Reportage | Wies Ubags
Seksuele exploitatie van minderjarigen was in Colombia al wijdverbreid, maar sinds Venezolaanse vluchtelingen hun toevlucht in het land zoeken is het probleem nog groter geworden.
Seksuele exploitatie van minderjarigen was in Colombia al wijdverbreid, maar sinds Venezolaanse vluchtelingen hun toevlucht in het land zoeken is het probleem nog groter geworden.
De kleinste is negen, een vrolijk kind, speels, onbevangen. Het is niet voor te stellen dat ze slachtoffer is geweest van seksuele uitbuiting; dat is bij de meeste meisjes niet te zien. Ze lachen, ze stoeien, ze zijn in voor elk verzetje dat de leiding van het opvanghuis hun biedt. Ze zijn weer kind geworden. Maar toch, een van de oudere meisjes, met twee staartjes, uit Venezuela, huilt onbedaarlijk terwijl de anderen een welkomstlied zingen voor de begeleider van Down to Zero. Dat programma wil seksuele uitbuiting van minderjarigen uitbannen en geeft steun aan de activiteiten van het opvanghuis.
Even later bedaart het huilende meisje en heeft ze het hoogste woord terwijl zij en haar lotgenoten op een stuk papier tekenen wat ze achtergelaten hebben. De meesten tekenen hun moeder, hun broers en zussen, en soms hun vader. Een verlegen meisje van een jaar of dertien tekent met potlood bijna onzichtbaar tussen fleurig gras en groen haar broer.
Dit opvanghuis voor minderjarige slachtoffers van commerciële seksuele exploitatie in Riohacha in het uiterste noordoosten van Colombia, is pas een paar maanden open. Er zitten zo’n twintig meisjes tussen de negen en zeventien jaar. Wekelijks komen er kinderen bij, de totale opvangcapaciteit in het huis is vijftig.
“We hadden altijd al een opvanghuis in Cartagena, omdat prostitutie daar veel voorkomt vanwege het toerisme”, legt coördinator Mayerlin Vergara uit. “Maar door de onophoudelijke stroom vluchtelingen uit Venezuela is het probleem hier ook urgent geworden.”
In Colombia mag je volgens de wet seks hebben met iemand vanaf veertien jaar. Toon jij maar eens aan dat voor die seks betaald is.
Vergara werkt voor de stichting Renacer (Herboren worden), die als missie heeft het hoofd te bieden aan seksuele exploitatie van kinderen in Colombia. Dat probleem was al enorm: Renacer traceerde tussen 2011 en 2015 4424 adolescenten en 1341 kinderen als slachtoffers van seksuele exploitatie. De crisis in Venezuela heeft het probleem nóg groter gemaakt.
In Riohacha en omgeving bezoeken medewerkers van de stichting geïmproviseerde nederzettingen waar Venezolanen die de economische crisis in hun land zijn ontvlucht, zijn neergestreken. Uit wanhoop prostitueren vrouwen zich, aldus Vergara, en onder hen zijn veel minderjarigen. “Ze worden vaak met de auto opgehaald van de nederzetting en naar de plek gebracht waar ze worden geëxploiteerd. In de bordelen hier is de grote meerderheid van de prostituees Venezolaans. We gaan er langs en presenteren ons als gezondheidsconsultants om contact met de meisjes te krijgen.”
Vergelding
De meisjes verblijven hooguit anderhalf jaar in het tehuis in Riohacha, zo is de bedoeling. Ze komen er vrijwillig binnen en kunnen weg als ze dat willen. Vergara: “We zien vaak dat meisjes er niet tegen kunnen om hier tussen vier muren te zitten en een regelmatig leven te leiden: opstaan, wassen, ontbijten, schoonmaken, therapiesessies. Ze missen het straatleven en hebben vaak nog niet door dat ze door anderen voor financieel gewin misbruikt zijn. Soms is het een onderdeel van het verwerkingsproces dat meisjes terug de straat opgaan. Degenen die gaan, komen bijna altijd terug, omdat ze inmiddels met andere ogen naar het leven op straat zijn gaan kijken.”
In de hoofdstad Bogotá heeft officier van justitie Mario Gómez zich in het thema mensenhandel vastgebeten. Hij is ook realistisch. Justitie boekt minder successen dan ze zou willen. Zo gaan er geruchten dat internationale maffiagroepen in het historische centrum van Bogotá pensions bezitten waar seksuele misbruikers met hun minderjarige slachtoffers terecht kunnen.
Arrestatie
Gómez kent de verhalen en neemt ze serieus. “Maar”, tekent hij aan, “in Colombia mag je volgens de wet seks hebben met iemand vanaf veertien jaar. Toon jij maar eens aan dat voor die seks betaald is.” De ervaring heeft de officier van justitie ook geleerd dat slachtoffers vaak niet willen praten. Of omdat ze zichzelf nog niet als slachtoffer zien – ze kregen tenslotte betaald voor wat ze deden – of omdat ze bang zijn voor vergelding van degene die hen exploiteerde.
Onlangs is dan toch een 45-jarige Israëliër in de Portugese hoofdstad Lissabon gearresteerd op last van de Colombiaanse justitie. Hij wordt verdacht van deelname aan een netwerk dat vrouwen en meisjes seksueel exploiteert in verschillende steden in Colombia, de meeste toeristische bestemmingen, zoals Cartagena. Het nieuws is in Colombia met gejuich ontvangen.
In het opvanghuis in Riohacha heeft een van de oudere meisjes een rechtershamer getekend om uit te drukken wat ze in de toekomst wil. “Ik wil rechten studeren en kinderrechter worden”, verklaart ze. “Dat is wat we hier leren: dat we goed voor onszelf moeten zorgen en dat we rechten hebben.”
Lees ook: Grootste volksverhuizing in Zuid-Amerika: buurlanden sluiten grens voor Venezolanen
Bron: Trouw