De Rotterdamse haven fungeert als een soort trechter voor Europa als het gaat om de invoer van drugs. Ons land is een doorvoerhaven, waar de grootste criminele organisaties wereldwijd dankbaar gebruik van maken. De douane loopt nu al achter de feiten aan, maar de situatie dreigt alleen maar te verslechteren.

De eenheid Onbekende Sub- en Objecten Douane Toezicht (OSODT) jaagt met honden en duikers op contrabande in en rond de haven. De onrust binnen de dienst is groot nu drugscriminelen nog meer ruimte dreigen te krijgen.

’Jos’ is een fanatiek en betrokken lid van de OSODT. Uit angst voor represailles vanuit de leiding wil hij anoniem blijven. We spreken hem in de omgeving van Rotterdam. „We maken ons binnen de eenheid grote zorgen. De directie neemt ons niet serieus. Het is tijd om extern aan de bel te trekken.”

Speurhonden

De douane-eenheid bestaat uit vijf onderdelen. De eenheden water en land, de afdeling speurhonden, het Team Bijzondere Bijstand en de duikers. De mannen van het water worden, zo vertelt Jos, de zwarte bende of ’black gang’ genoemd. Ze doorzoeken verdachte schepen in de haven en proberen droppings van balen coke voor de kust te onderscheppen.

Maar de top van de douane lijkt het allemaal niet meer zo belangrijk te vinden, dat jagen op drugs. Dat blijkt uit vertrouwelijke, interne verslagen, die hij op tafel legt.

’ Bert heeft herhaald dat de komende jaren binnen Douane Nederland het accent gelegd wordt op versterking van Afdracht. Er is gekozen om de formatie van de OSODT de komende jaren te laten krimpen’, staat in het verslag van een recente bijeenkomst. Deze Bert is Bert Wiersema, directeur handhaving. De krimp is gepland voor 2017 tot 2020. Met Afdracht worden controles op invoerrechten en heffingen bedoeld.

In een andere interne nota van de douane staat dat er ’meer keuzes’ moeten worden gemaakt. Zo is er het voornemen om aanzienlijk minder te duiken. „Duikers kijken of er onder de schepen cocaïne is verstopt. Dat gebeurt bijvoorbeeld in cilinders die aan de kiel worden gelast.”

De intensiteit van alle controles wordt flink teruggeschroefd. „Dit kan catastrofale gevolgen hebben. Op dit moment gaat het al mis. Er worden wekelijks zeker tien schepen die ’prio 1’ hebben, niet gecontroleerd vanwege capaciteitsgebrek. Dat zijn risicoschepen uit Zuid-Amerika die eigenlijk altijd moeten worden gevisiteerd”, vertelt Jos.

Hij schat dat de douane nog geen tien procent van de cocaïne pakt die daadwerkelijk de haven in komt. „De partijen worden veel groter: dat betekent dat de smokkelaars zich zeker voelen van hun zaak.”

Jos legt uit dat er voor de douane richtlijnen zijn voor controles, waarmee wordt gesjoemeld uit capaciteitsgebrek.

„Het gaat simpelweg om aantallen. Om quota. Dus wat gebeurt er: douaniers voeren om tijd te sparen makkelijke controles uit. Met een paar man controleren ze een hutje, bekijken een openbare ruimte en checken de inklaringsgegevens. Een klusje van een uur.”

Een scheepsvisitatie, een doorzoeking van een schip, is andere koek. „De zeeschepen worden steeds groter. Ze zijn ongeveer 350 meter lang en zo hoog als een flatgebouw van tien verdiepingen. Voor een drugscontrole zijn ten minste elf mannen nodig. Dat kost je een dag.”

Werken in de haven is levensgevaarlijk geworden. Wat te zien is in de misdaadserie Penoza is realiteit in de Rotterdamse haven.

Criminelen die coke hebben verstopt in containers die van de schepen zijn gehaald, laten ’s nachts ’uithalers’ de cocaïne weghalen. De drugs zijn al verpakt in tassen van 25 kilo in de container en kunnen zo makkelijk worden meegenomen.

De uithalers en de criminelen die hen beschermen rijden bij betrapping door douaniers dwars door slagbomen heen.

Klemgereden

Een tweede douanier met wie we praten is ’Gerard’. Hij bevestigt het verhaal van Jos: „In het laatste jaar zijn er 160 uithalers in de haven gepakt. Dezelfden soms drie keer in een week. Ze hebben geen identiteitsbewijs bij zich en spreken geen woord Nederlands. De politie mag ze maximaal zes uur vasthouden”, vervolgt hij.

Hij onthult ook dat collega’s van niet gewapende eenheden van de douane zijn benaderd dan wel klemgereden voor het stoplicht bij het douanekantoor aan de Reeweg. Gerard: „Dit zijn zaken die nooit naar buiten worden gebracht. Die medewerkers werd gevraagd of ze diensten kunnen verrichten, zoals het verkopen van toegangspasjes of het verkopen van informatie over containers: zoals de positie op het terrein en de aard van de controles. In auto’s wordt ingebroken om uniformen te stelen.”

Er is, zo vertelt Jos, zelfs een nagemaakt douanevoertuig in beslag genomen, waarmee criminelen ongehinderd het haventerrein konden oprijden om partijen coke van het terrein te halen.

Wat binnen de douane ook voor verbijstering heeft gezorgd, is dat de recente corruptieschandalen binnen de Rotterdamse douane geen consequenties hebben gehad voor leidinggevenden. Jos: „Geen van onze directieleden heeft zijn verantwoordelijkheid genomen. Echt ongelooflijk.”

„Wij waren enkele jaren geleden een van de beste douaneorganisaties, waar we als Nederland best trots op konden zijn. Vanuit de hele wereld kwamen andere instanties kijken. Maar straks zijn we het lachertje.”

De veranderde koers bij de douane leidt tot grote verbazing bij de leden van de Tweede Kamer. Nine Kooiman (SP): „Nederland verandert in een narcostaat en de minister doet niks. Sterker nog: hij halveert de douanecapaciteit en verlegt de controles van drugs naar accijns. Stuitend en oliedom. Er zijn steeds meer criminele bendes die handelen in drugs. Verlaag je het aantal controles, dan zul je totaal de grip en controle verliezen.” Kooiman wil een debat in de Tweede Kamer over de kwestie.

Ook VVD-Kamerlid Foort van Oosten wil tekst en uitleg van de minister. „Er moet juist alles aan worden gedaan om ervoor te zorgen dat de Rotterdamse haven geen vrijplaats wordt voor drugs.”

De namen Jos en Gerard zijn gefingeerd.