René Zwart | Dossier Koninkrijksrelaties.nl

Hoe lang blijft de Tweede Kamer bereid keer op keer de Nederlandse burger te laten opdraaien voor het aanhoudend falen van Caribische bestuurders? Het antwoord op die al lang niet meer exclusief in rechtse kringen levende vraag, kan wel eens morgen komen als de Kamercommissie voor Koninkrijksrelaties met staatssecretaris Van Huffelen in debat gaat over de herfinanciering van 1,2 miljard euro aan coronaleningen aan Curaçao, Aruba en Sint Maarten.

De kans is groot dat het vooral zal gaan over een extra lening van nog eens 600 miljoen euro om de leeggeroofde pensioenkas van Ennia aan te vullen.

Waarom zou Nederland dat doen? Minister-president Gilmar Pisas van Curaçao ziet zijn kabinet vooral als slachtoffer “want wij zijn onbedoeld in de Ennia-problematiek beland” en vindt het daarom gerechtvaardigd een beroep te doen op “het vermogen van het Koninkrijk om deze uitdaging gezamenlijk aan te gaan.” Alsof Nederland (want dat bedoelt hij uiteraard met Koninkrijk) wel verantwoordelijk is voor het Ennia-schandaal. Van Huffelen heeft weer een ander verhaal waarom ze staat te trappelen een cheque van 600 miljoen uit te schrijven. “Wij moeten solidair zijn met de mensen daar die hun pensioen dreigen te verliezen.”

Hebben we dat niet eerder gehoord? In 2010 toen Nederland 2,2 miljard euro aan de – door financieel wanbeleid ontstane – Antilliaanse overheidsschuld kwijtschold. Of enkele jaren geleden toen de tegoeden van rekeninghouders van de Girobank op Curaçao als sneeuw voor de zon verdwenen bleken? Nederland tastte ook diep in de buidel om de landen door de coronacrisis te slepen. De pandemie overkwam ze, maar dat ze de gevolgen niet konden dragen, hebben ze over zichzelf afgeroepen. Door noodzakelijke en – om Den Haag in slaap te sussen – beloofde hervormingen voor zich uit te schuiven en nieuwe schulden te maken voor niet duurzame uitgaven zoals met friends & family uitdijende ambtenarenapparaten.

Net zo min gaan de autoriteiten in Willemstad vrijuit bij de ondergang van Ennia. Eigenaar Ansary is weliswaar de gewetenloze schurk die er met de goedgevulde pensioenspaarpot van argeloze werknemers vandoor is gegaan. Maar hij deed dat onder de neus van de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten (CBCS) waarvan het een van de belangrijkste taken is toezicht te houden op financiële instellingen. Bovendien speelden vooraanstaande Curaçaoënaars en Sint Maartenaren een rol in het verzekeringsbedrijf. Of ze in de dagelijkse leiding zaten of commissaris waren, ze werden er buitenproportioneel en daardoor verdacht riant voor betaald. Terzijde: de Centrale Bank van Aruba wist de lokale Ennia-tak wel te behoeden voor de grijpgrage klauwen van Ansary.

De hoogbejaarde zakenman en (vreemd genoeg slechts enkele van) zijn medeplichtigen zijn door een door de CBCS geïnitieerde civiele procedure veroordeeld tot terugbetaling van de buit. Later dit jaar beslist het Hof definitief over de hoogte van de door de in Los Angeles in weelde residerende zakenman te betalen schadevergoeding. Maar hoe het oordeel ook luidt, de kans dat hij een rooie cent teruggeeft, is nul-komma-nul. Het had dan ook veel meer in de rede gelegen als het Openbaar Ministerie de hele roversbende strafrechtelijk zou hebben vervolgd, inclusief degenen die hebben meegeprofiteerd.

Dat is niet gebeurd omdat het OM, naar eigen zeggen, onvoldoende capaciteit heeft voor zo’n gecompliceerde zaak. Als dat de ware reden is, is dat mede het gevolg van het feit dat Curaçao (net als Aruba en Sint Maarten) al jarenlang de hand op de knip houdt waar het de versterking van de rechtshandhaving betreft. Lokale politiekorpsen zijn structureel onderbezet. Het is alleen Nederland dat de bijdrage in de overzeese opsporingscapaciteit flink heeft opgevoerd.

Gegeven de beschikbaarheid van een klip en klaar vonnis en achterliggende documenten in de civiele procedure is gebrek aan menskracht geen geloofwaardige verklaring voor de terughoudendheid van het OM. Eerder bevestigt het een patroon: kijk weg als aanzien genietende leden van de samenleving betrokken raken bij een publieke misstand. Dat de CBCS in zijn vordering tegen Ansary en de zijnen uitgerekend op het oog keurige lokale bestuurders/oud-politici buiten schot heeft gehouden, is een te groot toeval. Sluw als Ansary is, valt niet uit te sluiten dat hij ze welbewust een rol heeft toebedeeld, in de veronderstelling dan ongehinderd Ennia kaal te kunnen plukken.

Hoewel schandalen als deze hun oorsprong vinden in de Caribische bestuurscultuur, treft Den Haag evengoed blaam. De grootste stommiteit werd in 2010 begaan door Curaçao en Sint Maarten land te maken, terwijl er onvoldoende geschikte bestuurders voor handen zijn. Talent genoeg, maar dat piekert er niet over de handen vuil te maken aan het door en door verrotte politieke bedrijf dat van nepotisme aan elkaar hangt. En de uitzonderingen die het, door idealisme gedreven, er toch op wagen, laat Den Haag maar al te vaak als een baksteen vallen. Dat kiest, als het een beetje ingewikkeld wordt, iedere keer weer voor de makkelijkste weg: het chequeboek trekken. Want een (duurzame) oplossing vergt welgemeende betrokkenheid.

Moeten de gedupeerden die van een pensioen van Ennia afhankelijk zijn zich zorgen maken dat de commissie morgen – of later, op het moment dat de Kamer formeel goedkeuring moet geven – nee zegt tegen de extra lening van 600 miljoen euro? Dat hoeft niet: Pisas heeft immers al gehint dat Den Haag er verstandig aan doet naar hem te luisteren, omdat anders berooide Ennia-klanten massaal naar Nederland emigreren en een beroep doen op bijstand, huisvesting etc. Pure chantage, maar wel bewezen effectief.

René Zwart is oprichter van het Antilliaans Dagblad en oud-parlementair correspondent in Den Haag voor die krant.

Bron: Dossier Koninkrijksrelaties