Vasco van der Boon en Gaby de Groot | Financieel Dagblad

De Amerikaans-Iraanse magnaat Hushang Ansary onttrok een half miljard euro aan de Caribische verzekeraar Ennia, waarna het bedrijf diep in de problemen kwam. Maar hoe zat het eigenlijk met de rol van de lokale centrale bank? En waarom moest Nederland met een reddingsplan komen?

In het kort

• Amerikaans-Iraanse zakenman Ansary kondigt claim aan wegens ‘onteigening’ verzekeraar Ennia.
• Ansary zegt in Ennia te zijn gestapt vanwege het geopolitieke belang van de Caraïben voor de VS.
• Klokkenluider, hoogleraar en militair zien geopolitieke achtergrond voor Nederlandse hulp aan Ennia.
• Onder de ogen van de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten (CBCS) benadeelde de Amerikaans-Iraanse zakenman Hushang Ansary de grootste verzekeraar van de Caribische eilandstaten Ennia voor een half miljard euro, oordeelde de rechter. Niet voor het eerst faalde het toezicht van deze centrale bank. Nederland bood aan dit gat bij Ennia te dichten. Vanwaar die Nederlandse vrijgevigheid?

Documenten uit een Cypriotisch datalek, in handen van het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) waarmee het FD samenwerkt, tonen opmerkelijke transacties met fondsen van Ennia, met Ansary als begunstigde. Die transacties vonden zelfs nog plaats nadat de CBCS in 2018 de macht over Ennia van Ansary had overgenomen. Het zijn transacties waarin $302 mln uit de Ennia-groep zijn verdampt via brievenbusmaatschappijen in Luxemburg, Cyprus en Texas.

Ingrijpen bij Ennia was volgens de CBCS onvermijdelijk, omdat Ansary de verzekeraar aan de rand van de afgrond had gebracht. Maar volgens Ansary ontbrak iedere noodzaak. Onder zijn bewind maakte de verzekeraar volop winst, meent hij. Volgens de zakenman bracht de CBCS Ennia met de nationalisatie aan de bedelstaf.

Onrechtmatige onteigening
Voor de Amerikaanse rechter spreken Ansary’s advocaten van een ‘onrechtmatige onteigening’. Ansary kondigt een forse claim aan. De CBCS schendt volgens hem het verdrag waarmee Nederland en de Verenigde Staten elkaars investeringen beschermen.

Volgens Ansary is hij bovendien het slachtoffer van ‘corruptie’ van de autoriteiten in het Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden, zo zei de 96-jarige magnaat in gesprekken met het ICIJ. Met die opmerkelijke aantijging slaat hij terug naar de overheidsinstellingen als de CBCS die de verdwenen miljoenen inmiddels op hem proberen te verhalen.

‘Belangrijk voor onze veiligheid’
Ansary kocht Ennia in 2006 ‘als hulp’ voor de inwoners van Curaçao, ‘een eiland zonder olie, goud of water’. En ‘omdat deze eilanden belangrijk zijn voor onze veiligheid’. Ook volgens oud-Ennia-actuaris Herman Couperus was de geopolitieke ligging in 2006 reden de verkoop van het Caribische Ennia door Delta Lloyd aan een geïnteresseerde Venezolaanse verzekeraar te blokkeren. ‘Amerika wilde dat niet.’

Vijf ingewijden spreken op voorwaarde van anonimiteit over aandringen van hogerhand, deels via centrale banken, om Ennia niet aan Venezolanen maar aan Ansary te verkopen. Dezakenman bleef vanwege zijn Amerikaanse achtergrond als enige geïnteresseerde partij over, hoewel hij nooit in verzekeringen zat.

Nadat Ansary Ennia voor $18 mln in handen had gekregen, werden de toezichthouders opvallend terughoudend. Actuaris Couperus sloeg als een van de eersten alarm over de risicoconcentratie en solvabiliteit van Ennia onder het bewind van Ansary, maar hij vond geen gehoor: ‘Ik heb alle centrale banken van het koninkrijk van binnen gezien.’ Het FD sprak zeven anderen die jaren vergeefs aan de bel trokken bij de autoriteiten voor de erosie van Ennia.

Dossier klokkenluider is zoek
In 2011 overhandigde Couperus een dossier over gerommel in de boeken bij Ennia aan de CBCS. ‘Acht jaar later kwam CBCS met advocaten van De Brauw en Ox & Wolf terug om te vragen of ik nog zo’n dossier had. De centrale bank was haar kopie kwijt. Nadat ik ze dat een tweede keer had gegeven, vroegen ze of ik mijn origineel wilde vernietigen’, zegt Couperus. De CBCS, De Brauw en Ox & Wolf willen niet reageren.

Een toezichthouder die telkens terugkeert in de gesprekken over Ennia is CBCS-president Emsley Tromp. Zo ontdekten Couperus en Ennia-bedrijfsjurist Ludwig Voigt bijvoorbeeld een lening van 1,9 mln Naf (Antilliaanse guldens) – omgerekend bijna €1 mln – aan de familie Tromp in de Ennia-boeken. Een lening zonder onderpand waarover geen rente of aflossing werd betaald.

Miljoenen voor zoon toezichthouder
Een zoon van Tromp incasseerde volgens de rechter 2,5 mln Naf van Ennia zonder tegenprestatie. Onder de ogen van Tromps CBCS, die zulke betalingen moest goedkeuren, keerde Ennia 89 mln Naf dividend uit aan Ansary en mede-aandeelhouders. Klokkenluiders attendeerden de CBCS zonder succes op de onregelmatigheden. Jaren later gaven rechters hen grotendeels gelijk.

Tromp bracht zijn centrale bank vaker in verlegenheid. Zo verweet het Openbaar Ministerie (OM) hem inschikkelijkheid tegenover de frauderende FCIB-bank op Curaçao. Onder Tromps toezicht raakte ook de Girobank in nood, waarvoor Nederland Curaçao met tientallen miljoenen euro’s te hulp schoot.

CBCS-commissaris Renny Maduro beschuldigde de centrale bank onder Tromp van onrechtmatige verstrekking van een obligatielening van $150 mln aan de haven van Sint Maarten. Interne documenten van de CBCS, in bezit van het FD, tonen dat Maduro zelfs bewijs zag voor vervalsing van CBCS-notulen over de lening. Een aangifte door Maduro bij het OM bleef zonder gevolg.

Afluisterapparatuur in de boardroom
De situatie bij de CBCS was de laatste jaren onder Tromp gespannen. Tom Kok, die daar van medio 2015 tot medio 2017 commissaris was, vertelt het FD: ‘Na mijn vertrek werd afluisterapparatuur in de boardroom gevonden.’

Koks commissariaat stond in het teken van pogingen de CBCS te bevrijden van Tromp, die dan al sinds 1991 de centrale bank domineerde. Kok ervoer aanvankelijk steun uit Nederland, maar zag die om onduidelijke redenen wegebben, ondanks de eerste onthullingen dat Ansary onder de ogen van de CBCS Ennia leegtrok. Onder grote druk vertrok Tromp uiteindelijk in 2017 bij de centrale bank.

Nederland redt Ennia
Deze herfst maakte het Nederlandse demissionaire kabinet bekend het noodlijdende Ennia te willen redden met €660 mln. Als Ennia een Nederlandse verzekeraar was, zou de overheid niet helpen, verklaarde demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen (D66).

Vanwaar toch die coulance van Nederland voor financiële misstanden en falend toezicht op de voormalige Antillen? ‘De Nederlandse financiële steun voor de Antillen komt primair voort uit een mengeling van constitutionele verplichting en een zekere solidariteit enerzijds, en eigenbelang anderzijds’, analyseert emeritus hoogleraar koloniale en postkoloniale geschiedenis Gert Oostindie.

‘Het eerste is de verplichting zoals in het Statuut van het Koninkrijk der Nederlanden in 1954 neergelegd tot wederzijdse bijstand. In de praktijk is dat eenrichtingsverkeer’, aldus Oostindie. ‘Het tweede is het vaak gefnuikte streven om aan financiële steun voorwaarden te verbinden die good governance bevorderen. Maar ook het besef dat economische crisis op de eilanden weer leidt tot verhoging van de Antilliaanse emigratie naar Nederland.’

Bovendien is het volgens Oostindie zo ‘dat de VS de Caraïben al sinds de verkondiging van de Monroe-leer in 1823 hebben beschouwd en behandeld als een geopolitieke achtertuin’. Ook is duidelijk dat de VS tevreden zijn met de staatkundige aanwezigheid daar van voormalige koloniale mogendheden als Nederland, die tot hetzelfde Atlantische blok behoren.

Volgens hem hebben de VS in het verleden regelmatig duidelijk gemaakt dat blijvende aanwezigheid van Nederland in de Caraïben gewenst is, met het oog op geopolitieke uitdagingen. Een hoge Nederlandse militair buiten dienst, die anoniem wil blijven, deelt deze analyse.

Ook zijn er ‘sociaal-culturele redenen’ waarom het toezicht op de Caraïben niet te streng kan zijn, zegt een voormalig bestuurder van een grote financiële instelling op de eilandstaten die ook anoniem wil blijven. ‘Het zijn kleine gemeenschappen waarin iedereen elkaar kent.’ Zijn angst zich publiekelijk uit te spreken, vloeit daaruit voort. ‘Het is hier tit for tat.’ Oog om oog, tand om tand.

‘Ontoelaatbaar’
De sociale verwevenheid op de eilanden blijkt ook uit de stichting Vrienden van Jaime Saleh. Deze voormalig officier van justitie, gouverneur en hoogste rechter van de Antillen ontving als commissaris van Ennia een door rechters als ‘excessief’ gekwalificeerde 3 mln Naf. Zijn stichting deelde volgens zijn opgave aan het FD 437.046 Naf aan giften van onbekende herkomst uit op de eilanden. In het stichtingsbestuur zat Emsley Tromp, de CBCS-president die toezicht op Ennia-commissaris Saleh moest uitoefenen. ‘Ontoelaatbaar’, noemt Kok deze innigheid. Niks mis mee, vindt Saleh. Tromp heeft altijd systematisch ontkend dat zijn toezicht iets te verwijten viel.

In het bestuur van Salehs inmiddels ontbonden vriendenclub zat ook Gregory Elias. Hij is de grote man van Curaçaos trustbedrijf United, dat behulpzaam was bij transacties van Ansary en Tromp. Saillant detail: onlangs verkocht de centrale bank een van de belangrijkste activa van Ennia, de Banco di Caribe, die ook betrokken was bij opmerkelijke Ennia-transacties met een Cypriotische brievenbusmaatschappij aan United.

Onderzoek Cyprus Confidential
Het journalistiek onderzoeksproject ‘Cyprus Confidential’ is een samenwerking van het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) en bijna zeventig mediapartners wereldwijd. In Nederland zijn het FD, Trouw en NRC aangesloten en de drie kranten hebben gezamenlijk onderzoek gedaan. Circa 270 journalisten uit 55 landen hebben toegang gekregen tot 3,6 miljoen documenten, zoals bankafschriften, contracten en e-mails, van zes juridisch dienstverleners en trustkantoren op Cyprus, zoals MeritServus en Cypodirect. De gelekte data is in handen gekomen van het Duitse Paper Trail Media en klokkenluidersorganisatie Distributed Denial of Secrets (DDoSecrets) en is gedeeld met ICIJ en de aangesloten mediapartners.

Bron: Financieel Dagblad:

Naschrift KKC

Klik hier voor de brief van kabinet Pisas aan Minister van Staat mr. Jaime Saleh.

Klik hier voor het document als uw browser het onderstaand Scribd document over het vonnis in EERSTE AANLEG inzake Ennia eigenaar Hushang Ansary c.s. niet kan lezen of downloaden.

Klik hier voor het document als uw browser het onderstaand Scribd document over het vonnis in HOGER BEROEP inzake Ennia eigenaar Hushang Ansary c.s. niet kan lezen of downloaden.

Klik hier voor het document als uw browser het onderstaand Scribd document over uitspraak inzake ENNIA ACCOUNTANTS Victor Bergisch en Eric Vesseur niet kan lezen of downloaden.

2021 11 29 – VONNIS Ennia Hushang Ansary Nina Ansary Abdallah Andraous Ralph Palm Gijsbert Van Doorn Parman… by Knipselkrant Curacao on Scribd

2022 01 21 – VONNIS Ennia Accountants Victor Bergisch en Eric Vesseur ECLI_NL_TACAKN_2022_1 by Knipselkrant Curacao on Scribd

2023 09 12 – Tussenvonnis Ennia Hoger Beroep Cur2022h00008-Cur2022h00009-Cur2022h00010-Cur2022h00011-Cur202… by Knipselkrant Curacao on Scribd