Toespraak Procureur-generaal mr. Guus Schram ter gelegenheid van de installatiezitting d.d. 9 september 2016.

Mijnheer de President,
Edelachtbaar college,
Mevrouw de G
Geachte mevrouw de vice – Deken,
Collega’s van Hof en het Openbaar Ministerie,
Familie en vrienden, lieve kinderen, maar uiteraard vooral: beste Leomar, Joris, Petra, Eva en Altagracia,

Bon tardi,

Een installatiezitting of presentatiezitting is primair een feestelijke gelegenheid waar vrienden, familie, collega’s en ketenpartners kunnen kennis maken met onze nieuwe officieren.

Maar zo’n zitting heeft ook een ander doel. Het is voor mij als procureur-generaal ook een kans om stil te staan bij de ontwikkelingen in de rechtshandhaving. Dat doe ik dan als het ware over de hoofden van onze nieuwe officieren heen. Ik zal vandaag met die ontwikkelingen beginnen en mijn requisitoir afsluiten met de presentatie.

Mijnheer de president, in de avond van 17 augustus wordt Bonaire opgeschrikt door een afschuwelijk incident. Politieman Ferry Bakx komt samen met een collega af op een melding. Ter plaatse wordt geschoten en even later blijkt Ferry Bakx meermalen getroffen. Hij overlijdt dezelfde avond. Voor heel Bonaire, en in het bijzonder voor zijn familie en het Korps Politie Caribisch Nederland, is het overlijden van deze politieman een enorm verlies en dit verschrikkelijke drama toont pijnlijk aan hoe hard criminaliteit de samenleving raakt.

Op de politie wordt regelmatig kritiek geuit, maar deze vreselijke gebeurtenis illustreert hoe moeilijk en gevaarlijk het politiewerk is. Waar nodig biedt de politie de helpende hand. In noodsituaties grijpt de politie dwingend in. En waar anderen een stap terug doen, stappen politieagenten juist naar voren. Dapper en met gevaar voor eigen leven en elke dag opnieuw. Laten we ons dat realiseren en de politieorganisaties in onze samenlevingen koesteren.

Deze gebeurtenis staat helaas niet op zich. We zien in alle landen en eilanden nog steeds harde geweldscriminaliteit, met onnodig veel slachtoffers.

Vanzelfsprekend is de eerste prioriteit van het Openbaar Ministerie om verdachten van deze vreselijke geweldsdelicten voor de rechter te brengen. Gewelds- en levensdelicten zijn topprioriteit en we zullen ons altijd tot het uiterste inspannen om deze zaken op te lossen.

Maar het doen van strafrechtelijk onderzoek na een misdrijf is niet het enige antwoord dat wij op de criminaliteit moeten geven. De huidige criminaliteit vergt een veel structurele herijking van de gehele rechtshandhaving. Alleen met een meerjarige strategie kunnen wij een rechtshandhavingsketen bouwen die in staat is om de criminaliteit een halt toe te roepen. In samenspraak met bestuur en partners heeft het OM een koers ontwikkeld waar ik vandaag bij wil stil staan.
Waar staan wij voor als OM? Hoe willen wij de komende jaren een effectieve bijdrage leveren aan een veilige en rechtvaardige samenleving? Dat is namelijk onze ambitie. Men moet op onze daadkracht kunnen vertrouwen, op interventies die zichtbaar, merkbaar en herkenbaar zijn voor slachtoffers, daders en de samenleving. De afgelopen jaren heeft de rechtshandhaving zich doorontwikkeld en geprofessionaliseerd. We moeten daarmee verder gaan om een definitieve ommekeer in de criminaliteitsbestrijding te bereiken. De strategie die het OM voor ogen heeft om dit te bereiken, berust op drie pijlers:

I. de integrale aanpak zal verder moeten worden ontwikkeld,
II. de verbinding en communicatie met de samenleving moet verder worden verbeterd
III. en de OM-organisatie zal zich verder moeten professionaliseren.

Ik neem die pijlers met u door. We moeten toe naar een brede, doelmatige en professionele handhavingsketen. Met dezelfde hoeveelheid geld moet méér gedaan kunnen worden: oftewel de slagkracht van de handhavingsaanpak moet over de gehele linie worden vergroot.

Dat kan alleen door middel van een integrale aanpak. Verschillende organisaties stellen gemeenschappelijke doelen en werken daar samen aan. Er wordt gebruik gemaakt van elkaars expertise, capaciteit en informatie wordt gedeeld. Afhankelijk van het probleem organiseert zich dan een netwerk dat in staat is actie te ondernemen en gezamenlijk worden daarin de meest kansrijke strategieën bepaald. Dat veiligheidsnetwerk omvat niet alleen strafrechtelijke partners, maar ook het bestuur, de handhavingsdiensten en alle mogelijke relevante publieke en private partijen in de samenleving. Juist die publiek-private samenwerking en de deelname van onconventionele partners maakt de integrale aanpak krachtig. Immers, de sleutel voor een succesvolle integrale aanpak is een gevoel van gedeelde verantwoordelijkheid, onderling vertrouwen en “wij”-denken. Met het Afpakteam, de Top C-benadering, Ta basta Awor, het project veilig ondernemen, Preveni i proteha in Curacao, het Miss Lalie Center in Sint Maarten en Poortwacht in Bonaire, hebben we veel ervaring opgedaan met deze integrale aanpak en daar gaan we mee door.

Een tweede pijler betreft de communicatie met de samenleving. Een duurzame omslag naar een samenleving met minder criminaliteit kan namelijk niet worden bereikt zonder dat we de samenleving zelf veel nadrukkelijker bij de criminaliteitsbestrijding betrekken.

Er zal meer vertrouwen in wet en recht moeten ontstaan: wegkijken, het ‘normaal’ vinden van criminaliteit en ‘geen geloof hebben’ in handhavingsdiensten, daar moeten we echt vanaf. Het is ondenkbaar dat de dood van 2 mensen in het afgelopen weekend, op honderd meter afstand van waar we nu zitten, nu alweer “oud” nieuws is en de schouders worden opgehaald.

Deze omslag is onmogelijk zonder een breed draagvlak voor het OM en de andere rechtshandhavingsdiensten. Dat huidige draagvlak is – laten we eerlijk zijn – zeker niet optimaal. Prioriteit is dat dit hersteld en vergroot wordt. Daarvoor willen we de samenleving voortdurend informeren en mobiliseren: uitleggen wát we doen, waaróm we dat doen en wat de samenleving zelf kan betekenen. Daarbij speelt natuurlijk de media een grote rol, maar denk ook aan kerken, scholen, vrijwilligersorganisaties, brancheverenigingen en sportclubs. Dit alles vraagt om een nieuwe rol en houding van het OM.

Daarmee kom ik vanzelf bij de laatste pijler; dat is dat Openbaar Ministerie zelf. De gestelde ambities vragen veel van ons. We moeten sterk, professioneel en modern zijn. De interne organisatie en werkprocessen zal over de hele linie professionaliseren: van administratieve ondersteuning tot aan officieren van justitie, en van bedrijfsvoering tot aan persvoorlichting. Daarbij richten we ons op deskundigheid, zorgvuldigheid, efficiëntie en transparantie.

Met deze pijlers zijn we een weg ingeslagen naar een ‘OM-nieuwe stijl’: méér extern-, méér horizontaal-, méér integraal en méér partner(s)gericht.

We zullen niet alleen onze klassieke ‘verticale’ rol van magistratelijke instantie die opsporingsonderzoeken aanstuurt en beslist over de vervolging moeten vervullen, maar ook een nieuwe, ‘horizontale’ rol moeten ontwikkelen, die gericht is op duurzame effecten. Dat is een flinke verandering. Bij de uitoefening van de klassieke, verticale rol is het speelveld voor ons namelijk bekend en vertrouwd. Die nieuwe, horizontale rol verkennen we door ‘leren door te doen’, waarbij met vallen en opstaan wordt ontdekt hoe de winst kan worden behaald.

Die winst zit er in ieder geval in dat het optreden van het OM altijd zichtbaar en herkenbaar moet zijn. Dat betekent dat prioriteiten van het OM voortdurend in relatie moeten staan tot de maatschappelijke realiteit. Dit vraagt om selectiviteit: kiezen voor de zaken die er het meest toe doen en voor de interventies met het grootste effect. Gezien het huidige criminaliteitsbeeld op de eilanden, zal het OM zich de komende jaren gaan focussen op de aanpak van drie criminaliteitsvormen. De grensoverschrijdende ondermijnende criminaliteit die vaak de fundamenten van onze rechtsstaat aantast, de High Impact Criminaliteit, zoals geweld- en levensdelicten, die een grote invloed heeft op het veiligheidsgevoel, en de veelvoorkomende criminaliteit die in de directe leefomgeving zorgt voor veel overlast en onbehagen. Daarnaast wil het OM serieus werk blijven maken van het afpakken van crimineel vermogen, om ervoor te zorgen dat misdaad niet langer loont.

Als OM vinden we het van belang om dit lange termijn perspectief vast te leggen en uit te dragen. We willen dat duidelijk is wat we doen en waarom we dat doen. Straks op de netwerkborrel zult u daarom dit boekje aan treffen. We hopen dat onze partners zich in deze lijn herkennen en samen met ons op de ingeslagen weg voort willen gaan. Ik ben ervan overtuigd dat we daarmee gezamenlijk kunnen bijdragen aan een veiliger en rechtvaardiger samenleving.

Hoe gaat het OM dat nu allemaal doen, hoor ik u denken meneer de President? Dat doen we voor een deel met een nieuwe generatie aanklagers die ik graag aan u voorstel.

Ik begin kort met twee officieren die hier vandaag niet aanwezig zijn. Officier van justitie is een 24-uurs baan en dat betekent dat er keuzes gemaakt moeten worden. Dat zijn Bas van de Vliet en Saskia de Vries. Beiden zijn ervaren officieren van justitie uit Nederland en beiden hebben een ruime ervaring met het werken in andere landen. Zo heeft Van de Vliet deelgenomen aan een onderzoeksteam van het Libanon-tribunaal.

Dan kom ik bij Joris Belien. Joris werkt voor het Parket van de Procureur-Generaal en is op dit moment ook belast met de taken van de coördinerend rechercheofficier. Joris komt van het Landelijk Parket en is gespecialiseerd in de grote zware onderzoeken, waarin hij al meermalen bijzonder veel lef heeft getoond. Joris weet niet alleen hoe je grote onderzoeken moet aansturen, hij heeft ook liefde voor het vak. Dat blijkt bijvoorbeeld uit zijn ideeën om een Caribische rekwireerwedstrijd te organiseren.

Altagracia Martis en Petra Borst zijn onze nieuwe plaatsvervangend officieren van justitie. Petra is via de Hoge Raad en het parket Den Haag bij het landelijk parket belandt dat zich gespecialiseerd heeft in lange en ingewikkelde opsporingsonderzoeken in het zwaarste segment. Precies de onderzoeken waarvoor Petra in 2014 naar Curacao is gekomen. Petra Borst heeft zich op parket Curacao dusdanig ontwikkeld dat ze de kans heeft gekregen om zich als plaatsvervangend officier van justitie op de belangrijke verkeersportefeuille te storten.

Altagracia Martis, is onze eerste eigen Officier in opleiding. Het verheugt mij zeer dat wij als organisatie in staat zijn geweest om een interne opleiding van de grond te krijgen. Deze opleiding is er op gericht om een talentvolle lokale parketsecretaris in de gelegenheid te stellen om officier te worden. Daarvoor is een stevig opleidingstraject gevormd beginnend met het behalen van een zittingsvaardigheidsbewijs. Altagracia is daar inmiddels met vlag en wimpel voor geslaagd. Mr. Martis zal de komende tijd veel op zitting te zien zijn om zo de benodigde zittingservaring op te doen. De post op Facebook van de benoeming van Altagracia is 14.000 keer bekeken. Dat beschouw ik als de bevestiging dat we met deze opleiding een richting ingeslagen zijn die door de samenleving omarmd wordt. Altagracia, ik wens je heel veel succes met je opleiding en ik heb er alle vertrouwen in dat je je zal ontwikkelen tot een prima officier van justitie.

Mr. Bos is na haar afstuderen in 2005 aan de universiteit van Leiden twee jaar werkzaam geweest in de advocatuur. Daarna is zij naar Aruba verhuisd en in 2008 aangenomen als RAIO bij het gemeenschappelijk Hof. Na afronding van de RAIO-opleiding heeft zij ervoor gekozen – en daar zijn we bijzonder trots op – om op Curaçao als officier van Justitie aan de slag te gaan. Eva Bos is een allesvreter, zo is zij al wijkteamofficier en atrako-officier geweest en heeft zij een veelheid aan zaken ter terechtzitting aangebracht. Thans is zij onder meer belast met het in goede banen leiden van de vele rechtshulpverzoeken die het parket Curacao ontvangt. Eva laat zich typeren als een jurist met een scherpe blik en is daarmee van grote waarde voor het parket.

Als laatste wil ik een bekend gezicht aan u voorstellen. Leomar Angela. Leomar is sinds 1 januari de nieuwe advocaat-generaal, daarvoor bekleedde hij al diverse functies bij het Hof en het Openbaar Ministerie van Curaçao. Leomar is een nauwgezet jurist en vakman en ik ben er van overtuigd dat hij de AG rol met verve gaat vervullen. Daarnaast gaat hij leiding geven aan ons nieuwe bureau AG 2.0. Dat bureau houdt zich niet alleen bezig met de appel-zaken, maar is ook de centrale spil van de rechtshulp, kennis en opleidingen in onze hele organisatie. De tweede lijn krijgt daarmee wat ons betreft een heel nieuw elan.

Joris, Eva, Petra, Joris en Leomar jullie zijn een onderdeel van een Openbaar Ministerie dat volop in beweging is. We bevinden ons in een uitdagende periode en ik wens jullie heel veel succes. Samen zullen wij bijdragen aan een veiliger samenleving.

Mijnheer de president, ik dank u voor uw aandacht.

Bron: Openbaar Ministerie