Willemstad – Het is nu ruim een jaar geleden, februari 2018, dat Helmin Wiels (jr.) en zijn zus Savannah gebruik hebben gemaakt van het herstelrecht.

Beiden hebben toen – zo blijkt nu – een gesprek gehad met Elvis ‘Monster’ Kuwas, de moordenaar van hun vader, politicus Helmin Wiels.

Het Openbaar Ministerie (OM) wil meer aandacht vragen voor de mogelijkheden die het herstelrecht biedt en is een informatieronde begonnen daarover. En wat spreekt dan meer aan dan het voorbeeld te nemen van de familie Wiels die hier gebruik van heeft gemaakt. Voordat met herstelrecht begonnen kan worden, moet aan een aantal voorwaarden voldaan zijn. Zo moet er al een veroordeling zijn, de dader moet bekennen en verantwoordelijkheid willen dragen voor zijn daden om herstel mogelijk te maken. De voorbereiding heeft twee maanden geduurd.

Marelva Jansen is psycholoog en gespecialiseerd in detentiegericht herstelrecht. ,,De voorbereiding is erg belangrijk, daar moet je de tijd voor nemen want de confrontatie tussen dader en slachtoffer is maar één keer.” Zij vertelt, samen met Heiko de Jong, hoofdofficier van justitie, dat het initiatief van Kuwas kwam.

Reden: ‘E no tabatin pas ku su konsenshi’ (hij had gewetenswroeging). Savannah wilde al vier jaar geleden de confrontatie aangaan, maar dat kon toen niet omdat de zaak nog gaande was. Doorslag voor Helmin jr. om eraan mee te werken was de wetenschap dat het herstelrecht en de confrontatie met Kuwas niets zou afdoen aan zijn levenslange gevangenisstraf. Het heeft hem uiteindelijk rust gebracht.

,,Natuurlijk heb je boze gevoelens, dat is menselijk. Maar met de psycholoog wordt eraan gewerkt dat beide partijen bij de confrontatie niet vervallen in beschuldigingen of in zelfbeklag. Ik heb er vrede mee. Ik heb hem een heleboel vragen waarmee ik zat, kunnen stellen. Ik heb ingezien dat Kuwas, zoals hij ook zelf heeft aangegeven, een huurmoordenaar is. Hij is gevraagd voor een klus en die heeft hij geklaard.

Maar van deze specifieke opdracht heeft hij spijt. Hij heeft er zelfs een traan voor weggepinkt in mijn bijzijn. Hij zou niet geweten hebben dat het om mijn vader ging, een onschuldig slachtoffer. Hij heeft ons om vergeving gevraagd. En dat hebben we hem gegeven. We houden er natuurlijk niet dezelfde ideeën op na, maar wat ons bond was het feit dat we beiden kinderen en zoons hebben en de jeugd van Curaçao het beste wensen”, aldus Wiels.

Ten aanzien van de intellectuele daders stelt Wiels mentaal niet klaar te zijn daarmee de confrontatie aan te gaan. Jansen legt uit dat daar de tijd ook nog niet rijp voor is en dat het proces met de vermeende opdrachtgever George Jamaloodin nog loopt.

,,Ook zijn proceshouding tot nu toe is niet dusdanig dat er een confrontatie zou kunnen plaatsvinden. Dat geldt ook bijvoorbeeld voor Burney ‘Nini’ Fonseca die als tussenpersoon een rol gespeeld heeft bij de moord. Fonseca blijft ontkennen. Dat geeft dus wel aan dat het herstelrecht alleen kan plaatsvinden als het van beide kanten gewenst is en zaken ook echt en eerlijk uitgesproken kunnen worden. Overigens mag de veroordeelde tijdens de confrontatie meer zeggen en opbiechten dan bijvoorbeeld in een rechtszaal gedaan is. Afgesproken wordt dat niets alsnog tegen de veroordeelde in juridische zin gebruikt kan worden. Alle uitgewisselde informatie blijft geheim.”

Herstelplan voor dader

Jansen beschrijft dat ter voorbereiding van de uiteindelijke confrontatie, beide partijen vragen schriftelijk moeten beantwoorden. Bij Kuwas ging het om vragen als: Wat voelde je toen je de opdracht kreeg? Wat ging er aan de daad vooraf? Hoe voelde het om de daad te verrichten? Wat gebeurde er daarna? Wat ging er door je heen? Wat heb je daarna gedacht en gedaan? Bij het slachtoffer komen gelijksoortige vragen naar voren.

Jansen vervolgt: ,,Doel van het herstelrecht is dat er uiteindelijk ook een herstelplan wordt opgesteld waarbij de dader zich verbindt aan bepaalde afspraken. Met Kuwas is bijvoorbeeld afgesproken dat hij meewerkt aan een documentaire, waar Savannah overigens echt werk van wil maken. Maar ook heeft de moordenaar een lied gecomponeerd met een boodschap voor de jeugd. Hij wil de jeugd duidelijk maken dat een gang je in feite niets te bieden heeft en je nergens brengt. Kijk maar waar hij levenslang geëindigd is. Kuwas wordt nog steeds verheerlijkt in het criminele wereldje, maar daar wil hij zelf van af. In de gevangenis in Dordrecht in Nederland, waar hij om veiligheidsredenen zit, is hij mentor voor de vele Curaçaose jongeren die daar gevangen zitten. Ook heeft hij een spirituele begeleiding aanvaard.”

Ook Helmin jr. wil meer doen met zijn ervaringen. Ten eerste natuurlijk zijn eigen zoon goed opvoeden en er een goeie vader voor zijn. Overigens spreekt hij liefdevol over de rol van zijn eigen vader in zijn leven. Tot zijn achtste jaar groeiden ze samen op, waarna zijn moeder met de twee kinderen in Nederland ging wonen.

,,Mijn vader was er altijd, we hadden veel contact. Hij kon zomaar plotseling onaangekondigd voor de deur staan, zeker als dat nodig was in onze puberjaren. Hij was zorgzaam, maar ook streng en toch rechtvaardig. Ik kon ook wel ruzie met hem hebben. We zijn mondig geworden in Nederland, maar het bekvechten was altijd op een gezonde manier.”

En alsof vader Wiels het onbewust aanvoelde, vlak voor zijn overlijden had hij een diep en innig gesprek met zijn zoon, van man tot man. ,,Zo’n gesprek had ik nog nooit met hem gehad. Hij biechtte daarin zaken op uit zijn leven, om dat als voorbeeld te stellen en mij als les mee te geven.”

Maar om terug te komen op wat Wiels met de ervaring gaat doen.

,,Ik ben bezig met het opzetten van een project waarin lezingen op scholen worden gehouden, maar ook in de wijk door middel van bijvoorbeeld sport, zoals bijvoorbeeld een bootcamp, jongeren benaderd worden.” Of hij de politiek in wil?

,,Nee absoluut niet. Ik ben kapper van beroep en heb mijn eigen kapperszaak. Mijn zus heeft mogelijk wel ambities in die richting.”

Wiels is overigens direct na het overlijden van zijn vader naar Curaçao vertrokken om zich hier te vestigen. Na al die jaren in Nederland gewoond te hebben, was die stap niet altijd even makkelijk. Maar zo voelde het wel, hij moest op Curaçao zijn. Zijn moeder volgde hem en zijn zus overweegt ook zich eerdaags op het eiland te vestigen.

De Jong legt uit dat uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) van 2014, op Curaçao is gebleken dat 64 procent van de slachtoffers zegt wel heil te zien in het herstelrecht. Naarmate de delicten zwaarder zijn, neemt de bereidwilligheid voor een confrontatie af. ,,Naast ‘vergelding’ zoals het OM uitvoert, ben ik sterk voorstander van de weg van ‘vergeving’”, aldus De Jong.

Bron: Antilliaans Dagblad