Dit is een reportage uit juni 2010 | John van den Heuvel

Zij stelt dat haar zoon de afgelopen jaren psychisch zwaar in de problemen raakte. „Zijn vertrek naar Peru was een vlucht, om te ontkomen aan een kliniek.”

Elke zoon heeft een moeder. Ook de van moord verdachte Joran. Anita van der Sloot vond enkele weken terug een briefje: ’Ik ben weg, maak je geen zorgen’. Ze zag haar oudste zoon voor het eerst weer toen hij door de Peruaanse politie geboeid op de tv werd getoond.

’Ik geloofde Joran’

Jarenlang stond ze achter hem. „Ik geloofde Joran. Ondanks zijn vele leugens. Ik voelde dat hij niets met de verdwijning van Natalee Holloway had te maken in 2005. Hij had haar achtergelaten op het strand. Dat geloof ik nog steeds.” Maar, zegt ze ook: „Stephany kan hij hebben gedood.”

In een half jaar tijd verloor ze twee leden van haar gezin. In februari overleed haar man, de ex-rechter Paul van der Sloot, tijdens een spelletje tennis. „Hij is ervan beschuldigd dat hij Joran had geholpen. Het is niet zo. Niemand hamerde er harder op bij Joran dat hij de waarheid moest spreken. Op tv werd een karikatuur van Paul gemaakt. Hij was een zachte, eerlijke, betrokken man.”

Anita van der Sloot, een onderwijzeres op Aruba, trad nooit eerder op de voorgrond. Ze meed de pers. Ja, één keer vergezelde ze Joran en Paul naar een tv-programma, waar haar zoon een glas wijn naar Peter. R. de Vries gooide. „Die sarde hem, joeg op hem.”

Wanhopig

Nu wil ze voor één keer praten. Niet om haar zoon goed te praten. Juist niet. „Hij loog zoveel, dat we er wanhopig van werden. Hij zei ook tegen me: ’Mama, ik weet soms zelf niet meer of iets een leugen is of de waarheid’. Joran is ziek in zijn hoofd, maar hij wilde geen hulp.”

Haar zoon is een monster in de ogen van velen. Maar kan iemand het haar kwalijk nemen dat zij Joran vooral als haar zoon ziet? „Hij was een lief jochie, dat gek op dieren en zijn oma was. Vrolijk, open. Hij is geleidelijk aan de weg kwijtgeraakt. Het ging sluipend.”

Getraumatiseerd

„Nadat hij was opgepakt voor de verdwijning van Natalee, was hij getraumatiseerd. We maakten toen een grote fout. We stuurden hem naar Nederland om te studeren. Hij had in een gesloten kliniek gemoeten, hij had toen al psychische hulp nodig. Hij kreeg geen rust, werd achtervolgd.”

„Toen hij in de val liep van Peter R. de Vries, ging het nog sneller bergafwaarts. Ik heb de ruwe videobanden gezien van de undercoveractie. Zijn bekentenis was óók een knap staaltje montage. Joran probeerde indruk te maken. Dat was niet in orde. Hij werd daarna nagewezen. Hij deed of het hem koud liet. Joran deed stoer…” Ze houdt haar vingers een stukje van elkaar: „Hij heeft zo’n hartje, als jochie al.”

’Het gaat vanzelf’

Volgens Anita sprak Paul geregeld verwijtend. „Dan zei hij: ’Waarom zeg je dat toch allemaal?’ Joran haalde dan zijn schouders op: ’Ik weet het niet, papa, het gaat vanzelf’. In overleg met zijn school in Arnhem besloten we dat hij weg moest uit Nederland. Hij kon naar een aan de Arnhemse hogeschool gelieerde businessschool bij Bangkok, Thailand.”

Joran had toen al gesprekken met een psychiater, zegt ze. Hij moest behandeling, maar zag het volgens Anita niet zitten om opgenomen te worden. „Hij ontkende het. Hij was volwassen, we konden hem ook niet dwingen. Altijd was er de zorg. Hij raakte in de ban van pokeren. Dat was geen spel meer, hij kon níet stoppen. Hij was verslaafd.”

Weggestuurd

De familie hoopte dat Joran een nieuw leven kon oppakken in Thailand. Dat lukte niet, beaamt Anita. „Hij werd opnieuw opgezocht door De Vries. Hij moest nog negen maanden tot afstuderen. Maar leerlingen en ouders klaagden dat Joran daar ook op school zat. Ze vonden het niet veilig. Joran werd weg gestuurd.”

Sindsdien zwierf hij de hele wereld over. „We hadden geen enkele grip. Dan weer was hij lief, andere momenten was hij op zoek naar geld. Hij lichtte een journalist van Fox News, Greta van Susteren op, om geld. Hij verzon dat hij Natalee had verkocht als seksslavin. Hij werd steeds meer een psychisch geval. Zijn twee jongere broers keken er bezorgd en met afgrijzen naar. ’Ma, neem afstand’, zeiden ze. ’Hij sleept je mee de afgrond in’.”

Paul overleed

De opmaat naar zijn arrestatie in Peru begon in februari, zo voelt ze dat. „Toen Paul overleed, zijn we samengekomen in Arnhem om hem te cremeren. Mijn twee jongste zoons vlogen in vanuit de VS, waar ze studeren. Ik kwam uit Aruba, en Joran kwam weer ergens anders vandaan.”

„Twee dagen heeft Joran gehuild. Hij hing zelfs huilend over de kist. ’Het is mijn schuld, papa’, zei hij. ’Ik heb je een hartaanval bezorgd’.” Vervolgens trok hij in bij zijn moeder op Aruba. „Maandenlang zei hij nauwelijks iets. Hij lachte niet meer, terwijl hij altijd een vrolijke jongen was. Hij ging zelfs niet meer pokeren. Pas in april en mei ging het iets beter. Hij ging het hek schilderen.”

Anita nam toen het besluit dat hij opgenomen moest worden. „Ik had een afspraak gemaakt met een Nederlandse kliniek. De verzekering via Menzis was al geregeld. Twee dagen voor hij naar Nederland zou, vond ik dat briefje toen ik thuiskwam. Hij was vertrokken naar Peru voor een pokertoernooi. Iemand had hem uitgenodigd. Hij vluchtte voor zijn behandeling.”

Hij klonk vreemd en gejaagd

Enkele dagen voor de dood van Stephany in Lima belde hij naar huis. „Hij klonk vreemd en gejaagd”, zegt Anita. „Hij zei dat hij werd achtervolgd. Hij was samen met een meisje aangehouden en beroofd. Twee mannen hadden hem foto’s van Natalee laten zien. Hij was heel angstig en onsamenhangend. Was het waar? Of zat het in zijn hoofd?”

De dag voor zijn aanhouding sprak ze hem opnieuw. „Ik zei: Joran, je wordt internationaal gezocht. Er is een meisje dood. Waar ben je?” Hij was op weg naar Chili. „Hij klonk angstig. ’Een meisje dood?’ Toen viel hij even stil en zei: ’Het is toch niet Stephany? Nee, niet Stephany!’ Ik zei dat hij zich moest aangeven.”

Doelwit

Achteraf bleek dat Joran vooraf doelwit was van een FBI-actie op Aruba. „Ik vond het al gek dat de advocaat van de familie Holloway op het eiland was. Ik geloof nu dat Joran in Peru Stephany inderdaad mogelijk iets heeft aangedaan. Misschien in een woedeaanval? Ik weet het niet. Ik vind het intens verdrietig dat die zakenman Flores zijn dochter is kwijtgeraakt, en ik mijn zoon. Zo voelt het.”

Af en toe knagen de toevalligheden. „Precies vijf jaar na Natalees verdwijning? De Holloways waren met hem bezig. Die zakenman Flores hield een persconferentie en sprak alleen over Natalee. Maar het ging om zijn eigen dochter. Ik weet het soms niet meer. Ik volg alles… Maar ik moet ook afstand nemen, mezelf nu redden.”

Tijd om hem te laten gaan

Zij vindt dat het tijd is om Joran „te laten gaan.”

„Had hij maar naar zijn moeder geluisterd. Dan was dit nooit gebeurd. Als hij niet zo was opgejaagd, mogelijk ook niet. Het is: als, als, als… Maar wanneer hij Stephany heeft gedood, dan moet hij daar de last van dragen. Ik zal hem niet opzoeken in zijn cel, ik kan hem niet omarmen. Maar hij moet wél een eerlijk proces krijgen. Hij is psychisch ontspoord. Dat moet toch meewegen?”

’Ik kan om Joran niet huilen’

Anita van der Sloot blijft alleen achter op Aruba. „Ik kan om Joran niet huilen zoals om Paul, of zoals ik zou willen. Aan rouwen kom ik niet toe. Ik wil een fonds oprichten voor gevangenen in Peru, niet enkel voor Joran. Nu hoort iedereen hoe zij daar gevangen zitten. Daar moet verbetering in komen, er moet een uitleveringsverdrag komen. Wie een misdaad pleegt, moet boeten.”

„Hij blijft wel mijn zoon, hoe erg ook wat hij heeft gedaan. Dit is het enige wat ik nog kan. Ik heb mijn zoons goed willen opvoeden. Twee doen het heel goed, een raakte in de problemen. Mijn wens is dat hij toch menselijk wordt behandeld en dat hij psychische hulp krijgt.”

Dit is een reportage uit 2010

Bron: Telegraaf