Gaby de Groot Johan Leupen Joris Polman | Financieel Dagblad

Nederlandse bankrekeningen van Russische oligarchen zijn bevroren. Advocaten zetten hun Russische klanten op straat of overwegen dat te doen. Trustkantoren houden hun klantportfolio nog eens tegen het licht. Een week na het begin van de oorlog in Oekraïne en onder groeiende maatschappelijke druk zet de financiële sector de eerste stappen om de Russen de duimschroeven aan te draaien.

In het kort

• De Nederlandse financiële sector pakt een week na de invasie de Russische oligarchen aan.
• De eerste bankrekeningen zijn bevroren en dienstverleners houden hun portfolio tegen het licht.
• Het zijn eerste stappen onder invloed van maatschappelijke druk om in actie te komen tegen Rusland.

De Nederlandsche Bank (DNB) heeft naar aanleiding van de sancties die de Europese Unie afgelopen dagen tegen Rusland heeft afgekondigd al diverse meldingen gehad van tegoeden die zijn bevroren. Ook de trustsector geeft aan meldingen te hebben gedaan. Hoeveel Russisch vermogen inmiddels is bevroren, kon DNB woensdag nog niet zeggen.

Ander opvallend nieuws kwam uit de hoek van de advocatuur: Houthoff, dat al vele jaren de Russische Federatie als belangrijkste klant heeft, maakte woensdag bekend ‘bepaalde relaties’ tegen het licht te houden. Het doorgaans zo gerespecteerde advocatenkantoor lag desondanks nog vrijwel de hele dag onder vuur op sociale media als ‘het Kremlinkantoor’ aan de Zuidas.

Trustkantoren nemen afscheid

DNB zegt dat financiële instellingen en trustkantoren in Nederland al hun relaties moeten controleren op nieuwe sanctieregelingen en daar direct gevolgen aan moeten verbinden, zoals die melden aan DNB. Zeker nu er snel opvolgende sanctiebesluiten zijn vanuit Brussel.

Volgens Martin Wörsdörfer, voorzitter van de branchevereniging van trustkantoren Holland Quaestor, hebben zijn leden na de uitbreidingen van de sancties snel gereageerd en zijn er een handvol meldingen over bevroren tegoeden aan DNB gedaan. Hij zegt verder dat er sinds de eerste sancties tegen Rusland in 2014, toen de crisis rond Oekraïne ontstond, trustkantoren actief afscheid hebben genomen van Russische klanten.

In 2015 bleek uit een inventarisatie van DNB dat de trustsector nog aan 305 prominente Russen diensten verleende. Volgens Holland Quaestor, waar grote trustkantoren als TMF, Intertrust, Citco en Vistra toe behoren, hebben hun leden nu nog maar weinig Russische klanten. In 2020 waren dat er nog maar 16. ‘Het zullen er nu tussen de nul en tien zijn’, zo zegt Wörsdörfer. Hij wijst er wel op dat dit voor de illegale trustsector anders kan liggen. iets waar de branchevereniging zich grote zorgen over maakt.

‘Waar relevant worden tegoeden meteen bevroren’, zegt de trustvoorman. ‘Trustkantoren hebben te maken met de open norm maatschappelijke betamelijkheid, en zijn elke dag bezig te bezien of wat ze doen nog past bij de wettelijke én zichzelf opgelegde integriteitsregels. Er is daarom al geregeld afscheid genomen van klanten waar Russische eigenaren achter zitten.’

Hard gelag voor Houthoff

Voor Houthoff is een mogelijk afscheid van Russische klanten een hard gelag. Bronnen uit de omgeving van het kantoor zeggen dat Russische klanten goed zijn voor 10 tot 15% van de jaaromzet. Die bedroeg in 2020 €121 mln.

Advocaten van Houthoff verdedigen onder meer Russische belangen in de Yukos-zaak. Die al jaren slepende procedure draait om een door de Russische staat onteigend oliebedrijf. Er staat daarbij een schadevergoeding van meer dan $50 mrd op het spel. De banden met de Russische Federatie leverden Houthoff de bijnaam ‘het Kremlinkantoor’ op.

Het Zuidaskantoor reageerde woensdag voor het eerst op de kritiek uit de samenleving. ‘De oorlog in Oekraïne veroordelen wij als een schending van internationaal recht en mensenrechten’, liet het kantoor schriftelijk weten.

De Russische invasie is voor Houthoff aanleiding om de relaties met Russische klanten te herzien. Tegelijkertijd beweert het Zuidaskantoor Russische klanten niet zomaar buiten de deur te kunnen zetten. ‘Beroeps- en gedragsregels brengen met zich mee dat ook in geval van herziening advocaten onder omstandigheden verplicht zijn om hun cliënten in lopende zaken terzijde te blijven staan.’

Accountants snijden banden door

De jarenlange relatie met Russische klanten vertoont hoe dan ook voor het eerst scheuren. Eerder doorstond de samenwerking nog wel de invasie van schiereiland De Krim en de neergehaalde passagiersvlucht MH17, beide in 2014. Bij de ramp met de MH17 kwamen 193 Nederlanders om. Desondanks bleef Houthoff Rusland trouw.

Ondertussen tonen ook wereldwijd opererende accountants- en adviesfirma’s als Deloitte, EY, KPMG en PwC zich bereid om Russische banden door te snijden. Dat zal de Nederlandse kantoren maar beperkt raken. ‘Op basis van onze huidige analyse blijkt dat wij geen klanten hebben die gesanctioneerd zijn’, laat bijvoorbeeld een woordvoerder van KPMG Nederland weten.

Bron: FD.nl