©2016 Renée van Aller en John de Vries
De afkeurende brief van 12 oktober 2016, die premier Eman aan de voorzitter van de Rijksministerraad (premier Rutte) stuurde over de benoeming van een Arubaanse Gouverneur, vermelde ondermeer als volgt.
“Deze door de ministerraad van het Koninkrijk vastgestelde procedure bepaalt dat uitsluitend de ministerraad van Aruba bevoegd is om één of meer kandidaten voor het gouverneurschap te selecteren. Na deze selectie en screening van de kandidaten door de Veiligheidsdienst van Aruba en toetsing aan de criteria van artikel 6 en 7 van het Reglement voor de Gouverneur door de Minister President van Aruba stuurt de ministerraad van Aruba een aanbeveling tot benoeming aan de minister belast met Koninkrijkszaken.“
Dat betekent dus dat de aanbeveling tot benoeming bij uitsluiting toevalt aan de MP en de ministerraad van het Land in kwestie. De heer Boekhoudt was niet voorgedragen, dus heeft minister Plasterk in flagrante strijd met de vastgestelde regels gehandeld, concludeerde de premier. Dus intrekking van de collaborerende benoeming is vereist.
Marketing van vooroordelen
Nu zou je denken dat de betrokken regels helder, eenduidig en vindbaar zijn. Dat bleek een misvatting. We hebben diepgaand opsporing verricht in alle (on)vindbare regelgeving. Zero. Via vertrouwelijke bronnen konden we de hand leggen op het spoorloze geheimschrift. Het zijn ongepubliceerde regels vastgesteld in de Koninkrijksministerraad op 8 december 2000. Dus onze premiers in het Koninkrijk wisten van de hoed en de rand. Maar af en toe lijdt de herinnering aan Alzheimer. Besproken worden de wettelijke regels en de toepassing daarvan in de praktijk. Inderdaad staat in de regels dat de Ministerraad van het betreffende Land een of meerdere kandidaten voorstelt en die voordracht stuurt aan de Koninkrijksminister. Benoeming geschiedt bij KB. De Koning neemt de eed af. Aruba is niet in staat het KB ongedaan te maken.
Wat opvallend is dat er geen duidelijke regels zijn voor als er geen kandidaat wordt voorgedragen. Thans is een kandidaat voorgedragen door Aruba en Nederland weigert. Daarvoor is geen oplossing. De situatie deed zich eerder voor in 1969. Er werd een andere Gouverneur benoemd, dan het Land wilde. Intern appel vond plaats. Dat liep slecht af voor het Land. Dit keer kan de uitkomst hetzelfde zijn. Wellicht een schitterende Koninkrijksstrategie om de landen met flitsend vuurwerk het Koninkrijk uit te werken? Zou zowel de VVD als de SP goed uitkomen.
Het Statuut, grondwet voor het Koninkrijk
De besluitvormingsregels tonen dat de Arubaanse- en Antilliaanse participatie in regelingen over Koninkrijksaangelegenheden gering is. Veel van die regelingen worden buiten Aruba en de Antillen om genomen. Als de Staten al bij de besluitvorming worden betrokken, is hun oordeel niet beslissend. De Gevolmachtigde Minister staat alleen tegenover een groot aantal Nederlandse ministers. Om enige compensatie te geven is in artikel 12 Statuut de procedure van voortgezet overleg geopend. Dat overleg vindt plaats tussen de Minister-President van Nederland, twee ministers, de Gevolmachtigde Minister en een door de betrokken Landsregering aan te wijzen persoon. In plaats van deze persoon kan desgewenst ook de Gevolmachtigde Minister van een ander Land deelnemen. De Landsregeringen hebben in dat geval het recht een minister uit hun midden naar het voortgezet overleg af te vaardigen, die dan raadgevende stem heeft (art. 12 lid vier Statuut). Het Statuut heeft het voortgezet overleg zo gestructureerd, dat de drie Nederlandse ministers (inclusief de Minister-President) de twee andere deelnemers kunnen overstemmen.
De toelichting op het Statuut formuleert dat op delicate wijze en stelt over de Caraïbische deelnemers aan het voortgezet overleg: “Zij kunnen slechts overstemd worden, indien de Minister-President hun zienswijze niet kan delen”. De Koninkrijksministerraad is vervolgens gebonden aan de uitslag van het voortgezet overleg (art. 12 lid 5 Statuut). Deze procedure toont duidelijk de onevenwichtigheid in de machtsverhoudingen tussen de landen. Zou er vaak van deze procedure gebruik worden gemaakt, dan zou dat de onderlinge verhoudingen tussen de Koninkrijkspartners te zeer belasten.
Voorzover bekend heeft slechts eenmaal voortgezet overleg plaatsgevonden, waarbij de Antilliaanse Gevolmachtigde Minister werd overstemd. Het betrof de benoeming van een nieuwe Gouverneur, kort na de opstand in Willemstad van 1969. De Antilliaanse regering had Minister-President Jonckheer voorgedragen. Binnen de Koninkrijksministerraad bestonden daartegen echter ernstige bezwaren. Jonckheer zou teveel als vertegenwoordiger van het blanke koloniale regiem worden gezien. Tegen de wil van de Antilliaanse regering werd toen Leito tot Gouverneur benoemd (Van kolonie tot koninkrijksdeel, 1994, p. 282).
De vraag is waarom Nederland weigerde en waarom ging de heer Boekhoudt in tegen de wensen van de eigen regering? Ten koste van wiens reputatie gaat deze benoemingsprocedure? Alfonso Boekhoudt was voordat hij GVM werd, directeur van de Aruba Ports Authority (APA). Zijn er door de regering aanbestedingsgunsten verstrekt? Volgens de Amigoe van 25 maart 2013 lijkt het erop. Zowel minister De Meza, de GVM (voormalig directeur APA) en Rudi Oomen (commissaris APA) werden gehoord als getuigen in de zaak van Barcadera Container Terminal (BCT) tegen de APA. De aanbesteding zou oneerlijk zijn verlopen. ASTEC won als enige gegadigde de aanbesteding, nadat de condities ten gunste van ASTEC waren aangepast. Wie is eigenaar van Astec en wat zijn de connecties die het bedrijf heeft met de politiek? De aanbestedingscondities waren slecht. Daarom haakten 14 bedrijven af. Bij redelijke condities hadden zij zeker een offerte ingediend. Heeft de APA onrechtmatig gehandeld? En zo ja wat wisten de heer Boekhoudt, minister De Meza en premier Eman hiervan? Liggen er nog een aantal schandalen op de loer, die nu haastig moeten worden weggewerkt, zoals het asbest op het terrein van de raffinaderij? Feiten worden kennelijk gedegradeerd tot derderangs details
Gratis statutair en staatsrechtelijk advies
Wij menen dat van beide kanten ontwijkend is opgetreden. Het gaat niet om het grootste gelijk van de vismarkt. Met de meeste nadruk het eigen gelijk verkondigen, geeft daar geen recht op. Dit conflict moet door geen der partijen op de spits worden gedreven. Mr. Sjiem Fat wordt vertrouwd door alle partijen. Wellicht kan hij de geheimgehouden regels verder uitwerken om deze patstelling in de toekomst te voorkomen. Het moet geen vage nota worden. De verbeterde nota moet helder zijn over de voordracht en hoe te handelen als er een conflict is. Vooral niet op te lossen door intern appel (artikel 12 Statuut). De oplossing moet komen van een helder geheimschrift, dan wel een degelijke conflictenregeling, die nog steeds schittert door afwezigheid. Het huidige conflict moet goed worden uitgepraat door onze premiers en in onderling overleg worden opgelost zonder wederzijdse intimidatie.
Renée van Aller en John de Vries schrijven hun artikelen vanuit een veelzijdige vakkundigheid voor de Knipselkrant Curaçao en de Amigoe. Vanuit hun kennis en ervaring, toetsen ze de theorie in de praktijk. Renée werkte als jurist lange tijd voor de Universiteit van Aruba en de Arubaanse overheid. John J.P. de Vries was jarenlang werkzaam als jurist bij de overheid en voormalig hoofd van de Arubaanse veiligheidsdienst. Zij presenteren een analytisch en onderbouwd oordeel op actualiteiten. Op alle artikelen rust het copyright bij zowel de Knipselkrant Curaçao en Amigoe als de Auteurs.
Publicatie door: Knipselkrant Curaçao © 2010-2016