Bas den Hond
Opeens kan het Donald Trump niet vlug genoeg gaan. In het impeachment-proces dat dinsdag begint, moet de Senaat zo snel mogelijk een punt zetten achter die ‘schertsvertoning’. In een pleitnota die zijn advocaten maandag indienden noemen ze de twee aanklachten die het Huis van Afgevaardigden opstelde zelfs ongrondwettig.
In die aanklachten staat dat de president voor zijn eigen politieke voordeel financiële en politieke steun aan Oekraïne opschortte. Het land moest van hem eerst een corruptie-onderzoek aankondigden tegen de mogelijke Democratische presidentskandidaat Joe Biden. Ten tweede wordt hem verweten dat hij medewerking weigerde toen het Congres de zaak ging uitzoeken. Tot voor kort klonk uit het Witte Huis dat Trump de ‘rechtszitting’ in de Senaat zo uitgebreid en spectaculair mogelijk wilde hebben. Op het laatste moment voegde hij twee advocaten toe aan zijn team, Kenneth Starr en Alan Dershowitz, die de eer vooral te danken lijken te hebben aan hun bekendheid.
Hunkeren naar kijkcijfers
Dershowitz is een van de weinigen die het op nieuwszenders als CNN voor de president opneemt. Starr werd beroemd als de aanklager die ontdekte dat president Bill Clinton seks had met een stagiaire – waarop impeachment volgde. Als veteraan van een realityshow zou Trump hunkeren naar een vertoning met hoge kijkcijfers. De vrijspraak aan het eind – algemeen verwacht omdat de Republikeinen in de Senaat in de meerderheid zijn – zou dan de smet van de impeachment door het Huis des te grondiger uitwissen. Inmiddels lijkt hij echter ook te voelen voor het andere uiterste: een besluit meteen aan het begin om de aanklachten niet eens te behandelen. Dat zou voorkomen dat hij op 4 februari zijn jaarlijkse State of the Union-rede moet uitspreken als een president die ondertussen terechtstaat. Voor die optie lijkt er in de Senaat geen meerderheid te zijn.
Het was maandagavond nog niet zeker hoe de Republikeinse leider van de Senaat, Mitch McConnell, het proces dan wel wil voeren. Hij hield zijn agendavoorstel, waarover de Senaat dinsdag debatteert, tot het laatste moment geheim. Republikeinse senatoren wisten te melden dat McConnell de Senaat over het heetste hangijzer, of er nog extra getuigen moeten worden opgeroepen, pas halverwege het proces wil laten beslissen. En dat hij om te beginnen meters wil maken. De aanklagers van het Huis zouden 24 uur spreektijd krijgen die in twee dagen opgemaakt moeten worden, en de advocaten van Trump ook. Aangezien de zittingen om 13.00 uur beginnen, betekent dat doorgaan tot laat in de avond.
Dat er dan niemand meer kijkt, zal de president misschien verdriet doen, en ook de Democraten bevalt het niet. Maar McConnell heeft ook andere belangen. Die zal tevreden zijn met een rechtszaak die de geschiedenis ingaat als een serieuze onderneming, waaraan niet te veel was af te zien dat de vrijspraak van Trump vanaf dag één vaststond.
Gaat de opperrechter nog rechtspreken?
De Senaat zal de komende weken bijna onherkenbaar zijn. De senatoren mogen alleen maar stilzitten en luisteren. Mobiele telefoons moeten ze buiten laten en op praten staat – theoretisch – gevangenisstraf. Als ze vragen hebben, moeten ze die stellen via de voorzitter, opperrechter John Roberts.
De grondwet zegt dat Roberts ‘voorzit’, en dat lijkt een ceremoniële functie. Immers, zodra hij een controversieel besluit neemt – zoals een vraag buiten de orde verklaren – kan de Republikeinse meerderheid van de Senaat dat terugdraaien.
Maar volgens sommige juristen zou Roberts, net als in normale tijden de officiële voorzitter van de Senaat, vicepresident Mike Pence, de doorslaggevende stem mogen uitbrengen als de stemmen staken. In dat geval zijn drie Republikeinse dissidenten, in plaats van vier, al genoeg om de greep van hun fractieleider Mitch McConnell op de gang van zaken te verzwakken.
Voor de uitslag van het proces maakt dat niet uit. Pas wanneer 67 senatoren een van de aanklachten steunen – stel alle Democraten plus twintig Republikeinen – is Trump president af.
Lees ook: Republikeinse senatoren hebben weinig zin in extra onderzoek Trump
Het impeachmentproces in de Senaat begint terwijl nieuwe informatie over Trumps activiteiten in Oekraïne blijft binnendruppelen.
Bron: Trouw