Opinie Dr. Jeff Sybesma
In de afgelopen jaren is de gemeenschap van Aruba geconfronteerd met aanhoudende milieuproblemen, met name stankoverlast en vervuiling, veroorzaakt door de defecte rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) te Bubali.
Recentelijk heeft de rechter zich uitgesproken over deze kwestie en het Land Aruba veroordeeld. De rechter oordeelde dat het Land onrechtmatig handelde door geen adequate maatregelen te nemen tegen de hinder veroorzaakt door de RWZI. Als gevolg daarvan werd het Land veroordeeld tot betalen van schadevergoeding die teruggaat tot 2002 (1).
Daarnaast zijn aanzienlijke dwangsommen opgelegd, waaronder een bedrag van Afl. 170.584,73 per maand vanaf januari 2024, om verdere verzuim in het aanpakken van de stankoverlast tegen te gaan (2). Dit naast een al bestaand vonnis van een dwangsom van Afl. 10.000 per dag (3). Dit is indicatief voor de ernst van de situatie en de lange periode van veronachtzaming door de overheid als het gaat om afvalwater.
De gerechtelijke uitspraken benadrukken niet alleen de ernst van de situatie, maar ook het falen van de overheid om haar verantwoordelijkheden na te komen. Deze schadevergoeding en dwangsommen zijn niet alleen een financiële last en verkwisting voor de overheid en dus voor de belastingbetalers, maar ook een duidelijk signaal dat verandering en actie op zeer korte termijn noodzakelijk zijn.
Naast de directe impact op het betreffende hotel, onderstrepen deze besluiten de bredere implicaties voor de volksgezondheid en het milieu. Het ontbreken van informatie over de emissies en de gezondheidsrisico’s die voortkomen uit het verbranden van rioolslib afkomstig van de RWZI te Bubali in de vuilverbrandingsinstallatie te Parkietenbos, is eveneens een bron van zorg. De recente intrekking van de hindervergunning van de verbrandingsinstallatie toont de noodzaak aan voor duidelijke en transparante normen, strengere controles en beter milieubeheer (4).
Deze situatie vraagt om een heroverweging van de rol en de verantwoordelijkheid van overheid en bestuurders. In hoeverre kunnen nalatige bestuurders en zelfs ambtenaren aansprakelijk worden gesteld voor dit soort debacles waarbij belastingcenten verkwist worden? Kunnen bestuurders en ambtenaren meer direct verantwoordelijk worden gehouden voor hun acties en beslissingen? Allereerst is daar de controlerende taak van de Staten die een minister via een motie van wantrouwen naar huis kunnen sturen. Een bestuurder kan wegens onrechtmatig financieel beheer zelfs persoonlijk financieel aansprakelijk worden gesteld volgens de Comptabiliteitslandsverordening van Aruba. Er ligt ook een arrest van het Gemeenschappelijk Hof van Justitie waarin het Hof overweegt dat als een orgaan van de overheid zoals een minister zijn wettelijke bevoegdheden overschrijdt, deze gedraging aan hem persoonlijk kan worden toegerekend. De vervolging van een minister die van een ambtsmisdrijf wordt verdacht, vindt plaats volgens de regels van het strafprocesrecht. Deze al langer bestaande (juridische) mogelijkheden dienen toegankelijker te worden gemaakt voor burgers en algemeen belangorganisaties om effectief te worden gebruikt.
Het debat over persoonlijke aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid moet worden gevoerd in de context van het algemeen belang en de bescherming van de natuurlijke en culturele bezittingen van Aruba. De stranden, mangroven, koralen en endemische flora en fauna op land als in de zee zijn van onschatbare waarde voor de lokale gemeenschap en toeristen. De overheid moet deze schatten beschermen en niet toestaan dat individuele of economische belangen voorrang krijgen ten koste van de gemeenschap. Wanneer de hotels klagen over stankoverlast of andere vormen van hinder, die notabene mede hun oorsprong bij hun zelf vinden, dan is het zuur dat zij dwangsommen en schadevergoedingen krijgen toegekend en dat de burger hiervoor mag opdraaien.
De roep om ‘No more hotels’ en de eis voor een duurzamer toerismebeleid weerspiegelen de groeiende bezorgdheid over de impact van de toeristenindustrie op de natuur en het milieu. Het is essentieel dat de kosten voor het verwerken van afval en afvalwater eerlijker worden verdeeld en dat de hotelsector verantwoordelijk wordt gesteld voor zijn bijdrage aan de milieuproblematiek.
Ter afsluiting, de problematiek rond de RWZI in Aruba is een duidelijk voorbeeld van de noodzaak voor transparantie, verantwoordelijkheid, en duurzaamheid van het bestuur. Door de ernstige milieu- en gezondheidsrisico’s die deze situatie met zich meebrengt, is het essentieel dat zowel de overheid als de betrokken bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen (5). Het is tijd voor Aruba om de tragedie van de gemeenschap om te zetten in een verhaal van herstel, verantwoordelijkheid en hoop voor een duurzamere toekomst.
Dr. Jeff Sybesma is bioloog én jurist. Hij is lid van de Raad van Advies Curaçao, parttime docent staats- en bestuursrecht én milieurecht. Ook is hij bijzondere rechter in ambtenaren en sociale zaken. Deze bijdrage is volledig op eigen titel geschreven.
______________
Voetnoten:
(1) ECLI:NL:OGEAA:2023:308
(2) ECLI:NL:OGEAA:2023:309
(3) ECLI:NL:OGEAA:2022:499
(4) LAR nr. AUA202301286, 6 december 2023
(5) Garrett Hardin , Tragedy of the commons, Science 13 Dec 1968, Vol 162, Issue 3859, pp. 1243-1248 (https://math.uchicago.edu/~shmuel/Modeling/Hardin,%20Tragedy%20of%20the%20Commons.pdf)
In andere woorden. Politici zijn een vloek op Curacao.
Een prachtig opiniestuk van Jeff. Ik ben de mening toegedaan dat hetgeen Jeff naarvoren brengt ook de nodige strekking met zich meebrengt in bepaalde situaties op Curaçao. Ik heb over de jaren zoveel ingezonden stukken geschreven en gepubliceerd over vele naar mijn mening scheve situaties op Curaçao, dat ik op gegeven moment ermee ben gestopt. Het gaat niet slechts om onder anderen vervuiling, maar tevens om het doen en nalaten van onze gezagsdragers. Een stokpaardje van mij is het illegaal plaatsen van de zg. ‘community mailboxes’ door C-post en het niet afleveren van post bij huisadressen. Eén en ander met medekennis van ex-ministers VVRP Hensley Balborda en Suzanne Camelia-Römer en het Bureau Telecommunicatie , Post en Utiliteiten. Ik ben in dezen in goed gezelschap van professor (emeritus) Arjen van Rijn, die in het preambule van het jaarverslag 2016 van de Raad van Advies schreef, dat de overheid (minister) geen enkele wettelijke grondslag had om die brievenbussen te plaatsen en ook te stoppen met het brengen van post naar de huisadessen in de zeven buurten. Op een slinkse wijze in 2016, is deze bij wet strafbare handelingen, door de toen zittende minister VVRP, Camelia-Römer achteraf met terugwerkende kracht tot 2014 via een Ministeriële Beschikking als het ware gelegaliseerd. Het haagje van allen is op die manier veilig gesteld. Mijn brieven hierover en tevens mijn klacht bij het Openbaar Ministerie, zijn te vinden in het archief van onder anderen de Raad van Advies. Iedereen bleef stil tot de dag van vandaag. Tot vandaag (bijna 10 jaar later) overtreedt C-post artikel 3 van onze Staatsregeling (verbod op discrimiatie), door slechts bij bepaalde buurten de post niet thuis af te leveren. Indien C-post na 10 jaar dit project niet kon afronden, is het tijd dat dit project stopgezet wordt. Dit soort gedrag ookva oze gezagsdragers, demotiveert zodanig, dat het geen zin meer heeft om over dit soort zaken te schrijven. Blijkbaar heeft Nardy meer adem dan ik heb, want zij blijft schrijven. Om te blijven bij de essentie van dit stuk, het gaat zoals u ziet niet slechts om vervuiling zoals jarenlang is geschied met het binnenwater aan de Pater Eeuwensweg, het binnenwater bij de waterzuiveringsinstallatie, het binnenwater bij toentertijd Amstelfabriek, het Waaigat en de huidige rioleringen in Saliña. Het gaat ook om handelingen van de gouverneur tegen het principe van de Trias Politica (benoemen van ministers als tevens zijnde parlamentariërs). Alweer geen haan die ernaar kraait. Deze handeling van de gouverneur druist tevens in tegen het gestelde onder artikel 45 lid f van onze Staatsregeling. Konfliktueuze situatie tussen artikel 30 lid 3 en artikel 45 lid f van onze Staatsrgeling. Er zijn nog meer tegenstrijdige artikelen en fouten in onze Staatsregeling. De ministers en statenleden hebben de eed afgelegd dat zij onze Staatsregeling onderhouden. Ik weet niet of zij vervolgd kunnen worden voor het schenden van hun eed voor de gouverneur (de koning). Want tot de dag van vandaag heeft geenéén van hen aanstalten gemaakt om de fouten en contradicties in de Staatsregeling te corrigeren. Er is nog meer, maar ik blijf tot hier.