Kees Broere
Tien jaar zijn Curaçao en Sint Maarten nu autonome landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden. De hoop die met die verandering gepaard ging, is weg. Crises en bestuurlijke chaos hebben de eilanden in hun greep. Komt het nu goed?
Tien jaar somberheid, met aan het eind een straaltje hoop. Dat is de balans, nu zaterdag wordt herdacht dat tien jaar geleden het Koninkrijk der Nederlanden zijn statuut aanpaste en ruimte maakte voor Curaçao en Sint Maarten als twee nieuwe autonome landen (naast Nederland en Aruba), en voor Saba, Bonaire en Sint Eustatius als ‘bijzondere Nederlandse gemeenten’.
Dat ‘10-10-10’ geen aanleiding zou zijn voor grote feesten en partijen, is niet enkel de schuld van covid-19. Aan beide kanten van de Atlantische Oceaan was duidelijk dat vrijwel niemand blij is met de nieuwe vorm van het koninkrijk, al gaat het op Bonaire en Saba als enige eilanden beter dan tien jaar geleden.
‘Zonder elkaar meugen ze niet, met elkaar deugen ze niet.’ Die oude uitdrukking kenmerkt de relatie tussen het Europese Nederland en, zo’n achtduizend kilometer verderop, de Caribische rijksdelen. Indonesië nam zijn onafhankelijkheid, Suriname koos deze in 1975. Maar de zes kleine eilanden willen, ondanks alle ruzies, nog altijd binnen het koninkrijk blijven.
‘De landen moeten hun overheid goed gaan inrichten, belasting innen, korten op de soms idiote salarissen in de publieke sector en zorgen dat de sterkte schouders de zwaarste lasten dragen.’ Deze woorden lijken de opdracht van tien jaar geleden weer te geven. In werkelijkheid blijken zij deze week gesproken door CDA-staatssecretaris Raymond Knops van Koninkrijksrelaties, in een interview op de website van de Volkskrant. Het moet nog steeds allemaal gebeuren.
Want de drie autonome Caribische landen verkeren in een diepe sociaaleconomische crisis. Wie meer wil weten over hoe dat gekomen is, in de aanloop naar en de verwikkelingen sinds 10-10-10, kan de verhalen lezen van vijftig betrokkenen in het boek Koninkrijk op eieren, dat vanaf zaterdag voor iedereen gratis te downloaden is. Het boek, samengesteld door emeritus-hoogleraar Joop van den Berg en journalist René Zwart, geeft historische kijkjes in de Nederlands-Caribische keuken.
Nederlandse desinteresse
Een fraai gezicht is het niet. Aan Nederlandse kant blijkt desinteresse vaak het negatieve uitgangspunt te zijn. Aan Caribische zijde is in de piepjonge landen (Aruba dus uitgezonderd, omdat dat al in 1986 zijn ‘status aparte’ kreeg) sprake van veel politieke en bestuurlijke incompetentie, verergerd door de invloed van een deels corrupte elite. De landen, concludeerde Knops maanden geleden, ‘kunnen hun autonomie niet dragen’.
Om die reden, en omdat door corona de toch al labiele (toerisme-)economieën stil zijn komen te liggen, koos Nederland ervoor de drie landen te dwingen een zogeheten Caribische hervormingsentiteit te accepteren, de komende zes jaar geleid door en grotendeels vanuit Den Haag. Zij is bedoeld om, met honderden miljoenen aan zachte Nederlands leningen, de Caribische overheden te moderniseren, maar ook onderwijs en gezondheidszorg aan te pakken én duurzame economische investeringen mogelijk te maken.
‘De situatie is echt dramatisch’, aldus Knops tegen deze krant. Maandenlang weigerden de drie Caribische landen met het Nederlandse voorstel akkoord te gaan. Maar inmiddels is Curaçao al eerste over de brug en moeten Sint Maarten en Aruba wel volgen. De Curaçaose regering zegt met aanpassingen aan het Nederlandse voorstel de eigen autonomie gewaarborgd te hebben. Waaraan Knops toevoegt: ‘Al zal daar altijd hulp van Nederland bij nodig zijn.’
Hoe zit het ook alweer met ‘10-10-10’?
Het Koninkrijk der Nederlanden omvat ‘Europees Nederland’ en zes eilanden in de Caraïben. Op 10 oktober 2010 (10-10-10) is de bestuursstructuur tussen die landen na veel politieke discussie herzien. Curaçao (160 duizend inwoners) en Sint Maarten (60 duizend inwoners) kozen ervoor autonome landen binnen het koninkrijk te worden. Aruba (ruim 100 duizend inwoners) had al eerder zo’n ‘status aparte’. Bonaire (20 duizend inwoners), Saba (2.000 inwoners) en Sint Eustatius (3.000 inwoners) gingen verder als ‘bijzondere Nederlandse gemeenten’.
De drie autonome Caribische eilanden zijn bijna volledig zelf verantwoordelijk voor het opstellen en handhaven van hun wetten. Alleen op het gebied van Buitenlandse Zaken en Defensie trekken zij samen op met de vier andere landen. Daarnaast heeft Nederland er via de Rijksministerraad de plicht toe te zien op ‘goed bestuur’, de democratische rechtsorde, en een verantwoord financieel beheer.
In de drie ‘bijzondere gemeenten’ geldt in principe de gehele wetgeving die ook in Europees Nederland van kracht is, dus ook op het gebied van abortus, euthanasie en het homohuwelijk. Wel bestaan er enkele opvallende uitzonderingen, die op de eilanden tot veel ongenoegen leiden. Zo geldt dat Caribische Nederlanders op minder bijstand kunnen rekenen.
Bron: Volkskrant
Naschrift KKC
Onze oprechte excuses, dit artikel bleek van 2 jaar geleden. We plaatsen het terug naar de juiste datum
De laatste hervorming van het bestel op 10-10-10 is alleen maar een voortzetting van de blunders die aan Nederlandse kant zijn gemaakt sedert de IIe wereldoorlog. Eerst vormde men de Nederlandse Antillen waarin men twee clusters eilanden samenbracht die niets anders gemeen hebben dan een band met Nederland en men gaf die structuur ook nog zo’n vorm dat één eiland i.c. Curacao het geheel kon overheersen waardoor veel weerstand ontstond bij de andere eilanden. Men dacht dit op te lossen door een Status Aparte voor Aruba die de disbalans bij de andere eilanden alleen maar vergrootte en de toch al kleine schaal opknipte. Op 10-10-10 ontkwam men niet aan een soortgelijke status voor Sint-Maarten maar dat leidde tot het staatkundig wangedrocht van de BES (ook nog heel kostbaar). Als men nu eens van nul opnieuw alles zou opzetten dan zou men tot een veel beter resultaat kunnen komen. Drie autonome benedenwindse eilanden (Bonaire zal zeker hulp nodig hebben van de andere eilanden) die besluiten samen te werken in een confederaal model waarbij de macht van de meerderheid van de kiezers gedempt wordt door de macht van elk eiland waardoor structurele wijzigingen een bredere instemming vereisen. Met de drie eilanden samen begint het internationaal ergens op te lijken en men zou dan ook taken op zich kunnen nemen die nu nog in Nederland uitgevoerd worden.
Veel moeilijker is de Bovenwindse cluster. Daar is de economische en staatkundige eenheid niet congruent. Economisch horen Saint-Martin, Saint-Barthélémy en Anguilla erbij. Saba en Statia kunnen zich daarbij aansluiten maar hebben als alternatief St. Kitts. Het grote probleem is dat we hier met drie souvereine staten te maken krijgen met drie rechtssystemen. Dat vraagt een Europese Unie op Caraibisch niveau. Als we nu weer over de staatkundige organisatie gaan praten, doe het dan eindelijk eens een keer goed.
Tja, na 10-10 kwamen onze wannabe bestuurders erachter dat parachutegeld niet bestaat, en men om iets voor elkaar te krijgen zelf de handen uit de mouwen moest steken. Dat was natuurlijk niet de bedoeling. Na het leegroven van de schatkist bleef daarom alleen calimerogedrag en bedelen over. Hoe dom kan je zijn?
@Lex ik zou zeggen 2050 ook nog .
Artikel is van 10-10-2020 !
maar geldt anno 2022 nog steeds
en ik ben bang in 2030 ook.
Het is simpel, ‘10-10-10’ heeft de rijken, rijker gemaakt en de armen armer en triest genoeg hadden de rijken de armen nodig om dat te realiseren.
‘tuurlijk geen feest…..teveel politieke graaiers en anderen met een verdienmodel