wft) en de Wwft. Zo worden de normen voor integere bedrijfsvoering en een beheerste bedrijfsuitoefening van en door trustkantoren uitgebreid en in de wet zelf neergelegd. Ook worden scherpere eisen gesteld aan de rechtsvorm van een trustkantoor. Om onafhankelijke trustdienstverlening te bevorderen, introduceert het voorstel een verbod om aan eenzelfde cliënt zowel trustdiensten als belastingadvies te geven. “Vanwege het zwaarwegende belang van cliëntenonderzoek zijn ook hier de regels van lagere regelgeving naar het niveau van de wet getild. In de wet is bepaald dat een trustkantoor niet alleen onderzoek moet doen naar de formele zeggenschapsstructuur van een cliënt (en doelvennootschappen) maar ook naar de feitelijke belanghebbende (de zogenoemde UBO).”
De publicatiebevoegdheden van DNB over formele maatregelen worden uitgebreid en de toezichthouder kan personen verbieden beleidsbepalende functies te vervullen. Ook kan DNB onder de nieuwe wet omzetgerelateerde boetes opleggen.
Nederlands stelsel misbruikt
Achterliggende reden voor het herzien van de wet is dat Nederland een aantrekkelijk land is voor het afnemen van trustdiensten, schrijft Hoekstra. “De Nederlandse trustdienstensector is dan ook, ook in vergelijking met omringende landen, groot. Kenmerken die het Nederlandse stelsel aantrekkelijk maken voor fiscale planning, maken het echter ook gevoelig voor belastingfraude, -ontduiking en –ontwijking. De grens tussen fiscale planning (‘optimalisering’) en belastingontwijking is moeilijk te bepalen.” Er is een verhoogd risico dat bepaalde cliënten gekunstelde structuren opzetten, met als (enkel) doel om zo het Nederlands financiële stelsel te gebruiken voor illegale praktijken, aldus Hoekstra. “Dat misbruik vindt als zodanig meestal niet in Nederland zelf plaats, maar het Nederlandse financiële stelsel wordt daarvoor wel gebruikt.”
De nu in de wet opgenomen poortwachtersfunctie is voor trustkantoren vaak lastig in te vullen, schrijft de minister. “Voor trustkantoren is het vaak moeilijk om de gehele structuur van het netwerk van betrokken internationale bedrijven te (kunnen) overzien. Het komt daarbij ook regelmatig voor dat bij het trustkantoor onduidelijkheden bestaan over de natuurlijke persoon of personen voor wie de trustdiensten uiteindelijk verricht worden, of over de uiteindelijke oorsprong of het uiteindelijke doel van de geldstromen.”
Onderzoek van De Nederlandsche Bank wees uit dat een groot deel van de kantoren de wet niet adequaat naleefde en de onderzochte integriteitsrisico’s onvoldoende afdekte. “Weliswaar volgden die onderzochte trustkantoren vervolgens de aanwijzingen van DNB telkens op, maar ook bij elke nieuwe steekproef bleken kantoren pas na aanwijzingen van DNB in staat om de wet na te leven.”
Trustkantoren maken de poortwachtersfunctie niet (meer) waar, constateert Hoekstra.
Bron: AccountancyVanMorgen