Ivo Barends
De onafhankelijkheid van wetenschappelijk onderzoek bij het ministerie van justitie is geschaad. Ambtenaren wilden zich herhaaldelijk bemoeien met de uitkomsten van onderzoeken.
De onafhankelijkheid van wetenschappelijk onderzoek bij het ministerie van justitie is geschaad. Ambtenaren wilden zich herhaaldelijk bemoeien met de uitkomsten van onderzoeken.
Het wetenschappelijk instituut van het ministerie van justitie heeft moeite om zijn onderzoeken onafhankelijk uit te voeren. Want als de onderzoeksrapporten van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) over politiek gevoelige onderwerpen gaan, willen ambtenaren van het ministerie een flinke vinger in de pap. Ze willen bijvoorbeeld meebeslissen over de conclusies van het onderzoek. De wetenschappers moeten tegenover de ambtenaren zelfs ‘vechten’ voor hun wetenschappelijke integriteit. En die oneigenlijke beïnvloeding door ambtenaren is een structureel probleem.
Dat is de harde conclusie van een commissie die de relatie onderzocht tussen het ministerie van justitie en het WODC.
In zwaar weer
Het WODC, dat allerhande onderzoeken doet op het terrein van politie, rechtspraak en justitie, verkeert al enige tijd in zwaar weer. Bij een WODC-studie uit 2014 naar het Nederlandse drugsbeleid bleek dat de top van het ministerie zich ‘onbehoorlijk’ had bemoeid met het onderzoek. Vorig jaar stapte de directeur van het instituut, Frans Leeuw, vroegtijdig op.
Het WODC moet dan ook werken op een delicate balans: het kabinet baseert beleid vaak op onderzoeken van dit instituut. Dan is het enerzijds goed dat er een sterke band met het ministerie is, zo kan goed overlegd worden over de onderzoeksvragen. Maar anderzijds moet wetenschappelijk onderzoek neutraal en onbevooroordeeld zijn. Zelf verwoordt het WODC dat zo: ‘Onafhankelijkheid van onderzoek gaat gepaard met een constructieve relatie met het ministerie’. Maar die relatie is dus, zo blijkt nu, niet meer in balans.
Om te zorgen dat WODC-wetenschappers weer onafhankelijk hun werk kunnen doen, doet de onderzoekscommissie verschillende voorstellen. De onafhankelijke rol van het instituut zou in een ministeriële regeling moeten worden vastgelegd. Op termijn zou het WODC kunnen worden omgevormd tot een onafhankelijk ‘planbureau’ zoals het Sociaal en Cultureel Planbureau en het Planbureau voor de leefomgeving. In elk geval zou het WODC moeten verhuizen, naar een pand buiten het ministerie, oordeelt de commissie.
Minister Grapperhaus van justitie neemt die aanbevelingen ter harte. Het WODC gaat weg uit het gebouw van het ministerie van Justitie en Veiligheid, belooft hij. Ook wordt de onafhankelijkheid van het WODC zwart-op-wit vastgelegd.
Lees ook: WODC-directeur Annelies Daalder: We hebben de botsproef doorstaan
Annelies Daalder loodste het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) door een venijnige crisis. Ambtenaren probeerden daar politiek gevoelige onderzoeken te beïnvloeden. Voor het eerst treedt ze naar buiten.
Rapport bewijst: in drie gevallen beïnvloedde ministerie van Justitie het WODC ‘onbehoorlijk’
Het ministerie van justitie had drie maal een ‘onbehoorlijk’ dikke vinger in de pap bij onderzoek dat onafhankelijk moest zijn. Dat was de conclusie van een rapport in oktober 2018.
Bron: Trouw