Fleur Launspach

Premier Boris Johnson van het Verenigd Koninkrijk zegt de strijd aan te gaan met rijke Russen die banden hebben met het Kremlin. Oligarchen zullen zich, zegt hij, “niet langer kunnen verstoppen.” Ondertussen hebben honderden miljardairs uit de kringen van president Vladimir Poetin zich genesteld in de Britse hoofdstad.

Johnson zegt op een persconferentie tegen Nieuwsuur dat het anoniem kopen van vastgoed aan banden gelegd gaat worden met een nieuwe wet tegen economische misdaden. Johnson over de nieuwe maatregelen: “Deze wet zorgt ervoor dat we bevoegdheden hebben om overeenkomsten te ontbinden en om de tegoeden van mensen af te nemen.” Volgens berekeningen zou zo’n 1,8 miljard pond van de Russische investeringen in vastgoed van dubieuze afkomst zijn.

Stoere taal

Na de Russische invasie in Oekraïne neemt in Europa en de VS de druk toe op deze belangrijke bondgenoten van Vladimir Poetin. Probleem is: hoe pak je de oligarchen aan, die wellicht hebben bijgedragen aan Poetins financiering van de oorlog?

Probleem is ook dat de Russische oligarchen die zich de afgelopen decennia in diverse hoofdsteden van Europa en Amerika hebben gevestigd nauw zijn verweven met het economische, culturele en sportieve leven van die steden (en landen). Hun financiële donaties waren bij menig bank, museum of voetbalclub meer dan welkom, hun uitpuilende beurzen werden allesbehalve met afschuw gadegeslagen.

Amerika kondigde afgelopen week de vorming aan van een task force die zich vanuit het ministerie van justitie specifiek gaat richten op mogelijk crimineel gedrag van deze hyperrijke Russen. En in het Verenigd Koninkrijk wil premier Boris Johnson dus ook de strijd aangaan met rijke Russen die banden hebben met het Kremlin. Stoere woorden, maar of ze een structurele verandering teweeg zullen brengen is de vraag.

Eenvoudig anoniem kopen

Honderden miljardairs – de oligarchen die na de val van de Sovjet-Unie steenrijk werden in de schokgolf van privatiseringen – in de kringen rond Poetin hebben zich zonder problemen kunnen vestigen in Londen. Vaak kopen ze panden via bedrijfjes die zijn gevestigd op bijvoorbeeld de Britse Maagdeneilanden, zegt Rachel Davies Teka van Transparency International, een internationale organisatie die is gespecialiseerd in het volgen van dubieuze geldstromen. “Je koopt in Londen een pand op naam van je bedrijf, zonder dat je hoeft te vertellen wie je bent”, zegt Davies Teka. Deze constructie willen de Britten nu aanpakken.

Het geld van de oligarchen zit verborgen in miljoenenpanden, die vaak vrijwel niet worden gebruikt. Deelnemen aan de samenleving doen ze niet of nauwelijks. Ze zweven er een beetje boven, zoals ze ook als anonieme beleggers boven de wet zweven. Hun financiële handel en wandel is intussen keurig gestald bij inheemse financiële instellingen en afgeschermd door peperdure advocaten.

Londen is een magneet voor internationaal, anoniem geld. Ook van Russen. Dat is goed te zien in Belgravia, in Londongrad. Londongrad is een samentrekking van Londen en Stalingrad. Schrijver Mark Hollingsworth gebruikte het woord als titel voor zijn boek. In deze wijk wonen oligarchen, vrienden van Poetin. Tot nu toe konden ze hun gang gaan, maar dat moet dus gaan veranderen.

Mark Hollingsworth geeft een rondleiding langs de prijzige onderkomens van de vrienden van Poetin:

‘In ‘Londongrad’ kost een huis minstens 50 miljoen pond’

De Russische oligarchen en veel andere rijke ondernemers uit andere landen zoals China, Nigeria en Azerbeidzjan konden zich in Londen vestigen via een zogeheten Gouden Visum: in ruil voor een investering van twee miljoen kreeg je het Britse burgerschap cadeau. Sinds 2008 zijn er zo’n 2500 Gouden Visa verkocht aan Russische personen. Meer zullen het er niet worden de regeling werd na de invasie in Oekraïne geschrapt.

Vreemd is dat niet. Twee jaar geleden werd al in een parlementair onderzoek gewaarschuwd voor het op grote schaal witwassen van geld als gevolg van het Gouden Visum systeem. Zo zou bijna twee miljard van Russische investeringen in vastgoed in het Verenigd Koninkrijk van dubieuze afkomst zijn.

Bron: NOS