Jeroen Schmale en Bob van Huët| Algemeen Dagblad
228 jaar nadat hij de slavenopstand op zijn eiland leidde en geëxecuteerd werd, kreeg de Curaçaose nationale held Tula woensdagavond (plaatselijke tijd) eerherstel van de Nederlandse regering.De gouverneur van Curaçao, Lucille George-Wout, las een brief van koning Willem-Alexander aan de bevolking van het eiland voor.
‘Ik hecht eraan u vandaag als uw koning en als deel van de Nederlandse regering te laten weten hoezeer deze rehabilitatie door mij persoonlijk wordt doorvoeld’, schreef de vorst, in een brief die aanvankelijk dinsdagdagavond (plaatselijke tijd) voorgedragen zou worden. Hevig noodweer maakte toen een vroegtijdig einde aan de historische rehabilitatie-plechtigheid, die een dag later dus alsnog doorging.
Tula was de leider van de Curaçaose slavenopstand van 1795. Hij werd daarvoor op 3 oktober van dat jaar geëxecuteerd. Hij was in 2010 al uitgeroepen tot nationale held van Curaçao.
Samen met koningin Máxima en prinses Amalia bezocht de koning begin februari landhuis Knip op het eiland, waar de opstand onder leiding van Tula begon. Het gezelschap woonde een toneelstuk rond Tula bij en sprak met nazaten van tot slaaf gemaakten.
‘Tula was een held in zijn daden en denken’, memoreerde de koning in zijn brief, die door zijn vertegenwoordiger op het eiland in het Nederlands en het Papiaments werd voorgedragen tijdens een met muziek omlijste plechtigheid.
Uit de brief van Willem-Alexander: ‘Tijdens het bezoek dat mijn vrouw, mijn oudste dochter en ik in februari 2023 aan de toenmalige plantage Knip brachten, raakten we opnieuw onder de indruk van zijn persoonlijkheid.’
‘Tula wist velen te inspireren om te vechten voor een menselijk bestaan zonder slavernij. Hij staat symbool voor de strijd voor de rechten van ieder individu. Hij staat ook symbool voor de kracht van Curaçao’, meent de koning, die verder schreef dat ‘velen van u zich er met hart en ziel voor hebben ingezet dat ook de Nederlandse regering zou rehabiliteren. Vandaag is dat gebeurd.’
Door dit eerherstel – staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Koninkrijksrelaties) vroeg in haar toespraak de bewoners van Curaçao om vergiffenis – erkent de Nederlandse staat Tula nu ook als een strijder tegen extreem juridisch onrecht, stelt Wouter Veraart, hoogleraar Encyclopedie der Rechtswetenschap en Rechtsfilosofie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij houdt zich al langer bezig met de juridische aspecten van de zaak.
Je kunt er van alles van vinden, maar de Nederlandse regering zet bijzondere stappen die in het buitenland – vooral in andere landen die worstelen met hun slavernijverleden – nauwlettend worden gevolgd. Eerst was er de bijzondere toespraak van koning Willem-Alexander op 1 juli met excuses voor de slavernij die al veel internationale aandacht kreeg, en nu dus de formele rehabilitatie van Tula. ,,Dat is behoorlijk moedig”, vindt Veraart.
Nederland steekt zijn nek met deze gebaren verder uit dan gemiddeld gebeurt. Want ook in België zijn ze ermee bezig, evenals in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, maar daar lopen ze nog achter, zegt hij. De Nederlandse statements zijn dus bijzonder. ,,Er wordt hier wel een voorbeeld gegeven dat je moedig kan zijn in wat je zegt”, aldus Veraart.
In zijn brief aan de bewoners van Curaçao (een zelfstandig land binnen het Nederlandse koninkrijk) noemt Willem-Alexander Tula een ‘modern denkend en voelend mens’. ‘Tegenover machthebbers die verstokt bleven vasthouden aan onrecht en onderdrukking geloofde hij in de waarden van de Franse revolutie: vrijheid, gelijkheid en broederschap. Hij gaf daar op indrukwekkende wijze uiting aan: intelligent, redelijk, menselijk. Hij zei: ‘Wij zijn al te erg mishandeld. Wij willen niemand kwaad doen. Wij verlangen niet anders dan onze vrijheid’.’
Waar de koning en de staatssecretaris niet over begonnen, was ‘de herstelvraag’. Anders gezegd: heel fijn dat je sorry zegt voor een misdadig systeem, maar hoe maak je het vervolgens goed? Dat blijft toch lastig. Veraart: ,,Nederland wil heel graag een museum over de slavernij inrichten of ergens een standbeeld neerzetten. Maar het woord herstelbetalingen is toch vaak nog taboe. Het ligt politiek nog te gevoelig.”
‘Open gesprek’
De hoogleraar heeft vaker gesuggereerd dat het nodig is ‘open in gesprek te gaan’ met mensen op Curaçao en op andere plekken waar slavernij was onder Nederlands gezag. Je zou aan hen moeten vragen hoe zij herstel voor zich zien, niet alleen als het gaat om cultureel-educatieve zaken maar ook sociaal-economisch.
,,Ik geloof niet zo in het individueel compenseren van alle nazaten, maar ik geloof wel in collectieve maatregelen om bijvoorbeeld schrijnende situaties op Curaçao en op andere plekken waar mensen niet in waardigheid kunnen leven te herstellen. Dus een vorm van reparatie georiënteerd op zaken die nu nog helemaal scheef zitten waardoor de waardigheid van mensen wordt aangetast.” Dan kun je wat Veraart betreft bijvoorbeeld denken aan fatsoenlijke woningen, medische zorg en bestaanszekerheid.
Volgens hem is er voor dat laatste in Nederland meer begrip dan vaak wordt gedacht. ,,Als je goed uitlegt dat het niet gaat om mensen een op een terug te betalen aan wat er destijds verdiend is, maar dat het nu vooral gaat om te herstellen wat er nog steeds mis is, dan zijn veel mensen in Nederland daar een stuk minder negatief over. En ja, er zit bij sommigen ook een soort psychologische angst: dat we, als Nederland alles moet terugbetalen, dan het vloerkleed onder de Nederlandse welvaart wegtrekken. Want zo diep zit het schuldgevoel blijkbaar wel.”
Bron: Algemeen Dagblad