Wilco Dekker

De belastingontwijking via ‘doorsluisland’ Nederland is door nieuwe regels flink afgenomen, meldt het ministerie van Financiën. Maar de doorstroom van miljarden naar belastingparadijzen blijft groot, en er zijn nog te veel brievenbusfirma’s.

Door diverse maatregelen van de afgelopen jaren is de belastingontwijking via Nederland flink afgenomen. Dat stelt staatssecretaris Marnix van Rij (Fiscaliteit) in een brief aan de Tweede Kamer. Vooral de invoering begin 2021 van een bronbelasting van 25,8 procent op rentes en royalty’s die overgemaakt worden naar landen met een laag – of geen – belastingtarief heeft volgens de CDA-bewindsman gewerkt.

In 2019, toen er nog kosteloos met geldstromen geschoven kon worden, ging er 38,5 miljard euro via Nederland naar belastingparadijzen. Volgens voorlopige cijfers van De Nederlandsche Bank (DNB) was dat vorig jaar teruggelopen naar 6 miljard euro. Van Rij sprak dinsdag in een toelichting van ‘een enorme daling’. Dat is volgens de CDA-bewindsman ‘goed nieuws voor Nederland’, dat internationaal steeds meer onder vuur kwam te liggen als belastingparadijs, een ‘doorsluisland’ waar veel belasting werd ontweken, inkomsten die andere landen mislopen.

‘De belastingontwijking heeft ons enorm gehinderd’, zei Van Rij. ‘We zaten de afgelopen jaren steeds in het defensief bij de Europese Unie en de Oeso, omdat we de schijn en werkelijkheid tegen hadden.’ Nu kan Nederland ‘echt wel met opgeheven hoofd’ laten zien wat er de afgelopen tien jaar aan maatregelen zijn genomen, aldus de staatssecretaris. Volgens Van Rij is het ook goed nieuws dat, voor zover DNB dat kan zien, de geldstromen niet verschoven zijn naar andere ‘doorsluislanden’ als Zwitserland, Ierland en Luxemburg.
Miljarden stromen door

Ondanks de daling stromen er nog vele miljarden door Nederland naar andere landen. In 2019 ging het om 251 miljard euro, vorig jaar was dat nog 194 miljard. ‘Wij zijn nog steeds een land waar best veel geld doorheen gaat’, erkende Van Rij. ‘Maar als dat gewoon geld is dat hier geïnvesteerd wordt en weer doorstroomt, of uit het buitenland komt en elders wordt geherinvesteerd, is daar niets mis mee.’

Maar niet elk bedrijf met hoge inkomende en uitgaande stromen heeft ook echte economische activiteiten. Er zijn nog te veel brievenbusfirma’s, gaf Van Rij toe, lege entiteiten zonder personeel of activiteiten, louter opgezet om belasting te ontwijken. De Europese Commissie kwam – zonder Nederland bij naam te noemen – eerder met een plan om die brievenbussen op te sporen en onschadelijk te maken.

Een commissie onder leiding van topambtenaar Bernard ter Haar oordeelde eind vorig jaar dat het grote aantal brievenbusfirma’s nadelig is en de reputatie van Nederland schaadt. Volgens Van Rij moet het kabinet vooral naar ‘niet-fiscale maatregelen’ kijken in de strijd tegen brievenbusfirma’s, zoals meer transparantie en strenger toezicht. Onder meer bij de moeizame naleving van de Russische sancties blijkt hoe lastig het is in Nederland eigendom en eigenaren in kaart te brengen.

Wereldwijde winstbelasting

Van Rij wil ook samenwerken met andere landen ‘om misbruik tegen te gaan’. Nederland steunt onder meer het plan voor een wereldwijde minimum winstbelasting van 15 procent. In de Europese Unie werd dat eerst door Polen tegengehouden en nu door Hongarije.

Hoogleraar Jan Vleggeert, hoofd van de afdeling belastingrecht van de Universiteit Leiden, is minder optimistisch over de aanpak van de belastingontwijking dan de staatssecretaris. Hij wijst op de definitie van ‘laagbelastende landen’. Voor de bronbelasting zijn dat landen met een winstbelastingtarief van 9 procent of minder, plus de landen die op de fiscale Europese zwarte lijst staan, in totaal ongeveer twintig landen. Volgens Vleggeert zijn er veel meer landen die via faciliteiten in de praktijk op minder dan 9 procent winstbelasting uitkomen.

Verder is het volgens de hoogleraar, die veel heeft geschreven over Nederland als belastingparadijs, de vraag of de daling niet vooral het gevolg is van Europese maatregelen tegen belastingontwijking, in plaats van eenzijdige Nederlandse stappen.

Bron: Volkskrant