Arjan Meesterburrie, Robert Slagt
Slavernijverleden In een toespraak in Willemstad noemde staatssecretaris Van Huffelen de gruwelijke executie van de leider van de slavenopstand op Curaçao in 1795 „een misdaad”.
Er werd ook een brief van de koning voorgelezen die Tula roemde om diens „moed en leiderschap”. Door de aanwezige Curaçaoënaars werd positief gereageerd.
De Curaçaose nationale held Tula heeft woensdag officieel eerherstel gekregen van de Nederlandse regering. Demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Koninkrijksrelaties (D66) sprak in een toespraak in Willemstad postuum de rehabilitatie van de leider van de slavenopstand van 1795 uit. Ook kondigde ze de instelling van een Tula-studiebeurs aan en een leerstoel slavernijverleden. Haar speech werd enthousiast ontvangen door het publiek.
Tula werd vanwege zijn verzet tegen de slavernij op gruwelijke wijze geëxecuteerd door de Nederlandse koloniale machthebbers. „De Nederlandse regering onderkent volmondig de rechtvaardigheid van Tula’s strijd, en die van anderen die zich tegen slavernij verzetten, en kijkt met spijt en schaamte naar de manier waarop zij door historische, bestuurlijke voorgangers zijn behandeld”, zei van Huffelen daarover.
Tula begon op 17 augustus 1795 een opstand tegen de Nederlandse onderdrukkers en eiste vrijheid en gelijkheid, mede geïnspireerd door de Franse Revolutie van een aantal jaar eerder en de vrijlating van tot slaafgemaakten op Haïti. Hij trok met een rebellenleger van zo’n tweeduizend tot slaafgemaakten naar de gouverneur in Willemstad. De opstand werd na een aantal weken neergeslagen.
Premier Pisas: unieke kans voor emancipatieproces
Niet veel later werd Tula verraden, opgepakt en gruwelijk gemarteld. De verzetsleider werd vastgebonden aan een kruis op het plein bij Fort Amsterdam, waarna al zijn botten werden gebroken. Op 3 oktober 1795 werd hij onthoofd. Zijn hoofd werd gespietst om medestanders af te schrikken. Ook twee medestrijders werden doodgemarteld en tientallen anderen werden opgehangen.
Van Huffelen erkende in haar toespraak dat de wens van Tula om zich los te maken uit de slavernij „terecht” was, dat de middelen die hij gebruikte „geoorloofd” waren en dat zijn gruwelijke executie „een misdaad” was.
Premier Gilmar Pisas van Curaçao accepteert volgens persbureau ANP het eerherstel van Tula, zoals uitgesproken door de staatssecretaris. „Dit is een voorwaarde voor het genezingsproces en de materiële en immateriële reparatie die moet gaan plaatsvinden”, zei hij. Pisas noemt de rehabilitatie een unieke kans voor het emancipatieproces van de Afro-Caribische bevolking van Curaçao.
Eigenlijk zou het eerherstel een dag eerder plaatsvinden, precies 228 jaar na de executie van Tula, maar de plechtigheid moest vanwege een wolkbreuk halverwege worden afgebroken. Woensdagavond werd de ceremonie hervat nabij Fort Amsterdam, niet ver van de plek waar Tula op 3 oktober 1795 werd geëxecuteerd door het koloniale regime. De rehabilitatie was eind vorig jaar al aangekondigd toen minister-president Mark Rutte (VVD) namens de regering excuses uitsprak voor het slavernijverleden. Het kabinet stelde toen ook 200 miljoen euro beschikbaar voor maatregelen om de bewustwording rond het slavernijverleden te vergroten.
Koning Willem-Alexander: Tula wekt bewondering en respect
„Deze rehabilitatie komt laat, te laat, en kwam ook niet vanzelf”, zei Van Huffelen woensdag. Ze prees de „tomeloze inzet van een grote groep Curaçaoënaars”, die zich daarvoor jarenlang heeft ingezet. Een van hen is Charles do Rego, auteur van historische werken over de koloniale periode. Hij noemde het eerherstel en de speech van Van Huffelen „fantastisch, echt een heel bijzonder moment”. „Vaak werd er een zwart-tegen-wit-kwestie van gemaakt. Maar het ging ons erom dat de mensen een sterker bewustzijn krijgen van het verleden. De koloniale periode was voor ons hetzelfde als de Duitse bezetting voor Nederland. Deze rehabilitatie is daarom belangrijk voor de relatie met Nederland.”
Gouverneur Lucille George-Wout van Curaçao las na de toespraak van Van Huffelen een brief voor van koning Willem-Alexander, die schrijft dat Tula symbool staat „voor de kracht van Curaçao”. Volgens de koning wekt hij „bewondering en respect vanwege zijn moed en zijn leiderschap, vanwege zijn verzet tegen mensonterende uitbuiting en vanwege de idealen waarmee hij zijn tijd vooruit was”. In diezelfde brief vertelde de koning over een bezoek in februari aan de plantage Kenepa, waar Tula ooit leefde en waar de Nederlandse vorst „onder de indruk was geraakt van deze held”. „Hij was een groot man en weigerde te buigen en te zwijgen.”
Jeanne Henriquez, voormalig curator van het Museo Tula in landhuis Kenepa, noemde de speech van Van Huffelen „respectvol” en was ook positief over het feit dat de staatssecretaris woorden sprak in „correct Papiaments, wat respect toont naar onze taal”. Voor haar is het eerherstel van Tula nog niet afgerond. „Het is een eerste stap naar reparatory justice. De volgende is om deze rehabilitatie in wetgeving vast te leggen – want een volgend kabinet kan dit zomaar weer herroepen.”
Doodgezwegen
Na zijn dood werd Tula op de eilanden lang publiekelijk in een kwaad daglicht gesteld en omschreven als misdadiger. Ook werd hij lange tijd in het geschiedenisonderwijs doodgezwegen. Van Huffelen stelde dat het daarom belangrijk is open en eerlijk over de wrange feiten te zijn. Ze beschreef tot in detail de gewelddadige executie van Tula en diens medestrijders. Ook noemde ze het Nederlandse koloniale stelsel in het Caribisch gebied een „monsterlijke structuur van legers en handelsvloten” en een „misdadig systeem dat mensen tot handelswaar maakte”.
Op Curaçao werd Tula in 2010 uitgeroepen tot nationale held en nu erkent Van Huffelen hem namens de Nederlandse regering ook als „held van Curaçao en van ons allen”. Met de Tula-studiebeurs die de staatssecretaris aankondigde, kan de komende vier jaar één Curaçaose student per jaar een bacheloropleiding docent geschiedenis volgen in Nederland met tegemoetkoming in de studiekosten. Ook krijgen Aruba, Curaçao en Sint Maarten voor de komende twee jaar een leerstoel slavernijverleden aangeboden die wordt verdeeld over onderwijsinstellingen op de drie eilanden.
Bron: NRC Handelsblad