©2016 Renée van Aller en John de Vries

Hubert Smeets schreef een aangrijpend artikel in het NRC-Handelsblad van 23 juli 2016, over geslaagde en mislukte coups. Wij gingen er van watertanden. Hoe pik je iemand de macht af? Gekleed of ongekleed?

Curzio Malaparte, de schrijversnaam van Kurt Erich Suckert (9 juni 1898 – 19 juli 1957) schreef het handboek voor een geslaagde putsch. De techniek van de staatsgreep (1931). Hij beschreef hoe men een machtsovername het effectiefst kan doen. Het boek is een handleiding voor de kandidaat-revolutionair en ook voor de beschermers van de staat tegen putschisten. Wij leren veel van inspirerende instructieboeken, zoals Macchiavelli’s Il Principe, Von Clausewitz’ Vom Kriege en Sun Tzu’s 孫子兵法 (The art of war). Die boeken graven naar de algemene principes van macht(suitoefening). Voor communicatie zweren wij bij het Handboek der Voorzichtigheid van Baltasar Gracian (1601-1658), een Spaanse Jezuïet. Daar kan men de oorlog mee winnen.

Statuut voor een staatsgreep
Een geslaagde staatsgreep is niet de maatschappelijke chaos, noch het bestormen en gewapenderhand overnemen van regerings- en parlementsgebouwen, zegt Malaparte. Het geheim is het in handen krijgen van de technische infrastructuur van een samenleving: verkeersaders, elektriciteitscentrales, utilteitsvoorzieningen, de spoorwegen, telefoon- en telegraafcentrales, kranten, tv en radiostations, de havens en vliegvelden. Nu ook het internet, de servers, de providers en het betalingsverkeer. Handig hacken kan veel bijdragen tot het succes van een staatsgreep, evenals een goed werkende veiligheidsdienst. De communicatie moet perfect zijn. Een geloofwaardige gezamenlijke inheemse of uitheemse vijand dient te worden uitgevonden. Een kleine groep regisseert de staatsgreep, waarna het volk opportuun wordt ingezet. De communicatie is foutloos. Via het wereldwijde web en behendige kunstgrepen kan mondiale steun worden gegenereerd.

Leon Trotski beheerste die kunst bijna volmaakt tijdens de Russische Revolutie in 1917. “De opstand is geen kunst”, zei hij, “Het is een machine. Er zijn technici om haar in beweging te zetten. Niets zou haar kunnen stilzetten, zelfs geen tegenwerpingen. Alleen technici kunnen dat.” Dat regelde Trotski dus in 1917. Zij bezaten cruciale kennis. Zij wisten dankzij voor de massa onzichtbare exercities precies wat ze moesten doen. Paul van der Steen zei dat in Trouw op 12 december 2009 in een “Lesje staatsgreep voor beginners en gevorderden”.

Complottheorieën
Veel staatsgrepen verlopen volgens geheime draaiboeken, die nodig zijn als de noodtoestand plotseling moet worden afgekondigd. Conspirologie is het gevolg. In Turkije is het nu niet ander. Het tempo van de afrekening door Erdogan is verdacht hoog. Waarom lagen de arrestatielijsten voor het leger, de rechterlijke macht, de politie, de ambtenaren en het onderwijs al klaar? “Iedereen die Erdogan niet gelooft, wordt in de boeien geslagen. De zo geëtaleerde onmacht is de macht van de putschist. Macht kan je niet pakken. Het is een afspraak, een constructie. Zowel coups als contracoups zijn alleen succesvol als het maatschappelijk klimaat meewerkt,” zegt Smeets. “Mislukte coups zijn gevaarlijk”

“Het is geen toeval dat de succesvolste naoorlogse staatsgreep in een Europees land nog altijd de basis van een succesvolle staatsgreep is.” Smeets doelt op “de putsch die generaal Jacques Massu in 1958 in Algerije pleegde. De Franse regering mocht niet onderhandelen met het Algerijnse Bevrijdingsfront FLN.

Vanuit Algiers eiste paracommandant Massu dat de macht zou worden overgedragen aan oorlogsheld Charles de Gaulle. Die werd kort daarna president. De Gaulle wist: referenda schrijf je uit om ze te winnen. Erdogan heeft het vak niet van de eerste de beste afgekeken.”

Verschijnen is zijn
In dezelfde NRC stond een artikel over de leegte in het heelal van Margriet van der Heijden. “Je zou kunnen zeggen: een niets dat je niet ervaart, is er niet. Je was er toch ook niet voor je geboren werd? Miste je toen iets? Nou dan! Maar het is ook niet helemaal waar. Want als je doodgaat, ben je er wel geweest. Het ‘tweede niets’ is een ontbreken van iets. Een lege-handen-niets voor anderen.”
“In deze wereld, waarin we verschijnen uit het niets, en waaruit we verdwijnen in het niets, vallen verschijnen en zijn samen”, schreef filosoof Hannah Arendt.

Niksen
“Niksen is leuk”, zegt Van der Heijden. “Bij de vraag: ‘Zit je weer te niksen?’, denk je aan een geërgerde moeder en een onderuitgezakte puber tussen chipszakken op de bank. Een niets vergeleken bij het oneindige, een al vergeleken met het niets? Een mens bevindt zich in het midden tussen niets en alles, zei de Franse wijsgeer Blaise Pascal plechtig. In de Nederlandse taal kan een mens dus ook zo lethargisch de tijd voorbij laten glijden, dat die net zo goed stil had kunnen staan.” Lekker niksen en niet zo naar macht hunkeren, lijkt ons een imponerend goed idee. Macht vast willen houden loopt altijd slecht af. De frisse dictator denkt dat hij eeuwig leeft en eeuwig de macht houdt. Macht is tijdelijk, evenals wij zelf.

In het Caribisch deel van het Koninkrijk wordt dit dilemma opgelost door dynastieën van politieke partijen te creëren (Godett, Wiels, Eman, Croes, Oduber). Als wij mochten kiezen gingen wij voor Maria Liberia Peters. Wij willen kwaliteit en geen dynastie. Een vrouw met inzicht en verstand. Zij kent het verschil tussen zijn en niet zijn en handelt ernaar. Danki Dios.

Renée van Aller en John de Vries

Renée van Aller en John de Vries schrijven hun artikelen vanuit een veelzijdige vakkundigheid voor de Knipselkrant Curaçao en de Amigoe. Vanuit hun kennis en ervaring, toetsen ze de theorie in de praktijk. Renée werkte als jurist lange tijd voor de Universiteit van Aruba en de Arubaanse overheid. John J.P. de Vries was jarenlang werkzaam als jurist bij de overheid en voormalig hoofd van de Arubaanse veiligheidsdienst. Zij presenteren een analytisch en onderbouwd oordeel op actualiteiten. Op alle artikelen rust het copyright bij zowel de Knipselkrant Curaçao en Amigoe als de Auteurs.

Publicatie door: Knipselkrant Curaçao © 2010-2016