Met feitenrelaas, transactieovereenkomst en persbericht.
Marcel de Boer Pieter Couwenbergh Ivo Bökkerink | Financieel Dagblad

In het kort

• ABN Amro schikt voor €480 mln vanwege het tekortschieten bij witwascontrole.
• Voormalig ceo Gerrit Zalm en collega’s Joop Wijn en Chris Vogelzang zijn aangemerkt als verdachten.
• De bank had volgens het OM de systemen in de jaren 2014 tot en met 2020 niet op orde, waardoor criminelen de bank konden misbruiken voor het witwassen van geld.

ABN Amro is een schikking overeengekomen met het Openbaar Ministerie (OM) voor jarenlange tekortkomingen met witwascontrole. De bank betaalt een boete van €300 mln, plus €180 mln ’ter ontneming’. De last zal in het eerste kwartaal van dit jaar genomen worden, waardoor ABN Amro een ‘beperkt verlies’ zal rapporteren over deze periode.

Drie voormalige leden van de raad van bestuur worden als verdachte aangemerkt in de schikking. Het gaat om voormalig ceo Gerrit Zalm en zijn twee collega’s Joop Wijn en Chris Vogelzang. De laatste heeft maandag zijn functie als topman van Danske Bank neergelegd. Ook Zalm stapt op als commissaris bij deze bank. Dit heeft te maken met het feit dat Danske zelf zaken op orde aan het brengen is na een omvangrijk witwasschandaal bij zijn dochterbedrijf in Estland.

Wijn mag aanblijven als commissaris bij ASR, zo heeft de verzekeraar inmiddels laten weten. Of hij commissaris mag blijven bij Schiphol is nog onduidelijk. Er komt een vervolgonderzoek naar de drie ex-bestuurders. Het OM tekent daarbij aan dat dit niet wil zeggen dat ze ook daadwerkelijk strafrechtelijk worden vervolgd.

Opmerkelijk

Opmerkelijk is dat het bestuur onder leiding van Zalms opvolger Kees van Dijkhuizen geheel vrijuit gaat. Uit het OM-onderzoek blijkt dat de tekortkomingen lange tijd doorliepen, ondanks waarschuwingen vanuit de afdeling Compliance van de bank.

Op de beurs reageren beleggers positief op het nieuws. Het aandeel ABN Amro staat in de vroege middaghandel 2,4% in de plus op €10,94. Kennelijk hadden beleggers op een grotere afstraffing gerekend. Volgens analist Suvi Platerink Kosonen van ING betekent de schikking dat nu een onzekerheid rondom ABN Amro is weggenomen. Ze benadrukt ook dat de kapitaalbuffer van de bank sterk genoeg is om de schikking te absorberen.

Nog vorige maand stelde Morgan Stanley dat de boete voor ABN Amro zou kunnen oplopen tot circa €550 mln. In 2018 moest het grotere ING een schikking met het OM overeenkomen van €775 mln.

Tekortkomingen

De bank had volgens het OM de systemen in de jaren 2014 tot en met 2020 niet op orde. Criminelen konden ‘in bepaalde gevallen’ de bank misbruiken voor het witwassen van geld. Het gaat om gebreken bij zowel het accepteren van nieuwe klanten, het monitoren van overboekingen als bij het tijdig de deur wijzen van verdachte klanten.

‘Het boetebedrag doet recht aan de ernst, omvang en duur van de geconstateerde tekortkomingen’, schrijft de bank maandag in een persbericht. Het bedrag ter ontneming geeft het bedrag aan kosten weer dat ABN Amro volgens het OM heeft bespaard door het gebrekkige antiwitwasbeleid. Met €180 mln over zes jaar zou de bank dus volgens het OM €30 mln per jaar hebben uitgespaard.

In een toelichting stelt bestuursvoorzitter Robert Swaak dat ABN Amro in de afgelopen drie jaar een miljard euro heeft besteed aan mensen, processen en systemen om witwassen te voorkomen en dat er in de komende twee jaar nog eens een miljard wordt gestoken in het op orde krijgen van de poortwachtersfunctie. ‘De afspraak met de toezichthouder is dat eind 2022 alle tekortkomingen hersteld zijn.’

Eén op de vijf medewerkers

Volgens Swaak zijn nu 3800 medewerkers bij de bank voltijds bezig om financiële criminaliteit te bestrijden. ‘Daar is nu één op de vijf medewerkers iedere dag mee bezig.’

ABN Amro heeft voor het onderzoek zijn complete klantportefeuille nog eens tegen het licht gehouden, stelde chief risk officer Tanja Cuppen maandag tijdens de persconferentie. Met 98% bleek niks aan de hand, 2% wordt in het vervolg beter gecheckt. Enkele duizenden klanten waren ronduit fout. Van hen is afscheid genomen.

Het OM geeft het voorbeeld van een klant die vanuit zijn bijna honderd vennootschappen op grote schaal valse belastingaangiftes deed en de opbrengsten liet storten bij ABN. Een ander ontvreemde in een paar maanden tijd in totaal €4,3 mln van zijn werkgever en sluisde dat geld via ABN door naar goksites. Maar het ging ook om grote corruptie- en fraudezaken waarbij de bank ondanks grootschalige aandacht in de media geen actie ondernam en rekeningen in stand hield.

Spijt bij ABN Amro

ABN Amro zegt tijdens het hele onderzoek van het OM volledige medewerking te hebben verleend en ’de ernst van de zaak’ te onderkennen. ‘Als bank hebben we niet alleen een wettelijke, maar ook morele taak om ons uiterste best te doen het financiële stelsel te behoeden voor misbruik door criminelen’, aldus Swaak.

‘Met het uitvoeren van deze taak beogen wij substantieel bij te dragen aan een veiligere samenleving. Tot mijn spijt moet ik erkennen dat ABN Amro er in het verleden onvoldoende in is geslaagd om de belangrijke rol van poortwachter goed uit te voeren. Dat is onacceptabel en daar nemen wij de volledige verantwoordelijkheid voor.’

Swaak erkent overigens geen schuld. ‘We nemen onze verantwoordelijkheid door de feiten te erkennen en door herstelacties in te zetten en uit te voeren.’

Vogelzang

Danske Bank stelt maandagochtend in een persbericht dat Vogelzang heeft besloten af te treden na de beslissing van het OM om hem als verdachte aan te merken in de witwasaffaire bij ABN Amro. Vogelzang in het bericht:

‘Ik ben erg verrast door de beslissing van de Nederlandse autoriteiten. Ik heb ABN Amro meer dan vier jaar geleden verlaten en voel me prettig bij het feit dat ik mijn managementverantwoordelijkheden integer en toegewijd heb uitgevoerd. Mijn status als verdachte betekent niet dat ik zal worden aangeklaagd.’

Vogelzang wijst erop dat Danske zich in een speciale situatie bevindt, vanwege de witwasrol van die bank in Estland. Om die reden wil hij niet dat speculaties over zijn persoon Danske in de weg gaan zitten. ‘Daarom voel ik dat het enige juiste is dat ik wegga.’ Het bestuur van Danske laat weten het erg jammer te vinden dat Vogelzang vertrekt.

Zalm

Advocaat Aldo Verbruggen van Gerrit Zalm laat weten dat zijn cliënt ‘nog altijd volledig achter het destijds gevoerde beleid staat en zich niet herkent in de verdenkingen.’ De voormalig topman zelf heeft geen behoefte te reageren.

Verbruggen stelt dat de ‘gedachte zich opdringt dat het besluit tot een vervolgonderzoek door andere krachten is ingegeven dan de zuivere rechtshandhaving.’ Hij impliceert hiermee dat een grote financiële schikking sinds ING niet meer zonder consequenties kan zijn voor individuele personen. Verbruggen wijst op het oordeel van de toetsingscommissie grote schikkingen die schriftelijk laat weten in zijn beoordeling te hebben meegewogen dat er nader onderzoek wordt gedaan naar voormalig bestuurders.

De advocaat van Vogelzang heeft niets toe te voegen aan de verklaring van Danske Bank.

Dijsselbloem

Oud-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem – tijdens wiens ministerschap de staatsbank naar de beurs ging – zegt desgevraagd dat ‘de weerzin in de bankensector tegen de wetgeving anti-witwassen gedurende mijn periode (2012-2017) sterk was omdat het een grote inzet vraagt en dus hoge kosten met zich meebrengt. Deze negatieve ‘tone at the top’ heeft blijkbaar doorgewerkt in hoe de banken hun poortwachterfunctie oppakten. Helaas, blijkt nu, ook bij AA. Ik heb bij herhaling aangedrongen op serieuze invulling van deze maatschappelijke plicht van de banken.’

Bron: Financieel Dagblad

Naschrift KKC

• Feitenrelaas ABN AMRO (Guardian witwas onderzoek)
• Transactieovereenkomst ABN AMRO (Guardian witwas onderzoek)
• Persbericht ABN AMRO (Guardian witwas onderzoek)