Pieter Couwenbergh en Bart Mos | Financieel Dagblad

Het Openbaar Ministerie (OM) heeft het strafrechtelijk onderzoek naar de voormalige ABN Amro-bestuursvoorzitters Gerrit Zalm en Kees van Dijkhuizen en ex-bestuursleden Joop Wijn en Chris Vogelzang afgerond. Na de jaarwisseling besluit justitie of zij voor de rechter moeten verschijnen wegens overtreding van de witwaswet (Wwft).

In het kort

• Het Openbaar Ministerie heeft het strafrechtelijk onderzoek naar vier voormalige ABN Amro-bestuurders afgerond.
• Gerrit Zalm, Kees van Dijkhuizen, Joop Wijn en Chris Vogelzang worden verdacht van overtreding van de antiwitwaswet (Wwft).
• Na de jaarwisseling zal het OM beslissen of zij voor de rechter moeten verschijnen, of dat de zaak tegen hen wordt geseponeerd.

De afronding van het onderzoek, dat van het OM de codenaam ‘Guardian’ meekreeg, wordt bevestigd door een woordvoerder van het in fraudezaken gespecialiseerde Functioneel Parket (FP). ‘Het complete strafdossier is aan de verdediging verstrekt, dat wil zeggen aan de vier advocaten van de vier verdachten’, stelt ze. Het OM is de zaak nu aan het beoordelen, en vervolgingsbeslissingen zullen volgen.

De vier krijgen nog een zogeheten ‘overzichtsproces-verbaal’, waarin per persoon vermeld staat wat hen wordt verweten. Naar verluidt krijgen zij dit nog voor de jaarwisseling toegestuurd.

Verwijtbare rol

De Fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst (Fiod) onderzoekt sinds 2019 of de voormalige bestuurders van ABN Amro een verwijtbare rol hebben gespeeld bij structurele overtredingen van de wet die witwassen of financieren van terrorisme moet voorkomen.

De bank zelf betaalde al €480 mln in een schikking met het OM voor het onvoldoende naleven van de antiwitwasregelgeving. Het OM concludeerde in die schikking dat de bank zijn klantendossiers niet op orde had en jarenlang niet alert reageerde op signalen over verdachte transacties.

Kernvraag is nu of de voormalig bestuurders op de hoogte waren en verwijtbaar nalatig zijn geweest. Een van de punten van het OM is de vraag waarom ABN Amro pas in 2019 een aparte centrale afdeling Detection Financial Crime oprichtte. Een belangrijke getuige voor het OM is voormalig president-commissaris Olga Zoutendijk, die zegt steeds te hebben gehamerd op aangescherpte controles.

Twaalfduizend pagina’s

Het strafdossier Guardian is lijvig. Het beslaat ruim twaalfduizend pagina’s, of circa 24 mappen, en heel wat manuren werk. Of dat invloed heeft op de beslissing van het OM, daarover lopen de meningen uiteen. Sommige juristen die anoniem willen blijven, zeggen dat al het werk van de Fiod het lastig maakt voor het OM om te zaak te seponeren.

Wat wel mee kan spelen is dat het OM eerder besloot na intensief onderzoek om af te zien van vervolging van voormalig ING-topman Ralph Hamers voor zijn rol bij de tekortschietende controles op witwassen bij deze grootbank. Een Haagse rechter sommeerde het OM echter na een verzoek van bedrijvenonderzoeker Pieter Lakeman zijn huiswerk over te doen. Dat strafrechtelijk onderzoek is nog altijd niet afgerond.

De zaak tegen de bankiers past ook in een bredere trend waarin het strafrechtelijk vervolgen van bestuurders onderzocht wordt. Zo kijkt het OM ook naar het management van Tata Steel IJmuiden en Chemours voor mogelijke milieuovertredingen.

Gesprek met hoofdofficier

Bronnen dichtbij het onderzoek melden aan het FD dat de verdediging, in aanwezigheid van enkele verdachten, een gesprek heeft gehad met zowel de zaaksofficier als de plaatsvervangend hoofdofficier van het Functioneel Parket, Sander de Haas. Deze bijeenkomst, die vorig jaar december plaatshad op het kantoor van het OM aan de IJ-oever in Amsterdam, wordt bevestigd door de woordvoerder van het OM. Het gesprek werd gevoerd op ‘uitdrukkelijk verzoek van advocaten’, zegt de woordvoerder.

Onderwerp van gesprek was volgens bronnen onder andere de voortgang van het onderzoek Guardian. Enkele strafrechtadvocaten die niet met naam genoemd willen worden, bestempelen een gesprek tussen verdachten en de plaatsvervangend hoofdofficier als ‘uitzonderlijk’. Verklaring daarvoor is de statuur van de verdachten (’we hebben het hier met Zalm en Wijn wel over twee voormalige ministers’) en de eerdere miljoenenschikking met de bank. ‘Denk niet dat de zaaksofficier dit allemaal in haar eentje mag bekokstoven. Daar is de hele zogeheten legerleiding, tot aan het college van procureurs-generaal, bij betrokken.’

Een ander stelt dat zo’n gesprek goed te verklaren is, aangezien ‘advocaten van alles proberen om te zorgen het onderzoek tegen hun cliënt klein blijft en beperkt wordt’.

Volgens de woordvoerder van het OM zelf gebeurt het wel vaker dat dit soort bijeenkomsten plaatsvinden. ‘Zij kregen ieder een half uur spreektijd. Hierna is geen aanleiding geweest voor vervolggesprekken. Uit de gesprekken is geen nieuwe informatie voortgekomen’, zegt de woordvoerder.

De advocaten van de vier voormalig bestuurders wilden de afgelopen dagen geen van allen inhoudelijk reageren op vragen van het FD.

Bron: Financieel Dagblad