Bron: Volkskrant
Door: Jean Mentens

Na Bonaire is ook het voormalige Antilliaanse eiland Sint Eustatius (Statia) zijn status van ‘openbaar lichaam’ beu. Er wordt al gesproken over onafhankelijkheid. Minister Liesbeth Spies (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) bezoekt Statia woensdag.

Samen met Bonaire en Saba is Sint Eustatius op 10 oktober 2010 een deel geworden van Nederland, maar geen volwaardige gemeente.
Op de eilanden zijn maar weinigen blij met de mengvorm die ‘openbaar lichaam’ wordt genoemd en die wel heeft geleid tot Nederlandse plichten en Europese prijzen, maar niet tot de sociale rechten en voordelen die in de rest van Nederland gelden.
Het Statiaanse eilandsraadslid Rueben Merkman klaagt over het forse koopkrachtverlies en over de inflatie die in het eerste kwartaal van dit jaar 13 procent bedroeg. ‘Er moet snel verbetering komen in de leefomstandigheden, want als het zo doorgaat zouden de Statianen weleens voor onafhankelijkheid kunnen kiezen als de staatkundige verandering over een paar jaar wordt geëvalueerd.’
Nustar

Onafhankelijkheid behoort tot de mogelijkheden. ‘We hebben geen industrie die voor inkomsten zorgt, maar we hebben Nustar’, zegt Merkman.

Nustar is een grote olieopslagfaciliteit op het eiland. Met de huur die daarvoor wordt betaald zou Statia zich kunnen bedruipen.
Merkman vindt dat Nederland een voorbeeld moet nemen aan de Fransen: ‘Die hebben hun Caribische eilanden regelrecht de status gegeven van overzeese gemeente.‘
Twee andere eilandsraadsleden, Millicent Lijfrock en Reginald Zaandam, willen de Verenigde Naties advies vragen over het zelfbeschikkingsrecht van hun eiland. Ze bereiden een referendum voor om de Statianen de mogelijkheid te geven hun eigen status te bepalen. Dit om te voorkomen dat in de Nederlandse Grondwet de status van openbaar lichaam wordt afgetimmerd.
Hoewel de eilanden in een referendum hebben gekozen voor de verbinding met Nederland, is er weinig tevredenheid over de manier waarop daar nu vorm aan wordt gegeven.
Sommigen hadden erop gerekend een Nederlandse gemeente te worden met dezelfde rechten en plichten als gemeenten in Nederland. Anderen hadden een wat losser verband verwacht, waarin de eilanden een grote vorm van autonomie zouden behouden.
Status

Op Sint Eustatius is de vorm openbaar lichaam nooit in een referendum aan het volk voorgelegd. Eilandsraadslid Franklin Brown: ‘Niemand van ons is het eens met deze status, ook al tekende hier in het verleden de toenmalige regering voor.’
Tweede Kamerlid Ronald van Raak (SP) roept minister Spies (CDA) op ‘niet langer door een Nederlandse bril naar het eiland te kijken’. Volgens Van Raak moeten lokale deskundigen samen met Nederlanders het ‘zwakke bestuur’ op een hoger peil brengen. ‘Nu wordt het eiland, net als Bonaire en Saba, bestuurd vanuit Haagse ministeries. We hebben de eilanden altijd beschouwd als een soort Nederlandse gemeenten, terwijl het heel andersoortige gemeenschappen zijn.’ Ook de grootste oppositiepartij PvdA vindt dat er meer gebruik moet worden gemaakt van lokale kennis.
Jean Mentens is correspondent voor de Volkskrant op de Nederlandse Antillen.