Martijn Pols | Financieel Dagblad

Het toezicht op de advocatuur moet op de schop. Volgens het College van Toezicht Advocatuur (CvT) zijn er grote veranderingen nodig, onder meer doordat het lokale toezicht bij het kantoor Pels Rijcken tekortschoot. Daar kon een toenmalige bestuursvoorzitter jarenlang sjoemelen met geld van klanten en zo ruim €12 mln achterover drukken.

In het kort

• Er moet een onafhankelijke, landelijke toezichthouder komen voor advocaten.
• Dat stelt het College van Toezicht Advocatuur voor om de sector beter te kunnen controleren.
• Lokale dekens raken daardoor een groot deel van hun traditionele toezichtstaak kwijt.

Het college wil nu dat er boven de lokale dekens een nieuwe, landelijke toezichthouder komt die advocaten en kantoren onafhankelijker controleert en veel meer afstand heeft tot de advocatuur. De lokale dekens kunnen blijven bestaan, maar leveren een groot deel van hun toezichtstaak in.

Het voorstel van het CvT, dat in de gaten houdt of het toezicht in de advocatuur adequaat functioneert, gaat veel verder dan eerdere adviezen en voorstellen van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Het betekent ook een breuk met het traditionele zelftoezicht door advocaten.
Belangrijke stem

Hoewel het vooralsnog een voorstel betreft, heeft het CvT een belangrijke stem in de hervormingen. Het College werd twee jaar geleden specifiek door de Tweede Kamer en de minister voor Rechtsbescherming gevraagd om te rapporteren over de verbeteringen die toen al nodig bleken. Naast de landelijke deken van de orde van advocaten bestaat het college uit twee door de minister benoemde leden van buiten de advocatuur.

Het is ‘tijd om knopen door te hakken’, stelt fungerend voorzitter van het CvT Jeroen Kremers, die begin deze eeuw als ambtenaar van het ministerie van Financiën het financieel toezicht reorganiseerde. ‘Het duurt nu al twee jaar sinds uit een evaluatie naar voren kwam dat het beter moet.’

De discussie over verbeteringen van het toezicht op de advocatuur speelt al langer, maar laaide op door recente incidenten. De fraude bij Pels Rijcken riep vragen op over de rol van de Haagse deken, die oud-partner van dat kantoor was. Zijn onafhankelijkheid kwam ter discussie te staan en dat er bij eerdere controle bij Pels Rijcken niets was aangetroffen, leidde tot kritiek. Ook rezen er twijfels over de integriteit van de advocatuur door de kwestie rond de neef van Ridouan T., die als advocaat toegang had tot deze zwaarbewaakte hoofdverdachte in het Marengo-proces.

Dekens

Tot nu toe leken de dekens nog een stevige rol te houden bij de hervorming van het toezicht. Een landelijk overleg van de elf lokale dekens, geleid door een voltijds voorzitter, zou een coördinerende rol krijgen, zodat in de diverse arrondissementen dezelfde risico’s onder de loep worden genomen.

In de nieuwe opzet krijgen de dekens geen directe rol bij de nieuwe toezichthouder. Die moet een voltijds, onafhankelijk bestuur krijgen, met daarin mensen van buiten het beroep. ‘Bij voorkeur is er in het landelijk toezichtorgaan ook ruimte voor “de blik van buiten”. De kennis van de advocatuur is waardevol en noodzakelijk, maar kennis van en ervaring met toezicht is dat evenzeer’, schrijft het college in zijn jongste voortgangsrapportage.

Tweede Kamer

De oproep komt op het moment dat de vraag over beter advocatentoezicht bij de Tweede Kamer op de agenda staat. Minister Franc Weerwind voor Rechtsbescherming informeert de Kamer binnenkort over zijn plannen. In november kondigde zijn voorganger, Sander Dekker, al aan dat er meer bevoegdheden moeten verhuizen van de lokale dekens naar het landelijk dekenberaad met een voorzitter van buiten.

Weerwind lijkt kritischer en wees eerder dit jaar op de schijn van belangenverstrengeling bij dekens, die naast toezichthouder ook vertrouwenspersoon voor de advocaten zijn in hun regio en ook nog diverse andere verantwoordelijkheden hebben. Collegelid Kremers zegt er vertrouwen in te hebben dat Weerwind binnenkort ‘zijn kaarten op tafel legt’. Dat zou snel moeten kunnen leiden tot een aanpassing van de advocatenwet, waarin nu nog de dekens de toezichthouder zijn.

Kremers heeft met de dekens ‘goed gesproken’ over een forse aanpassing in het toezicht. ‘Niemand is het ermee oneens dat het toezicht gebaat is bij een landelijk orgaan dat zelf ook veel toezichttaken doet’, stelt hij. Het gaat dan bijvoorbeeld om het naleven van de antiwitwasregels.

Lokale inbedding

Kremers stelt verder dat er wel aandacht moet blijven voor ‘de lokale inbedding’ van het toezicht. Volgens hem is het dan noodzakelijk om de precieze taakverdeling helder te krijgen.

Het CvT wijst op het gevaar van ‘verkleving’ van de toezichthouder met de partijen die deze moet controleren. Dekens zijn zelf ook advocaat en staan dus heel dicht op hun collega’s. En soms te dicht, zo bleek eerder dit jaar uit de vernietigende evaluatie van het onderzoek bij Pels Rijcken. Die had in de ogen van het college bijvoorbeeld moeten overwegen zijn onderzoek door een commissie van deskundigen te laten doen.

Bron: Financieel Dagblad