26 C
Willemstad
• vrijdag 29 maart 2024

Extra | Journaal 28 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Wednesday, March 27, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 27 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Tuesday, March 26, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 26 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Monday, March 25, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...
- Advertisement -spot_img

Volkskrant | Waarom is de ene persoon zo bang voor het corona-virus en de andere totaal niet?

HomeMediaVolkskrant | Waarom is de ene persoon zo bang voor het corona-virus...

Michiel van der Geest

Vier lessen over angst en onze reactie daarop

Waar de één een mondkap opzet en zich met voorraden blikvoer terugtrekt in het eigen huis, leeft de ander zorgeloos door, alsof dat hele coronavirus niet bestaat. Hoe komt het dat we zo verschillend reageren op een dreigende situatie?

Vier lessen over angst en onze reactie daarop.

Les 1: Hoe dichterbij het gevaar, hoe directer de angst

Het is een ‘ijzeren wet’ die geldt voor al onze emoties, zegt hoogleraar sociale psychologie in Groningen Tom Postmes. ‘Ze manifesteren zich wanneer ze voor onszelf direct relevant zijn.’

Dat betekent voor angst: als de dreiging waarneembaar is voor onze zintuigen – een leeuw op de savanne, een terrorist in de trein – geven die haar onmiddellijk door aan onze hersenen en beginnen direct onze fysieke reacties. De pupillen worden groter, zweet breekt uit, alle aandacht gaat naar de dreiging, de hersenen produceren cortisol, wat het suikergehalte in het bloed verhoogt, en dat maakt dat je kunt kiezen uit twee opties: vechten of vluchten.

Pas daarna, zegt Mark van Vugt, hoogleraar evolutionaire psychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, ervaar je eigenlijk pas dat je bang bent, zo snel reageert je lichaam op gevaar.

Dossier: Moet u de afgelopen dagen opvallend veel hoesten en zweten? Geen paniek. Lees hoe u zich beschermt, wat wel en niet waar is over het virus, en wat u moet doen bij twijfel.

Les 2: Angst voor een virus is wat anders dan angst voor een leeuw

Het probleem met een virus is nu net dat het zo ongrijpbaar is, zo ontraceerbaar voor onze zintuigen. ‘Het is een angst voor wat er in de toekomst kan gebeuren. Omdat dat hypothetisch is, is alles mogelijk en daardoor kunnen mensen er lastig mee omgaan’, zegt Postmes. Want een ‘primaire angst’ is er niet voor te ontwikkelen, zegt ook Van Vugt.

Er werd wel gedacht dat mensen geneigd zijn volslagen irrationeel te handelen als het om dit soort virusrisico’s gaat. Ga maar na: de trap lopen we nog elke dag op en af, terwijl er elk jaar 2.200 doden vallen in Nederland bij ongelukken in huis. Maar als er 2 Nederlanders, op de 17 miljoen, besmet zijn met een virus dat in de meeste gevallen alleen griepklachten teweegbrengt, zijn we in alle staten.

De moderne risicoliteratuur nuanceert dat beeld, zegt Postmes. Dat mensen bij het minste of geringste in paniek raken, klopt sowieso niet. En verder geldt: ‘Hoe bekender we met een dreiging zijn, hoe rationeler we met angsten omgaan.’ Dus zo gek is het niet dat mensen nu mondkapjes en blikken soep beginnen in te slaan, zeker niet als organisaties als ziekenhuizen of overheidsinstellingen óók voorzorgsmaatregelen nemen.

Dat dreigingshandelen geldt voor mensen, maar ook voor samenlevingen als geheel. De sociale omgangsvormen in samenlevingen waarin infectieziekten veelvuldig voorkomen, zijn veel strikter dan in de culturen waarin zulke ziekten nagenoeg afwezig zijn, ontdekte Van Vugt.

Hoe acceptabel het wordt gevonden om dicht bij iemand te staan, of je iemand vaak een hand geeft, kust bij het begroeten – het blijkt te herleiden tot hoe welig infectieziekten in een maatschappij tieren. Van Vugt: ‘Hoe groter de verspreiding van ziekten als ebola of griep, hoe strakker die lijnen.’ Dat mensen in het Midden-Oosten elkaar niet kussen bij een begroeting getuigt volgens de hoogleraar dan ook niet van onbeleefdheid, maar van een eeuwenlange teistering door infectieziekten.

Les 3: Iedereen reageert anders op angst

Waarom reageert dan toch iedereen anders op dezelfde situatie? ‘Heel bijzonder’ vindt Aartjan Beekman dat. Hij is hoofd van de afdeling psychiatrie in het Amsterdam UMC. In wezen, zegt hij, moet je dit zien als een preventievraagstuk – ‘we weten niet of het ons gaat treffen en zo ja hoe hard’ – en mensen verschillen enorm in hun preventief handelen.

‘De één eet alles verkeerd en rookt maar door, en aan de andere kant beplakken mensen hun woning met aluminiumfolie tegen de straling en drinken ze water alleen na uitgebreid filteren.’ Een mix van vier factoren ligt daaraan ten grondslag, denkt Beekman. Ervaring (hebben mensen een soortgelijke situatie eerder meegemaakt), kennis (wat weet iemand over de ziekte), vertrouwen (die burgemeester kan dat wel zeggen, maar…) en persoonlijkheid: er zijn tobbers en flierefluiters en alles daartussenin. ‘Doordat elke mix mogelijk is, is de variatie tussen mensen zo groot.’

En ook hier: hoe reëler het gevaar, hoe sterker de drang tot handelen. Mensen die van zichzelf inschatten dat zij een zwak immuunsysteem hebben (wat zij meestal correct beoordelen), springen sneller in de actiemodus om zich voor te bereiden en laten een middagje winkelen in de stad eerder gaan.

Les 4: Te snel handelen uit angst kan tot onnodige maatregelen leiden

Dat laat onverlet, vindt Ira Helsoot, hoogleraar besturen van veiligheid aan de Radboud Universiteit, dat mensen geneigd zijn ‘te snel in een soort risico-regelreflex te stappen’. Als de Chinezen nooit hadden ontdekt dat het hier ging om een nieuw virus, dan zou een soort van zware verkoudheid de wereld zijn overgetrokken, en was alle heisa ons bespaard gebleven, zegt hij.

Wat nu gebeurt, zegt Helsloot, is een herhaling van het Mexicaansegriepscenario, een episode die hij onderzocht. ‘Zowel toen als nu, moeten we constateren dat er tientallen miljarden zinloos zijn uitgegeven. Dit is geen ebola, dat onderscheid moeten we wel maken. Bij een zware griep vallen er ook duizend doden. Dat is echt niet mis, maar sommige dingen zijn gewoon zoals ze zijn.’

Het ingewikkelde is, zegt Helsloot, dat experts op een gegeven moment het idee moeten loslaten dat ze het virus kunnen bedwingen, en dat bestuurders moeten zeggen: nu kunnen we even niets meer voor u doen. ‘Dat er zoiets is als het noodlot, dat begrijpen gewone burgers prima.’

Rood bolletje op de corona-kaart? Dan navigeren de Zuid-Koreanen er in een grote boog omheen
Hoe voorkom je dat je besmet wordt met het coronavirus? Zuid-Koreaanse websites en apps als Coronamap of Corona-nearby.com worden dagelijks miljoenen keren geraadpleegd, om na te gaan welke plekken vermeden moeten worden.

Coronavrees in de Formule 1: ook races in Bahrein en Vietnam lijken onzeker
Het aanstaande Formule 1-seizoen dreigt verder te worden ontregeld door het coronavirus. Nadat er twee weken geleden uit voorzorg al een streep ging door de race in China, lijken nu ook de races in Bahrein en Vietnam onzeker. Raceteams nemen maatregelen om het virus buiten de deur te houden, twee weken voor de aftrap van het nieuwe jaar in Australië.

Het virus: horrorziekte of stevig griepje?
Steeds nadrukkelijker rammelt het nieuwe coronavirus uit China aan de spreekwoordelijke poorten van het land; het is zelfs denkbaar dat er al Nederlanders mee zijn besmet. Maar met wat voor indringer hebben we nu precies te maken? Een praktische gids.

Een hernieuwde kennismaking met het coronavirus
Volgens experts is het slechts een kwestie van tijd voordat het coronavirus ook ons land bereikt. Wat weten we over het virus? Een korte, hernieuwde kennismaking met de ziekte uit Wuhan.

Lees al het laatste nieuws in het liveblog.

Bron: Volkskrant

Geef een reactie

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in

Zoeken

Recente reacties