Willemstad/Philipsburg – Irma en de naweeën van deze zeer destructieve orkaan kunnen weleens aanzienlijke gevolgen hebben voor het financiële stelsel. Van Sint Maarten, maar ook van Curaçao, die samen een monetaire unie vormen.

Als de schade op Sint Maarten – volgens internationale bronnen voorlopig geschat op 2,5 miljard dollar (Wikipedia) – de financiële macht van de verzekeraars (en hun herverzekeringen) ver te boven gaat en ook de bancaire sector de effecten maar nauwelijks kunnen behappen, omdat onderpandwaarde verloren gaat en verstrekte bankkredieten niet afbetaald kunnen worden, dan kan het bij bepaalde scenario’s nodig zijn grootschalige herkapitalisatie en/of overname door de overheid te moeten overwegen. Met mogelijke gevolgen voor de financiële autonomie.

Dat stellen deskundigen op verzoek van het Antilliaans Dagblad in een impactanalyse na de passage van orkaan Irma. Uit hun woorden valt op te maken dat zij zich ernstig zorgen maken. De experts, die hun strepen in het verleden hebben verdiend, wensen niet met naam in de krant te worden genoemd.

,,Gelukkig heeft Irma niet voor veel menselijke slachtoffers gezorgd, voor zover bekend dan, maar het ziet er naar uit dat de materiële, financiële, sociale en politieke gevolgen van deze orkaan verreikend en zeer complex kunnen zijn.” Zij wijzen er tevens op dat nagenoeg alle op Sint Maarten actieve verzekeraars en banken dochterondernemingen zijn van financiële instellingen met hoofdkantoor op Curaçao.

De omvang van de portefeuille van verzekerde objecten op Sint Maarten wordt geschat op 6,5 miljard gulden en overstijgt de Landsbegroting vele malen (de gewone dienst en kapitaaldienst van Sint Maarten samen zijn amper 0,5 miljard). ,,Bepaald moet worden wat de mate van de ernst van de ramp is. Het lijkt erop dat deze varieert van ten minste matig (‘moderate’) tot mogelijk zelfs ernstig (‘severe’).”

De eerste stap bij de impactanalyse is om onderscheid te maken tussen micro (op bedrijfsniveau) en macro (de economie als geheel). Op microniveau is het van belang na te gaan of de betrokken onderneming – de verzekeraar of de bank – een goed voorbereid en uitgetest ‘Business Continuity Plan’ heeft, vooral gericht op de operationele risico’s voor de voortgang van de business, ook na een catastrofe.

,,Ervan uitgaande dat de banken en verzekeringsmaatschappijen die onder toezicht van de Centrale Bank CBCS staan volledig compliant zijn, mag er op worden gerekend dat alle verzekeraars en banken voorbereid waren voor deze orkaan. Dat wil zeggen wat betreft hun IT, betalingssysteem, administratie et cetera.”

Dan volgt de vraag of de betrokken instelling voldoende financieel gezond – solvabel – is om de effecten van de orkaan op te vangen. In het geval van verzekeringsmaatschappijen is het issue: wat is de waarde van de verzekerde objecten (de verzekerde portefeuille) en wat is de geschatte zogeheten ‘Estimated Catastrophe Loss’ (ECL). Dit laatste betreft het eigen verwachte verlies, is er dekking van een herverzekering en zo ja voor hoeveel?

‘Estimated Catastrophe Loss’ van 730 mln

Het gaat echter verder dan dat: in hoeverre komt de inschatting daadwerkelijk overeen met de situatie op de grond/werkvloer? Of anders gezegd: zijn de verwachtingen van verzekeraars ook gelijk aan de werkelijke schade? In het geval van Sint Maarten rekenen de geraadpleegde deskundigen met een verzekerde portefeuille van 6,5 miljard op een ECL van 730 miljoen gulden.

Uitgaande van 100 procent herverzekering van de ECL – de volledig verzekerde portefeuille herverzekeren is nooit het geval want dan zouden lokale verzekeraars overbodig zijn – dan zal het met de ernst van de impact van Irma grotendeels meevallen.

En met een impact van 10 procent (650 miljoen gulden) slagen de maatschappijen ‘met vlag en wimpel’ voor het doorstaan van de crisis. Is echter sprake van een impact- ratio van hoger dan 10 procent, dan wordt de situatie volgens de specialisten ‘ontmoedigend’. Want met een impact van 20 procent op de verzekerde portefeuille (20% x 6,5miljard= 1,3miljard) komen de verzekeringsmaatschappijen bijna 600 miljoen te kort. Een impact van 35 procent, wat overeenkomt met 2,3 miljard gulden, betekent zelfs ‘een grootschalig systeemrisico voor de financiële stabiliteit van ons financiële stelsel’.

Het betreft uiteraard mogelijke scenario’s. Wanneer de herverzekeringsuitkeringen, als eerste beschermwal in dit geval, onvoldoende zijn om tegemoet te komen aan de financiële verplichtingen van de lokale verzekeringsbranche, is automatisch de solvabiliteit (de betalingskracht) van de sector de tweede verdedigingslinie. ,,We moeten echter niet vergeten dat Irma zich niet heeft beperkt tot schade op Sint Maarten of het Caribisch gebied alleen, maar ook in een deel van het Amerikaanse vastenland verwoestingen heeft aangericht (voor naar schatting al 30 miljard dollar: Wikipedia, red.). Wat voor gevolgen dit heeft op de herverzekeringsindustrie moet nog worden afgewacht.”

Op grond van bovenstaande beschrijving van scenario’s kan volgens de experts worden afgeleid dat de situatie van het over Sint Maarten trekken van destructieve Irma voor de monetaire unie vergelijkbaar kan zijn met wat de Grote Recessie in 2009 voor de rijke westerse ontwikkelde landen heeft betekend. De situatie wordt naar hun ervaren oordeel zelfs nóg kritischer als ook wordt stilgestaan bij de mogelijke gevolgen voor de lokale bancaire sector. De meeste verzekerde objecten dienen hoogstwaarschijnlijk als onderpand voor in het verleden verstrekte kredieten door banken.

Als een verzekeringsmaatschappij niet kan tegemoetkomen aan de financiële verplichtingen, als gevolg van een disproportioneel hoog ECL-ratio, dan zal dit ook de druk op het bancaire systeem opvoeren. En los van het verlies van onderpand, de (terug)verdiencapaciteit van de kredietklanten van banken is vermoedelijk aanzienlijk verzwakt of zelfs weggeslagen, doordat er geen productie/ omzet is, met als consequentie dat de hoeveelheid slecht presterende leningen (‘non-performing loans’) toenemen waardoor sprake kan zijn van toegenomen systeemrisico’s voor het financiële stelsel.

,,Als niet op de juiste manier wordt opgetreden kan dit ons hele financiële systeem destabiliseren”, waarschuwt een deskundige. Dit brengt ons, vervolgt hij, bij de vraag hoe op verantwoorde wijze om te gaan met deze issue van financiële (in)stabiliteit.

,,De wijze waarop de Verenigde Staten en Europa deze kwestie oppakten was door middel van grootschalige herkapitalisatie van financiële instellingen en/of overnames door de staat. In ons geval zou dit vrijwel gelijk zijn aan het opgeven van onze financiële autonomie aan het College financieel toezicht (Cft) of lees: Nederland.”

De oplossing van dit vraagstuk ligt in een middellangetermijnaanpak. De lucht- en zeehavens en de hotels vormen de ruggengraat van de Sint Maartense economie; het toerisme. De vernietiging van de toeristisch infrastructuur van Sint Maarten houdt in dat cruiserederijen en luchtvaartmaatschappijen zullen uitkijken naar alternatieve mogelijkheden om hun beschikbare capaciteit in te zetten.

Zelfs vóórdat Irma Sint Maarten teisterde had het eiland al te maken met de gevolgen van toegenomen concurrentie in de cruise-industrie. Als de vliegbedrijven en cruisemaatschappijen eenmaal hebben besloten om hun materieel op andere bestemmingen in te zetten, is het de vraag: hoe snel kan Sint Maarten wederopbouwen om ze weer aan eigen land te krijgen?

De ervaring met orkaan Luis in 1995 heeft geleerd dat het Sint Maarten zelfs na 22 jaar niet is gelukt om het ooit prestigieuze Mullet Bay, het voormalige vlaggenschip van het toerisme, te herbouwen of om er een vergelijkbare plaatsvervanger voor te vinden. Sint Maarten lijkt ook het hogere segment aan toeristen die het eiland vóór 1995 bezochten permanent te zijn kwijtgeraakt. Daarom moet de impact op de financiële instellingen ook binnen deze context worden geanalyseerd.

Hoewel de initiële uitkeringen van de herverzekeraars een deel van dit probleem mogelijk zullen maskeren, door een stijging van de buitenlandse reserves (buitenlandse valuta), moet er rekening mee worden gehouden dat deze toename niet het gevolg is van meer productieactiviteiten, maar gebruikt zullen moeten worden om import van materiaal – nodig voor de wederopbouw van het eiland – te financieren. Ervan uitgaande dat iedereen deze gelden aanwendt voor herbouw – en niet zoals in het geval van Mullet Bay van het eiland verdwijnt – zal er een evenredige afname zijn van de buitenlandse officiële reserves. Er zijn specifieke vaardigheden, wijsheid en visie nodig om hier sterker uit te komen.

,,Zelfs Europa en de Verenigde Staten dachten dat herstel van de Grote Recessie snel zou gaan, maar na bijna tien jaar drastische maatregelen hebben zij nog te kampen met de consequenties.”

Bron: Antilliaans Dagblad