Als het aan de Europese Commissie ligt is belastingontwijking via zogenoemde brievenbusfirma’s verleden tijd. De commissie komt vandaag met een nieuw wetsvoorstel om de belastingvoordelen voor brievenbusmaatschappijen aan banden te leggen. En dat kan grote gevolgen hebben voor die maatschappijen in Nederland.

Vorige maand bleek dat Nederland nog altijd aantrekkelijk is voor bedrijven en criminelen omdat hier makkelijk geld verhuld kan worden via brievenbusfirma’s, bedrijven die eigenlijk alleen op papier bestaan. In 2019 telde Nederland 12.400 brievenbusfirma’s, met een waarde van zo’n 4500 miljard euro, 5,5 keer het bruto binnenlands product. Maar ze leveren nauwelijks extra banen op en ook voor de schatkist leveren ze vrijwel niks op.

En volgens Tax Justice Network gaat dat ten koste van andere landen: zeker 10 miljard euro aan belastinginkomsten gaat door belastingroutes via Nederland verloren. Niet alleen Nederland is trouwens een ‘doorstroomland’, ook Luxemburg wordt veel gebruikt, kwam naar voren in 2014 via de zogeheten Luxleaks.

Arnold Merkies van Tax Justice Nederland vindt het wetsvoorstel goed nieuws en hoopt dat het nieuwe kabinet snel stappen maakt. “In het regeerakkoord staat wel dat het nieuwe kabinet de intentie heeft belastingontwijking te gaan aanpakken, maar er mist nog een plan hoe ze dat wil gaan doen. Ik neem aan dat dat er snel komt en hoop dat het niet beperkt blijft tot uitspraken dat Nederland meedoet aan internationale afspraken.”

Jammer voor Bono

Het wetsvoorstel van de Europese Commissie kan gezien worden als nieuw gereedschap in de kist met instrumenten om belastingontwijking tegen te gaan. “Het is tijd voor een grote schoonmaak. Nederland trekt criminele activiteiten aan én benadeelt de buurlanden financieel, op grote schaal. Nederland kan de brievenbusindustrie missen als kiespijn. Het is jammer voor Bono, maar we wijzen zijn brievenbusfirma’s voorgoed de deur. Zijn nieuwjaarskaarten moeten weer gewoon naar Dublin worden gestuurd”, zegt Paul Tang, voorzitter van de Belastingcommissie van het Europees Parlement. Hij verwijst daarmee naar de leden van U2, die zo’n papieren onderneming in Nederland hebben gehad.

Wat is een brievenbusmaatschappij?

Een brievenbusmaatschappij wordt ook wel een ‘doorstroomvennootschap’ genoemd. Vooral rente, royalty’s en dividend (winstuitkering) worden via die maatschappijen buiten de boeken gehouden en vervolgens doorgesluisd naar belastingparadijzen zoals de Bahama’s of de Maagdeneilanden. In de periode van 2015 tot 2019 stroomde op die manier jaarlijks 170 miljard euro door Nederland.

Voorheen was een postadres voldoende om geld door te sluizen. Artiesten als The Rolling Stones en U2 hadden zo’n vennootschap en waren dus op papier een beetje Nederlands. Maar de regels zijn aangescherpt en een bedrijf moet nu fysiek aanwezig zijn (fiscalisten noemen dat substance), bijvoorbeeld met werknemers en een ingericht kantoor.

Concreet moet het wetsvoorstel ertoe leiden dat brievenbusfirma’s worden opgespoord, omdat zij aan meer administratieve verplichtingen moeten voldoen. Zo moeten ze inzicht geven in hun economische activiteiten en belastingaangifte.

Over het algemeen stroomt er als het ware alleen maar geld door die brievenbusmaatschappijen heen, ze zijn niet daadwerkelijk economisch actief. En als zij niet kunnen aantonen dat dat wel zo is, vallen voortaan de belastingvoordelen weg.

Constructief opstellen

Ook krijgen lidstaten toegang tot alle informatie over brievenbusmaatschappijen, waardoor landen zelf ook belasting kunnen heffen op de geldstromen die via de maatschappijen het land binnenstromen. “Dit kan Europese overheden miljarden opleveren en tevens bijdragen aan het tegengaan van criminaliteit, witwassen en belastingontwijking in Nederland”, zegt Europarlementariër Paul Tang.

Het wetsvoorstel wordt aangenomen als alle lidstaten voor stemmen, waarna de regels begin 2024 van kracht moeten worden. Tang verwacht niet dat Nederland dwars zal liggen. “Het Nederlandse kabinet heeft beloofd zich constructief op te stellen, waardoor de kans op een snelle inwerkingtreding reëel is.”

En ook als andere landen dwarsliggen, verwacht het parlement niet dat het voorstel van tafel gaat: “Uiteindelijk is het niet de vraag of het er komt, maar in welke vorm het komt.”

Bron: NOS