AMSTERDAM — De Nederlandse regering en de gemeente Amsterdam betuigden vandaag spijt voor de rol van Nederland in de slavernij en slavenhandel.
De honderden aanwezigen bij de Nationale Herdenking van de Afschaffing van de Slavernij applaudisseerden luid na de spijtbetuiging, 150 jaar na de afschaffing van de slavernij en twaalf jaar na vergelijkbare woorden van toenmalig minister Roger van Boxtel in de Zuid-Afrikaanse stad Durban.

door correspondent

Otti Thomas

“Ik sta hier vandaag namens de Nederlandse regering en kijk om naar deze schandvlek in onze geschiedenis”

, zei vicepremier Lodewijk Asscher.

“Ik kijk terug en betuig diepe spijt en berouw over hoe Nederland is omgegaan met de menselijke waarden.
(…) U en ik zijn niet verantwoordelijk voor wat onze voorouders deden, maar we dragen hun verleden met ons mee.
Wij zijn nu verantwoordelijk voor de manier waarop we elkaar behandelen”

, aldus Asscher.

Burgemeester Eberhard van der Laan van Amsterdam sprak vergelijkbare woorden, verwijzend naar het feit dat de welvaart en rijkdom van Amsterdam mede te danken zijn aan de winst uit de slavenhandel, waar ook toenmalige stadsbestuurders en zelfs burgemeesters bij betrokken waren.

“Als we samen toekomst willen maken, dan past het om onomwonden woorden van diepe spijt uit te spreken over wat onze voorouders, hun voorouders hebben aangedaan”

, zei Van der Laan.

“We kunnen voortaan niet meer over de Gouden Eeuw spreken zonder ook aandacht te schenken aan de slavernij.”

Eddy Campell, voorzitter van het Nationaal Instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis (NiNsee), verwees in zijn toespraak naar de woorden van Asscher en Van der Laan.

“Rond deze 150-jarige herdenking van de afschaffing van de slavernij, circuleerde de vraag of voor de onmenselijke slavernij periode aan nazaten excuses moesten worden aangeboden. (…)
Zeker, excuses zullen bijdragen aan de psychologische bevrijding.
Maar excuses kun je niet afdwingen.
De spijtbetuiging van Roger van Boxtel is nu door de heer Asscher herhaald en bevestigd.
Burgemeester van der Laan heeft namens de stad Amsterdam in zijn eigen woorden spijt betuigd”

, aldus Campell en liet het verder bij deze constatering.

Campell sprak wel woorden van dank richting koning Willem-Alexander en koningin Máxima, die met hun aanwezigheid hun betrokkenheid lieten blijken, zoals ook eerder koningin Beatrix aanwezig was bij de onthulling van het slavernijmonument en koning Willem III een rol speelde bij de afschaffing van de slavernij, al is de mate waarin hij een rol speelde onderwerp van discussie onder historici.

Met de herhaling van de 21 saluutschoten waarmee in 1863 de afschaffing van de slavernij werd ingeluid, het plengoffer door Winti-priesteres Marian Markelo en het gedicht Amistad van Elisabeth Alexander werd plechtig eer betoond aan de vele slachtoffers tijdens de slavernij en de strijd voor vrijheid.
Met een minuut stilte werden ze herdacht, waarna de kranslegging volgde door onder anderen de gevolmachtigde ministers van Curaçao, Aruba en St. Maarten, minister Asscher en burgemeester Van der Laan, de zaakgelastigde van Suriname Chantal Doekhie en vertegenwoordigers van de Stichting Herdenking Slavernijverleden 2013 en NiNsee.

Excuus
De spijtbetuiging zorgde voor gemengde reacties.
Een enkeling merkte op dat een spijtbetuiging nog steeds geen formele excuses zijn, maar de meeste mensen bleken tevreden, onder anderen theatermaker John Leerdam van de Stichting 2013 en de Stichting Julius Leeft en Joan Ferrier van de Stichting Herdenking Slavernijverleden 2013.

“Het was belangrijk dat de woorden werden uitgesproken op Nederlands grondgebied.
En tegenover de nazaten van de slaven’’

, zei Ferrier. Ex-minister Van Boxtel, de eerste die namens de regering van spijt betuigde en mede-initiatiefnemer van het monument, zei dat er altijd ontevreden mensen zullen blijven, maar dat de woorden van de regering wel door de meeste mensen op prijs werden gesteld.
De gevolmachtigde minister van Curaçao Marvelyne Wiels zei dat ze onder de indruk was van de plechtigheid en het grote aantal mensen dat aanwezig was.
Over de spijtbetuiging zei ze dat de woorden wel gevolgd moeten worden door daden.
Ook andere aanwezigen benadrukten het belang van daden, zoals de noodzaak om in het onderwijs een veel evenwichtiger verhaal wordt verteld over de geschiedenis van het Koninkrijk.