KRALENDIJK – Al jaren klagen ouders over het gebrek aan goed onderwijs in de Caribische gemeenten voor kinderen met bijvoorbeeld autisme. Een interview met minister Wiersma (Primair en Secundair Onderwijs) over speciaal onderwijs in de Caribische gemeenten zorgt voor ophef.
Minister Wiersma dat er wel degelijk ‘een goed netwerk van expertise’ is op het eiland. Het probleem ligt volgens de minister vaak bij ouders zelf, die het ‘lastig vinden om hulp te accepteren’ voor hun kind. De uitspraken leiden tot verbazing onder ouders en onderwijspersoneel.
In de praktijk blijkt hulp krijgen moeilijk én duur, zeggen ze. “Ik werd pisnijdig toen ik zijn reactie las”, vertelt Vanessa Tunk. Sinds 2016 begon ze met hulp zoeken voor haar dochter met autisme. “Jaar in jaar uit zijn we langs alle hulpverleners geweest. Maar op de reguliere school veranderde er niets.”
‘Minister heeft zich absoluut niet verdiept in eilanden’
Minister Dennis Wiersma wilde vlak voor het interview met Caribisch Netwerk eerst weten waar de vragen over gingen. Vervolgens wilde hij eerst snel overleggen met een topambtenaar, voordat hij op camera zou reageren. “Want ik weet eerlijk gezegd niet echt hoe dat zit.”
Marie Craane is logopedist voor onder andere kinderen met autisme en hun ouders. Zelf heeft ze ook een kind met autisme. Ze verbaast zich erover dat de minister stelt dat ouders in de Cariben vaak zelf geen hulp accepteren. “Want dat is niet mijn ervaring.”
“Ouders kunnen misschien niet altijd een hulpvraag gemakkelijk of duidelijk formuleren, omdat ze niet weten wat de mogelijkheden zijn. Maar daarin hebben ze begeleiding en hulp nodig van professionals.”
‘Kinderen worden zelfs drop-outs’
Een andere ouder* wil niet met naam en toenaam reageren, omdat Bonaire een klein eiland is. “Ik heb in de praktijk veel kinderen gezien die speciale aandacht nodig hadden, maar dit niet kregen. Deze kinderen zijn samen met mijn kind van het kastje naar de muur gestuurd!”
“De kinderen gingen over zonder de lesstof te beheersen, omdat ze door hulpverleningsorganisaties niet intensief werden geholpen. Hierdoor zijn ze op het voortgezet onderwijs zelfs drop-outs geworden.”
“Mijn kind heb ik zelf – met álles wat ik kon – de nodige hulp gegeven, om alsnog naar de examenklas te kunnen gaan.”
‘Je hoort ouders smeken voor hulp bij naschoolse opvang’
Het is niet een probleem van de afgelopen jaren, maar ook nu, stelt een ouder die anoniem* wil reageren. “Mijn kind met hoogbegaafdheid krijgt op de basisschool óók niet de nodige aandacht. Dat komt omdat er in die klas ongeveer tien kinderen speciale aandacht nodig hebben. De leraar kampt met te veel druk.”
“Vervolgens zie ik bij de vergadering van de naschoolse opvang dat andere ouders de leiders bijna smeken om hun kinderen met autisme te helpen met huiswerkbegeleiding. Op school lukt dat niet, omdat de expertise ontbreekt.”
Regulier onderwijs biedt onvoldoende ondersteuning
Wat klopt aan de uitspraken van minister Wiersma, is dat er steeds meer expertise is op Bonaire om kinderen met autisme te begeleiden, weet Craane. “Er zijn positieve ontwikkelingen, zoals een pilot bij de kinderopvang. Van mavo tot vwo is er een speciale klas voor leerlingen met autisme.”
Maar dat wil nog niet zeggen dat het goed is geregeld, merkt ze. Het gaat juist vaak om problemen waar ouders geen schuld aan hebben. “Sommige kinderen moeten bijvoorbeeld in een kleine groep zijn, in een zeer prikkelarme omgeving en moeten een vaste structuur krijgen. Dat zijn specifieke onderwijsbehoeften waar de school niet aan kan voldoen.”
‘Alleen ouders met geld kunnen privéschool betalen’Die kennis en expertise voor het speciaal onderwijs is er wel op particuliere school Het Koraal. Hoewel deze school is goedgekeurd door de onderwijsinspectie, wordt de school niet gesubsidieerd. “Ongelofelijk dat een kind met autisme op Bonaire alleen toegang heeft tot passend onderwijs als de ouders een bovenmodaal inkomen hebben”, aldus ouder en logopedist Marie Craane. “In Europees-Nederland hebben ouders de keuze om te kiezen voor speciaal onderwijs. Waarom is dat anders voor de Caribische gemeenten?” “Het Koraal is het voorbeeld van hoe het moet, dus de minister zou die school moeten financieren”, vindt ouder Vanessa Tunk. |
‘Minister heeft zich absoluut niet verdiept in eilanden’
Ook Barbara Huveneers heeft het interview met Wiersma gevolgd. Ze heeft twee kinderen met autisme, opgeleid als leerkracht en is zorgcoördinator in het onderwijs op Bonaire. “Mij is geleerd tot tien te tellen voor ik reageer. Ik zat al bijna op 10.000 en de stoom kwam nog steeds uit mijn oren. De minister heeft zich absoluut niet verdiept in de eilanden.”
“Het is ronduit belachelijk dat ouders moeten bijbetalen zodat hun kind passend onderwijs krijgt. Het is iets waar alle kinderen recht op hebben.”
“In plaats van te investeren in voorlichting, wordt nu kort door de bocht geroepen dat ouders niet openstaan voor hulp. We wonen in een heel kleine gemeenschap, waarin een angstcultuur heerst. De kennis en ervaring in de klas is helaas nog niet overal zover dat ouders ervan uit kunnen gaan dat hun kind inderdaad geen stempel krijgt.”
*Anonieme reacties worden als uitzondering opgevoerd, op de voorwaarde dat de identiteit bekend is bij de verslaggever en eindredactie.
Bron: NTR/CaribischNetwerk
Wat ontbreekt in dit artikel zijn de nuances over de inrichting van het primair onderwijs in Nederland en die van Bonaire. Nederland kent het speciaal onderwijs (SO) en het SBO (speciaal basisonderwijs). In het SBO zitten over het algemeen leerlingen die juist in een veel kleinere setting (max 15-16 leerlingen) begeleiding krijgen en ook beter gedijen. De ondersteuningsbehoeften van SBO-leerlingen zijn vastgelegd in een OPP en hebben veelal te maken met de benodigde structuur waar deze leerlingen behoefte aan hebben. Ook in Nederland is de basisbekostiging voor leerlingen in het PO ronduit karig, maar vanwege Passend Onderwijs zijn er extra middelen voorhanden het onderwijs aan kinderen met extra ondersteuningsbehoeften te bekostigen. Deze constructie kan ook worden toegepast op Bonaire. De kennis van de inrichting van het onderwijs op Nederlandse SBO-scholen kan helpen om Bonaire te verrijken met kennis op dit terrein. Het kan dus wel om dit probleem op Bonaire op te lossen. Het gaat om de wil om dit te bekostigen. Het onderwijs aan een SBO-kind (vaak belast met autiforme en leer-problemen) is 50% duurder dan het onderwijs in een reguliere basisschool. Het gaat om geld. Het valt wel op dat verhoudingsgewijs op Bonaire meer leerlingen met een extra ondersteuningsvraag in het regulier basisonderwijs zitten. De vraag is dan weer hoe dat komt. Kortom: onderzoek naar ondersteuningsbehoefte en een adequate inrichting van het onderwijsaanbod gaan hand in hand met extra geld. Het valt ook op dat de minister dit wel weet, maar niet zegt. Gemiddeld 5% van de basisschool-populatie in Nederland zit op een SBO-school, daarnaast is dat 3% van de populatie op een SO-school. De vraag is welke indicatie (toelaatbaarheidsverklaring-TLV) de volledige basisschool-populatie op Bonaire idealiter zou moeten krijgen. Op basis van die cijfers kan een goede afweging gemaakt worden op het SBO en SO te introduceren op Bonaire. Een passende oplossing voor de extra ondersteuning voor kinderen met een lichte (SBO) en zware (SO) toelaatbaarheid voor beter onderwijs. De kinderen hebben recht op effectief goed onderwijs, rekening houdend met specifieke belemmerende en bevorderende factoren.