Door René Zwart
Den Haag – Nog voor de zomer wordt een deel van het democratisch tekort in het Koninkrijk gerepareerd.
Eind mei zal de Tweede Kamer aangevuld met bijzondere gedelegeerden uit de Staten van Curaçao, Aruba en Sint Maarten debatteren over een initiatiefwetsvoorstel dat het aan de landen opleggen van Algemene Maatregelen van Rijksbestuur (AMvRB) door de Rijksministerraad (lees: Nederland) aan banden legt.
Het betreft een wetsvoorstel dat ruim 15 jaar geleden door het toenmalig PvdA-Kamerlid Gerrit-Jan van Oven is ingediend. Hij deed dat naar aanleiding van kritiek die Caribische parlementariërs in het Contactplan (zoals het Interparlementair Koninkrijksoverleg destijds heette) naar voren hadden gebracht over het democratisch deficit.
De bezwaren golden onder meer de mogelijkheid die het Statuut bood (en nog steeds biedt) aan de door Nederland gedomineerde Koninkrijksregering om de andere landen bestuurlijke maatregelen op te leggen zonder wettelijke grondslag.
Van Oven beoogde die mogelijkheid in te perken tot ‘buitengewone gevallen van dringende aard’ en dan nog voor de duur van hooguit 2 jaar.
In alle andere situaties zou de RMR een regeling moeten treffen bij rijkswet waarvan de vaststelling anders dan bij een zelfstandige AMvRB wel een parlementair goedkeuringstraject moet worden afgelegd, met een actieve inbreng van de Staten.
Het voorstel het Statuut in die zin aan te passen, werd destijds door de Staten van de Nederlandse Antillen en Aruba alsook de Kamer met applaus ontvangen. Maar na Van Ovens vertrek uit de politiek raakte het initiatiefwetsvoorstel in de vergeethoek.
In 2009 adviseerde de gezamenlijke Commissie Brooks die op verzoek van de landen onderzoek deed naar het democratisch tekort de wet alsnog in behandeling te nemen. De parlementen werden echter zodanig in beslag genomen door de wetgeving voor de staatkundige hervorming van 2010 dat dit advies eveneens in de vergetelheid raakte.
Nadat het Antilliaans Dagblad in maart vorig jaar berichtte over ‘de wet die iedereen wilde, maar er niet kwam’ keerde het onderwerp terug op de agenda van het IpKo. PvdA-Kamerlid Roelof van Laar deed daarop de belofte het wetsvoorstel af te stoffen en de voorbereiding voor afhandeling ter hand te nemen.
Met hulp van een vrijwilliger, een wetgevingsjurist, heeft de PvdA’er zich de afgelopen maanden door het dossier geworsteld om tot de conclusie te komen dat de kwestie niets heeft ingeboet aan actualiteit. Zo ontdekte hij dat er op dit moment 12 AMvRB’s zonder wettelijke grondslag van kracht zijn. Daaronder ook een uitleveringsbesluit waarvan in 1996 door de Raad van State werd geadviseerd deze te vervangen voor een regeling bij rijkswet. In 2002 stelde de Nederlandse regering dat ‘snel’ te zullen doen.
Indien het wetsvoorstel Van Oven/Van Laar naar mag worden verwacht met instemming van de vier de parlementen nog voor de zomer door de Kamer wordt aangenomen, zullen alle 12 van kracht zijnde AMvRB’s moeten worden vervangen door een rijkswet of worden ingetrokken. Gelijktijdig wordt voor de RMR de drempel fors verhoogd om in de toekomst nieuwe AMvRB’s uit te vaardigen.
Dat zal dan alleen nog in zeer uitzonderlijke gevallen kunnen en met een beperkte werkingsduur van niet langer dan 2 jaar. In de Nederlandse nationale politiek is de mogelijkheid van een zelfstandige algemene maatregel al veel langer in de ban gedaan.
Van Laar zegt zich te realiseren dat het wetsvoorstel het democratisch deficit in koninkrijksverband niet volledig opheft. ,,Het beoogt daaraan slechts een kleine, maar daarmee niet onbelangrijke bijdrage te leveren.
De rol van de Staten bij de behandeling van rijkswetten behoeft eveneens versterking”, aldus de PvdA’er onder verwijzing naar het rapport ‘Kiezen voor het Koninkrijk’ van de Commissie Democratisch Deficit uit 2009.
Bron: Antilliaans Dagblad