Door Amigu di Tera
Curaçao is een klein eiland. We realiseren ons dat niet altijd. Er is maar weinig grond voor bewoning, werkplek, landbouw, (natuur)recreatie en andere maatschappelijke activiteiten beschikbaar. Dit zeker op een dichtbevolkt eiland: 341 bewoners per vierkante kilometer. We moeten dus zorgvuldig omgaan met de schaarse gronden. Wat al in gebruik is moeten we efficiënt benutten, en daarbij vermijden om verdergaande verstoring en vernieling in nabij liggende gebieden teweeg te brengen. In zo’n kleine geografische ruimte zullen leefbaarheid en milieukwaliteit gemakkelijk teloor gaan als we er geen extra aandacht aan geven.
Verwaarlozing
In Willemstad met al haar buitenwijken zie je duidelijke tekenen van verwaarlozing en zelfs verval. Regeringsbronnen geven aan dat van de 270 woonwijken die ons eiland telt, er 150 onleefbaar zijn. Er moet veel gedaan worden om daar een menswaardige omgeving te creëren.
Het verval van de binnenstad is algemeen bekend en men ziet zelfs in een aantal wijken met een grote concentratie van mensen met een hoger inkomen, een opstapeling van problemen met het wegdek, verouderde rioleringen, en waterafvoer.
Van woongenot op Curaçao kun je steeds minder spreken. Al helemaal niet van efficiënt gebruik van het stedelijk gebied. Al zo’n 30 jaar gaan er in verschillende wijken stemmen op om de leefbaarheid daar te verbeteren. Deze werden domweg niet gehoord.
In de jaren negentig werd de voortgaande verwaarlozing van de volkswijken regelmatig aangekaart door de burgerorganisatie Tripartite, die zoals het platform van wijkorganisaties Unidat di Bario Kòrsou, de filosofie van integrale wijkontwikkeling uitdroeg. Het ging daarbij om een sociaal en welzijnsbeleid waar een sociaal huisvestingsbeleid deel van zou moeten uitmaken.
Ook vroegere organisaties zoals Inisiativa Partikular Kòrsou (IPK) en het latere NGO Platform van begin eenentwintigste eeuw pleitten voor zo’n aanpak. De milieuorganisaties Amigu di Tera en Defensa Ambiental waren ook nauw bij deze organisaties en hun activiteiten betrokken.
In 2006 signaleerde de overheid sociale en fysieke achterstand in 104 wijken. In 2011 was dit aantal uitgegroeid tot 150. Het verval gaat razend snel en nog steeds gebeurt er niets noemenswaardigs voor de volkswijken. 12 Wijken worden als risicowijk aangeduid.
In 2012 bezochten de parlementariërs samen de volkswijken van het eiland. Overal hoorden zij dezelfde noodkreet: pak onze sociale, economische en infrastructurele problemen aan en verbeter onze wijk! Geen moment repte men over de behoefte aan de bouw van een geheel nieuwe wijk.
Er vinden wel verspreide acties plaats, maar dan zonder een integrale aanpak en van te weinig gewicht om het voortgaande verval een halt toe te roepen.
De enige woonwijk met Integrale Wijkontwikkeling als uitgangspunt voor vernieuwing is Fleur de Marie, een project met als projecteigenaar Unidat di Bario Kòrsou, verantwoordelijk voor de sociale infrastructuur. De geldkraan wordt spoedig dichtgedraaid en de voortzetting van dit project is in gevaar.
De toenemende sociale problematiek in een aantal van de genoemde wijken is overbekend en nog steeds ligt er geen sociaal en welzijnsbeleid, met sociale woningbouw als component, op tafel.
De afgelopen generaties van politici hebben niet omgekeken naar de leefbaarheid van de (volks)wijken en dat is nog steeds het geval. Er staat nog meer sociale ontwrichting voor de deur waarvan de stijgende criminaliteit op het eiland slechts een voorteken lijkt te zijn.
Het gevolg is dat de situatie nu zo’n omvang heeft aangenomen dat nationale actie urgent geboden is. Inadequate onderwijsvormen, schooluitval, gebrek aan werkgelegenheid voor jongeren, te lage inkomens, geen begeleiding voor eenoudergezinnen, woningen en wegen in verval, ineffectief openbaar vervoer, noem maar op, deze komen allemaal in verschillende gradaties in een wijk samen en creëren aldaar grote sociale malaise.
Plan Nashonal di Bario (2010-2011) dat hier voorzichtig enige verlichting in wilde brengen verdween in de bekende bureaula van de overheid. Het is duidelijk dat er een grondige nationale aanpak geboden is die daadwerkelijk naar de fundamenten van de problemen kijkt en deze aanpakt.
Wechi
In 2006 had de overheid nog het voornemen om verbeteringen in de wijken aan te brengen, verwaarloosde panden te restaureren en om in open plekken bij te bouwen. Daarbij stond vast dat er voldoende ruimte in de bestaande woonwijken en het stadscentrum voor beschikbaar is. Maar opeens deed ze haar verstandige beleidsplan in de prullenbak en koos voor de vlucht naar voren.
Niet de toen 104 verwaarloosde wijken verbeteren en de algemene sociale en onderwijsproblematiek grondig aanpakken, maar een heel nieuwe wijk op het landgoed Wechi bouwen en het leefgebied van het endemische hert (biná) in dit natuurgebied nogmaals verkleinen.
Lange tijd werd daarbij gesuggereerd dat het om volkswoningen zou gaan, statutair de opdracht van Fundashon Kas Popular (FKP), maar nu is het duidelijk dat men voornamelijk woningen van midden- en hogere inkomens in Wechi wil neerzetten. De hiervoor benodigde aanzienlijke financiële en materiële middelen zullen dus nooit meer aan de eerder aangehaalde 150 verwaarloosde wijken van vandaag ten goede kunnen komen.
De markt voor de midden- en hogere inkomens verkeert in een enorme stagnatie aangezien de particuliere markt zich daar immers ook op richt. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) maakte bekend dat er op Curaçao ongeveer 7.000 woningen van verschillende categorieën (en zo’n 4.000 bedrijfspanden) al leegstaan.
Het al geringe aanbod van nieuwe FKP-woningen voor de laagste inkomensgroepen blijkt voor hen onbetaalbaar te zijn, aangezien deze categorie zich maar hele lage woonlasten kan veroorloven.
De flats in de Moonchiweg bijvoorbeeld krijgt men maar niet vol en nu hoopt de FKP dat de overheid alsnog met huursubsidies over de brug komt. De achterstallige huursubsidieschuld van de overheid aan de FKP bedraagt reeds ruim 190 miljoen gulden en dit had men niet zien aankomen, een gevolg van het ontbreken van een volkshuisvestings- en sociaal beleid.
Het laatste beleidsstuk, waarin een uitweg voor de woningnood onder de laagste inkomens werd geformuleerd, stamt zoals eerder genoemd uit 2006 en dat is domweg niet uitgevoerd.
Overheid en FKP
De relatie tussen de overheid en FKP is niet goed geregeld zoals de Algemene Rekenkamer Curaçao (ARC) op 7 mei 2014 bekendmaakte. Ook bestaat er voor de sociale woningbouw geen financieringsregeling tussen overheid en FKP. Noch de overheid noch FKP heeft ooit vastgesteld wat een sociale huurwoning is.
Verder blijkt dat de wachtlijst van woningzoekenden die bij FKP zijn ingeschreven niet wordt bijgehouden. Ook is niet duidelijk of de woningzoekenden een huur- dan wel koopwoning wensen, aldus de ARC.
De overheid heeft van haar kant geen sociale beleidsen welzijnsbeleidsplannen, dus ook geen sociaal woningbouwbeleid. Als dat bestond zou de stichting FKP binnen dit kader kunnen bouwen.
Het is maar de vraag of de overheid wel in de overheidsstichting FKP als sociale woningbouwstichting gelooft. Zij stelt haar namelijk hiervoor geen terreinen noch geldmiddelen ter beschikking.
Wel neemt de overheid nu ineens de zeer hoge kosten van infrastructuur in Wechi voor haar rekening. Ze willen domweg bouwen. Waarom? Behalve het ontvluchten van de sociale problematiek, de weigering om de omvang van het kleine en dichtbevolkte eiland als beperking te erkennen en waarde te geven aan het belang van een groengebied grenzend aan Willemstad, wordt er ook nog gesold met de wetgeving en de rechten van de burger om dit aan te kaarten.
Wechi ligt buiten het stedelijk gebied en urbanisatie is er wettelijk niet toegestaan. De overheid koos al in 1994 voor een concentratiebeleid waarbij stedelijke ontwikkeling vooral in het aangewezen gebied van Groot Willemstad kan plaatsvinden.
Wechi heeft geen bestemming volgens de wetgeving Eilandsverordening Ruimtelijke Ontwikkelingsplanning Curaçao (EROC). Het traject om te komen tot een bestemming is nog steeds niet afgerond. Om tot een bestemming te komen moet de overheid een wettelijk voorgeschreven traject van voorbereidingen afleggen.
De afronding van dit traject, dat in 2006 is gestart, moet nog plaatsvinden. In dat jaar voerden Amigu di Tera en Defensa Ambiental, en nog 138 individuen, wijk- en andere organisaties, bezwaar tegen de plannen van de overheid om het landgoed Wechi als stedelijk woongebied te bestemmen.
De volgorde om de bestemming te bepalen is als volgt: doe eerst grondig onderzoek zoals de wet EROC voorschrijft; op grond van de aldus verkregen data doe je een voorstel voor een bestemming. Dit voorstel moet goed gemotiveerd zijn overeenkomstig de verkregen data.
Amigu di Tera e.a. voerden in 1999 al bezwaar tegen de overheidsplannen om Wechi een stedelijke bestemming te geven. Van de bestemming ‘open land’ werd Wechi toen ineens stedelijk woongebied. In die procedure heeft de gouverneur uiteindelijk besloten dat de voorstellen van de overheid geen grond hadden en dat de hele procedure om tot een bestemming te komen toen opnieuw moest plaatsvinden.
Het gebied werd toen een zogenoemde witte vlekken-gebied, gebied zonder bestemming. In 2006 is daarop een nieuwe procedure gestart om het gebied een bestemming te geven; de overheid wilde het de bestemming ‘open land’ geven dat onder voorwaarden ontwikkeld zou kunnen worden als stedelijk woongebied.
De overheid keerde daarbij de wettelijk voorgeschreven procedure om. De overheid gaf Wechi eerst een bestemming en beloofde om achteraf enig onderzoek, zoals door de wet voorgeschreven, te doen. Daar gingen Amigu di Tera e.a. tegen in beroep bij de LAR-rechter (Landsverordening administratieve rechtspraak). In eerste instantie kreeg de groep gelijk, de overheid moest van de rechter haar werk overdoen. De overheid en FKP gingen toen in hoger beroep.
De rechter bepaalde dat Amigu di Tera e.a. voorbarig waren geweest, eerst moest de overheid namelijk het beloofde onderzoek afronden. Dan pas zouden ze in beroep kunnen gaan. Omdat het onderzoek nimmer werd afgerond konden Amigu di Tera e.a. vervolgens nimmer in beroep.
Ondertussen doen FKP en de overheid nu voorkomen alsof zij nu een vrijbrief hebben verkregen om in Wechi te gaan bouwen. De minister strooit nu met bouwvergunningen en wil een wegenplan in Wechi realiseren.
Geld nodig voor procedure
Voor iedere vergunning, voor iedere weigering van de overheid om inzage hierin te verschaffen, en dergelijke, willen Amigu di Tera e.a. een advocaat inschakelen. Het is noodzakelijk om deze zaak vakkundig en volledig uit te vechten.
,,Dat kost ons veel geld en wij doen dan ook een beroep op de burgers een bijdrage te leveren in de kosten. Onze vrij uitgebreide argumentatie laat zien dat er een fundamentele wending in het overheidsbeleid noodzakelijk is. Willen we een duurzame ontwikkeling van het eiland mogelijk maken dan moeten daarvoor ook echte stappen genomen worden. Het gaat immers om een verantwoord gebruik van de gehele fysieke ruimte van het kleine eiland Curaçao, efficiency en synergie in het stedelijk gebied, en een inhaalslag in het sociaal beleid waarvan men zich nu bewust is dat hiermee niet langer gewacht kan worden. Het sparen van de natuur in Wechi kan een concrete impuls geven om deze duurzame weg op te gaan”, zo wordt gemotiveerd.
Bron: Antilliaans Dagblad
Dossier: Project Wechi