DEN HAAG — De VVD en de SP stelden vandaag voor om de staatskundige structuur van het Koninkrijk te herzien en er een Gemenebest-constructie van te maken. De problemen die er zijn met betrekking tot de waarborgfunctie zouden daardoor tot het verleden horen, aldus Tweede Kamerleden André Bosman van de VVD en Ronald van Raak van de SP. Minister Ronald Plasterk wilde zich nog niet uitlaten over het voorstel.
door onze correspondent
Otti Thomas
“Het gevolg van een transitie naar een Gemenebest is dat het Koninkrijk der Nederlanden ontbonden wordt in de huidige vorm.
Het Statuut wordt opgeheven, Nederland, Curaçao, Aruba en St. Maarten worden onafhankelijke soevereine staten en alle staatsrechtelijke verplichtingen tussen de landen die zijn vastgelegd in het Statuut en Rijkswetten, komen te vervallen.
Dat betekent dat Nederland geen verantwoording meer draagt voor de eilanden en ook niet meer kan ingrijpen, waardoor de laatste staatkundige ‘koloniale’ erfenis voorgoed verleden tijd is”
, aldus Bosman en Van Raak in de notitie die gepaard gaat met het voorstel.
Met de notitie willen ze een discussie op gang brengen.
De oprichting van een Gemenebest der Nederlanden, vergelijkbaar met het Britse Gemenebest, zou niet het einde zijn van de samenwerking tussen de vier landen, die alleen al belangrijk is omdat Bonaire, Saba en St. Eustatius deel uitmaken van Nederland maar deels afhankelijk zijn van de regio, schrijven ze.
“Nederland is nog steeds aanwezig om te ondersteunen daar waar gevraagd, maar kan die steun ook weigeren als er geen sprake is van wederzijdse verantwoordelijkheid. Er is dus geen verplichting meer om te ondersteunen.”
De drie openbare lichamen zouden overigens ook kunnen kiezen voor de status van Gemenebest.
Koning
In de notitie zetten ze verder uiteen welke procedure gevolgd zou kunnen worden en welke constructie het Gemenebest zou kunnen hebben.
Het Statuut van het Koninkrijk zou met instemming van alle landen moeten worden ontbonden, de huidige Rijkswetten kunnen worden omgezet in nationale wetgeving en in een nieuw handvest zouden gemeenschappelijke belangen, normen en waarden kunnen worden vastgelegd.
Net als in het Britse Gemenebest kan er een assemblee worden opgericht met daarin de regeringsleiders die minimaal een keer per jaar vergaderen en een permanent secretariaat voor ondersteuning en advies, schrijven ze.
Van Nederlandse ambassades in het buitenland kan nog steeds gebruik worden gemaakt.
Er kan ook gekozen worden om koning Willem-Alexander ook koning van het Gemenebest te laten zijn.
“Hierdoor blijft wordt de warme band, die de landen met het huis van Oranje delen, behouden.”
Tegelijkertijd wordt met een eigen paspoort en nationaliteit en met een volwaardig lidmaatschap van de Verenigde Naties de eigen identiteit versterkt.
Volgens de twee initiatiefnemers hebben alle betrokken landen voordeel bij de nieuwe constructie en is het zelfs mogelijk om het Gemenebest uit te breiden naar meer dan vier landen.
“De Nederlandse invloed is gelijk aan die van Aruba, St. Maarten en Curaçao zodat eenieder in de toekomst zelfstandig zijn eigen koers kan varen, maar wij elkaar toch kunnen versterken. In het Gemenebest stappen wij over de schaduw van het koloniale verleden heen en werken we, gelijkwaardig en onafhankelijk, samen verder”
, aldus Bosman en Van Raak.
Evaluatie
De notitie werd vandaag al kort besproken in de Tweede Kamer, waarbij PvdA-Tweede Kamerlid Pierre Heijnen de evaluatie van de huidige staatkundige structuur noemde.
“Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat deze notitie dat traject doorkruist”
, aldus Heijnen, die om die reden de notitie niet bij voorbaat steunt.
“Ik snap het ongeduld, maar ik heb gekozen om een verzoek om de evaluatie te bespoedigen.”
Ook minister Plasterk wilde niet vooruitlopen op de evaluatie.
De Nederlandse regering heeft met de regeringen van Curaçao, St. Maarten en Aruba afgesproken dat Koninkrijksaangelegenheden alleen tijdens de Rijksministerraad worden besproken en niet vooraf door de Nederlandse regering, om te voorkomen dat de gevolmachtigde ministers van de drie landen opeens worden geconfronteerd met een gezamenlijk standpunt, zei hij.
De Nederlandse regering zal dus niet vooruitlopen op de evaluatie of een eigen standpunt innemen over de toekomst van het Koninkrijk.
“We hebben afspraken gemaakt over het proces van de evaluatie en we zouden dat doorkruisen door nu al een standpunt in te nemen”
, aldus Plasterk.