Dossier Koninkrijksrelaties.nl

Kralendijk – De Eilandsraad van Bonaire heeft zichzelf een half miljoen dollar cadeau gedaan. Op het laatste moment is de verordening over de vergoeding die fracties jaarlijks krijgen voor ‘facilitaire ondersteuning’ stilletjes veranderd waardoor de regeling 2,5 keer duurder uitvalt.

Dit blijkt uit een analyse van de onderliggende documenten door DossierKoninkrijksrelaties.

Geen enkele gemeenteraad heeft zo’n riante regeling als Bonaire
De verordening is in de openbare vergadering van 3 oktober door de Eilandsraad vastgesteld zonder dat er ook maar één woord aan is gewijd. Bij nadere bestudering van het dossier komt naar boven dat er van de verordening meerdere versies bestaan. De door de raad goedgekeurde versie wijkt op het meest cruciale onderdeel (artikel 7, lid 3) af van de ontwerpverordening zoals deze op 14 september aan de Commissie Huishoudelijke Aangelegenheden is voorgelegd.

Stilzwijgend

In het oorspronkelijke voorstel werd elke fractie een basisbedrag van 60.000 dollar toebedeeld plus 2.500 dollar voor ieder extra fractielid. In de amper 3 weken later stilzwijgend door de Eilandsraad vastgestelde verordening zijn die bedragen niet meer terug te vinden. Er wordt – nogal verhullend – alleen melding gemaakt van een percentage: bijna een vol (0,9) procent van de eilandbegroting (dit jaar 88,4 miljoen dollar) is jaarlijks beschikbaar om over de fracties te verdelen.

Uit de ontwerpverordening van 14 september:

Uit de 3 weken later door de Eilandsraad stilzwijgend vastgestelde verordening:

Een andere opmerkelijke aanpassing: in plaats van een vast bedrag per fractie (zoals sinds 2012 het geval was) is besloten het budget naar rato van het aantal zetels over de fracties te verdelen. Voor elke raadszetel wordt voortaan 88.400 dollar overgemaakt. Dat betekent dat 3-mansfracties PDB en UPB een 3 keer hogere toelage ontvangen dan de éénpitters Daisy Coffie, Cyrill Vrolijk en Humphrey Wout.

Verdere stijging

Voor 2024 kost de regeling in totaal 795.600 dollar. Dat is 480.600 dollar meer dan de regeling in de conceptversie die op 14 september is gepresenteerd. Bovendien zal de fractievergoeding met het stijgen van de begroting jaarlijks meegroeien. Dus als het Rijk de Vrije Uitkering verhoogt en/of ministeries bijzondere uitkeringen doen, vloeit van de desbetreffende bedragen 0,9% automatisch naar de kas van de fracties, terwijl de extra bijdragen uit Den Haag niet tot extra werk voor de fracties leidt en dus geen invloed hebben op de behoefte aan ondersteuning.

Maar de grootste klapper maken de fracties als in 2027 het aantal raadszetels naar 15 en in 2031 naar 19 wordt opgevoerd. Op basis van de jongste verkiezingsuitslag is vooral de PDB spekkoper met een toelage die dan zo’n 700.000 dollar zal bedragen. Tegen die tijd zullen de totale kosten van de regeling – rekening houdend met een bescheiden groei van de begroting – de 2 miljoen dollar overschrijden. Dat bedrag kan nog verder oplopen als Nederland buigt voor de coalitie die onder aanvoering van de PDB eist voortaan zelf het aantal leden van de Eilandsraad te mogen bepalen.

Geen verklaring

In dat deel van het dossier dat op de website van de Eilandsraad is gepubliceerd, ontbreekt een verklaring voor de op het laatste moment doorgevoerde aanpassing. Ook is niet terug te vinden wie het initiatief heeft genomen om stilletjes de fractievergoeding met bijna een half miljoen te verhogen. Interim-griffier Arjen de Wolff laat de woordvoering over aan Raadsadviseur Communicatie & Protocol Xenah Cicilia: “Met de verhoging van de fractiebudgetten wordt beoogd de versterking van het functioneren en de professionalisering van de raadsfracties. Zij krijgen op deze wijze meer ruimte voor administratieve en secretariële ondersteuning, externe communicatie en deskundige advisering.”

De keuze niet meer een basisbedrag per fractie uit te keren, maar per eilandsraadslid is volgens Cicilia bedoeld om een einde te maken aan het financiële voordeel dat een raadslid heeft als hij uit zijn of haar fractie stapt. Dat klinkt niet onlogisch, maar verklaart niet waarom het totale budget in 3 weken tijd met zo’n 255% is verhoogd. Zoals DossierKoninkrijksrelaties eerder berichtte heeft wnd. Rijksvertegenwoordiger Jan Helmond gezaghebber Nolly Oleana per brief laten weten de vergoeding “relatief hoog” te vinden en dat “een discussie daarover “wenselijk” is, maar gaf toch het groene licht. Die discussie is er niet gekomen.

Vergelijking

De kwalificatie “relatief hoog” kan meedingen naar het eufemisme van het jaar als de fractievergoeding van Bonaire wordt afgezet tegen wat bij gemeenten in Europees Nederland gebruikelijk is. In de gemeenteraad van Putten – met circa 25.000 inwoners net iets groter dan Bonaire – ontvangt elke fractie een vaste vergoeding van 1.000 euro plus 150 euro extra voor elke zetel. Totale kosten van de regeling: 8.850 euro. De Bonairiaanse collega’s ontvangen dus 83 keer meer.

Maar Puttense raadsleden hebben geen omkijken naar een internationale luchthaven, wordt wellicht ter verdediging aangevoerd. Daarom ook maar een vergelijking met Haarlemmermeer (155.000 inwoners) dat Schiphol op zijn grondgebied heeft. Ondanks een aanzienlijk ruimere begroting hebben de 39 gemeenteraadsleden van 13 fracties niet meer dan 200.000 euro te verdelen, een kwart van de Bonairiaanse regeling.

Afgeschaft

Geen enkele gemeente komt per hoofd van de bevolking ook maar in de buurt van het openbaar lichaam. Overigens hebben veel gemeenten de regeling afgeschaft omdat men vond dat het geld elders harder nodig is. En waar dat (nog) niet is gebeurd, wordt jaarlijks in het openbaar verantwoording afgelegd hoe de fractievergoeding is besteed.

Black box

Al sinds de invoering in 2012 van de fractievergoeding doen verhalen de ronde over oneigenlijk gebruik. Wat in elk geval vaststaat, is dat het geld dat de fracties ontvangen in een black box verdwijnt: er is geen transparantie over hoe en waaraan het geld wordt besteed. Er wordt daarover door de fracties, anders dan in Europees Nederland, geen publieke verantwoording afgelegd. Het is uitermate simpel de hand te lichten met de voorwaarden van de regeling. Family & friends aan inkomen helpen, het blijft binnen de partij, want het toezicht stelt weinig voor. Dat is belegd bij de eilandgriffier.

Bij de PDB gaat de fractievergoeding (dit jaar 265.200 dollar) in een grote pot. Daartoe heeft de partij in 2019 de ‘Stichting Ondersteuning Eilandsraadsfractie Partido Demokrat’ opgericht. Deze wordt bestuurd door partijleider Clark Abraham (voorzitter), Michael Pieters (secretaris) en Rolanda Makaai (penningmeester). In het handelsregister van de Kamer van Koophandel Bonaire staan geen andere aan politieke partijen gelieerde stichtingen ingeschreven.

COMMENTAAR – Perverse geldsmijterij

Dat fracties in de Eilandsraad van Bonaire behoefte hebben aan deskundige ondersteuning is begrijpelijk. Het eilandsraadslidmaatschap wordt beloond als een nevenactiviteit die je er naast je werk even bij doet. Dat is een miskenning van het belang van een goed functionerende volksvertegenwoordiging. Dus is het logisch dat er zoiets als een fractievergoeding bestaat waarvoor eilandsraadsleden beleidsmedewerkers en adviseurs kunnen inhuren.

Maar een toelage van 88.400 dollar per fractielid is ronduit pervers. Dat vindt de Eilandsraad kennelijk zelf ook: het besluit de vergoeding in één klap met 255% te verhogen is in het geniep genomen. De regeling is veruit de meest riante van heel Nederland. Veel gemeenten hebben de fractievergoeding zelfs afgeschaft om het geld te besteden aan doelen waar de burgers iets aan hebben. Dat zou de Eilandsraad in de wetenschap dat vier van de tien Bonairianen in armoede leeft toch te denken moeten geven.

De verhoging heeft de zegen van ‘Den Haag’. De wnd. Rijksvertegenwoordiger heeft voor de vorm wat tegengesputterd, maar hij heeft geen wettelijk instrument om een stokje te steken voor de geldsmijterij: het besluit is immers “langs democratische weg tot stand gekomen.” Als de wet het toelaat dat de Eilandsraad het eigenbelang boven dat van de gemeenschap stelt, pleit dat voor aanpassing van de regels. Het treft daarom dat de wijziging van de WolBES en FinBES in de afrondende fase verkeert.

De voltallige Eilandsraad en het Bestuurscollege inclusief een handjevol ambtenaren vliegen eind deze maand – uiteraard businessclass – naar Nederland voor een werkconferentie over die twee wetten (geschatte reis- en verblijfskosten een kleine 150.000 dollar). Inzet van de coalitiepartijen is meer geld en minder bemoeienis van het rijk. Met de roep om versterking van zelfbestuur is niets mis, mits de samenleving erop zou kunnen vertrouwen dat bestuurders en politici die verantwoordelijkheid aan kunnen. Met de absurde verhoging van de fractievergoeding hebben zijzelf het bewijs geleverd dat dit niet het geval is.

In plaats van meer vrijheid toe te kennen, is het juist nodig de teugels aan te halen. In elk geval totdat Eilandsraadsleden een keer gaan beseffen dat zij er voor de bevolking zijn en niet andersom.

Bron: DossierKoninkrijksrelaties.nl