Onderbezetting met vertienvoudiging meldingen tot meer dan 210.000
Willemstad – De huidige formatie van de Financial Intelligence Unit Curaçao (FIU, het voormalige Meldpunt Ongebruikelijke Transacties MOT) met 21 fulltime medewerkers (fte’s) is onvoldoende. ,,De FIU bevindt zich in een kritieke situatie.”
Zo staat te lezen in het overdrachtsdossier van voormalig Financiënminister Kenneth Gijsbertha aan zijn opvolger, de nieuwe bewindsman Javier Silvania (MFK).
,,De Caribbean Financial Action Task Force (Cfatf) heeft in zijn laatste internationale evaluatierapport van Curaçao geoordeeld dat vanwege een tekort aan personeel de effectiviteit van de FIU – zowel wat betreft de afdeling analyse als wat betreft toezicht – in negatieve zin beïnvloed wordt”, schrijft Anne-Marie Kemna, hoofd FIU Curaçao. De formatie is in 2009 door de Raad van Ministers (RvM) vastgesteld op 21 formatieplaatsen.
In 2018 is echter door Deloitte een rapport uitgebracht in opdracht van het ministerie van Financiën ‘dat bewijst dat de formatie minstens 31 formatieplaatsen zou moeten bedragen’, gezien de wettelijke taken. Er is bijvoorbeeld een forse toename in het aantal meldingen: in 2011 ontving de FIU nog maar 10.391 meldingen, vorig jaar, in 2020, ontving de FIU al meer dan 210.000 meldingen.
,,Dus het twintigvoudige van tien jaar geleden”, aldus Kemna. De Cfatf heeft aanbevolen om minimaal alle plaatsen in de formatie van de FIU in te vullen. Curaçao heeft een start gemaakt met het vervullen van vacatures, echter door de zeer specifieke vereisten, het lange ambtelijke traject voor aanname en de zware screeningseisen ‘is het nog immer niet gelukt’ in het normale traject alle plaatsen te vervullen.
In de aanstaande internationale beoordeling op FATF-normen van Curaçao (2024) door de Cfatf, waarvoor momenteel de voorbereidingen worden getroffen, zal op de uitvoering hiervan zeker een negatief oordeel gegeven worden. Zo is de vrees.
Opgemerkt zij nog dat in de particuliere sector, mede onder invloed van witwasschandalen als recentelijk bij ABN Amro en eerder ook bij ING, en andere buitenlandse banken, er sprake is van een verhoogde bewustwording van het belang van de aanpak van witwassen.
,,Deze sectoren zetten ook in op extra resources om hun rol in het proces te kunnen vervullen. Het mag niet zo zijn, dat de publieke sector, meer specifiek de FIU, vervolgens de bottleneck zou worden in de aanpak van witwassen door Curaçao”, meent het hoofd.
Er staat een dringend verzoek uit bij de regering door tussenkomst van de minister van Financiën om de formatie daadwerkelijk op 31 formatieplaatsen te bepalen, om vervolgens te kunnen verzoeken de additionele vacatures te mogen openen. De formatievaststelling op 31 fte’s is van kritiek belang voor de nationale en internationale effectiviteit van de FIU en de uitvoering van al haar bij wet vastgestelde taken.
Overigens is binnen de huidige reeds te krappe formatie van 21 fte’s de werkelijke bezetting van de FIU momenteel 17, inclusief een secretaresse die sinds december 2018 ziek is en waarvoor ondanks verzoek geen vervanging kon worden verkregen. De feitelijke bezetting is dus 16 werknemers. Zo beschikt de afdeling Analyse op het moment over 6 analisten, terwijl het aantal meldingen dus is vertienvoudigd.
Intussen is het aantal ondertoezichtgestelden van de FIU-afdeling Toezicht fors toegenomen sinds zij in 2010 deze wettelijke taak ontving, terwijl het aantal toezichthouders ‘geen pas heeft gehouden’.
De vorige regering, het kabinet- Rhuggenaath, heeft in het kader van het Landspakket verzocht de FIU tevens toe te voegen aan de instanties waarop in het kader van de versterking van de rechtsstaat niet verder bezuinigd mag worden. De regering had in mei 2019 besloten dat voor kritische functies een personeelsstop niet geldt, en daarbij aangegeven welke criteria daarvoor gelden.
De openstaande functies bij de FIU voldoen aan alle door de regering voor kritische functies geldende criteria, meent hoofd Kemna. ,,Akkoord voor vervulling van genoemde vacatures is echter nog immer niet verkregen.”
Vertraging opgelopen
Door de onderbezetting, hoge werkdruk en in 2019 en 2020 de gevolgen van covid voor de werkzaamheden van de FIU, hebben diverse jaaroverzichten van deze organisatie vertraging opgelopen. De FIU heeft in presentaties aan stakeholders wel steeds verslag gedaan van haar werkzaamheden.
De FIU heeft ook jaarlijks haar bijdrage geleverd aan het algemene jaarverslag van het ministerie van Financiën. De planning is thans om de formele FIU-jaaroverzichten van 2015 tot en met 2020 in het vierde kwartaal van 2021 afgerond en aan de minister van Financiën alsmede de minister van Justitie aangeboden te hebben.
In 2024 zal Curaçao opnieuw worden geëvalueerd door de Cfatf op basis van de vierde ronde FATF-criteria. ,,De voorbereidingen daarvoor dienen zo spoedig mogelijk door Curaçao aan te vangen. De vierde ronde is met name gericht op effectiviteit van beleid, activiteiten en instellingen, met andere woorden: wat leveren onze acties concreet op in de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering, gegeven de onderkende risico’s die we lopen als land.”
Toezicht AML/CFT concentreren
FIU zou binnenkort graag met de nieuwe bewindsman van Financiën ‘van gedachten willen wisselen’ over alternatieve wijzen van het organiseren van AML/CFTtoezicht (Anti-Money Laundering/ Combating the Financing of Terrorism).
,,Gezien de beperkte resources bij de FIU en het feit dat er op Curaçao sprake is van versnipperd AML/CFT-toezicht (er zijn samen met de Centrale Bank CBCS en Gaming Control Board GCB drie toezichthouders, red.), is de FIU van mening dat het toezicht effectiever zou kunnen zijn indien toezichtstaken op het gebied van AML/CFT worden gecombineerd. Bijvoorbeeld binnen één organisatie, in plaats van versnipperd binnen drie organisaties.”
Andere landen, waaronder Aruba, zijn Curaçao in dezen reeds voorgegaan; de Centrale Bank van Aruba CBA is de enige AML/CFTtoezichthouder op Aruba voor alle sectoren. Dit standpunt wordt mede ingegeven vanwege de problematische werving en vervulling van vacatures voor deze afdeling.