Dick Drayer

Op Bonaire staan dertien bushokjes, maar openbaar vervoer is er niet. Vooral mensen met een laag inkomen hebben daarom een probleem om van A naar B te komen en zijn aangewezen op een betaalde lift van mensen die wel een auto hebben.

Volgens een recent rapport zijn vervoerskosten na woonlasten de grootste kostenpost van huishoudens op Bonaire, Saba en Sint-Eustatius. Daarom heeft de regering besloten om dit jaar 600.000 euro en daarna 400.000 euro structureel te investeren om een openbaarvervoersvoorziening op te zetten op Bonaire. Saba en Sint-Eustatius krijgen ieder een ton.

Of er ook echt bussen gaan rijden, valt te bezien. Al in 2010, toen Bonaire uit de Nederlandse Antillen stapte en een bijzondere Nederlandse gemeente werd, kwamen er initiatieven vanuit de Nederlandse overheid om openbaar vervoer op te zetten; de bushokjes getuigen daarvan. Maar een busdienst kwam er nooit, omdat er geen rekening werd gehouden met de lokale vervoerssector. Die legt zich vooral toe op dat deel van vervoer waar geld valt te verdienen: de cruisetoeristen.

Liften

Shirley Cicilia woont in het dorpje Rincon, zo’n twintig kilometer ten noordwesten van de hoofdstad Kralendijk. Zij moet elke dag naar haar werk in Playa, strand, zoals Bonairianen Kralendijk noemen. Ze staat iedere dag om 04.00 uur op om als eerste bij de bushalte te zijn. Daar wordt ze opgepikt door een busje waarin plek is voor slechts vijf mensen.

“Ik betaal voor deze lift 3 dollar, soms 4. En als ik ‘s avonds terugga naar huis, regel ik vervoer via via en moet dan soms 10 dollar betalen.” Ze is met haar minimumloon van 1600 dollar 200 dollar per maand kwijt aan deze clandestiene liftservice.

De regelgeving voor het personenvervoer per autobus en taxi is vastgelegd in wetgeving van meer dan zestig jaar geleden. Er zijn 35 zogenoemde AB-vergunningen voor openbaar vervoer. Hoewel de verordeningen specificeren dat kleine busjes een dienst moeten bieden op een aangewezen traject en grote bussen volgens een goedgekeurde dienstregeling moeten rijden, is de praktijk weerbarstiger.

De AB-chauffeurs werken als zelfstandigen. Er zijn geen wettelijke bepalingen voor rij- en rusttijden. Het openbaar vervoer wordt niet gesubsidieerd door de overheid en reguleert zichzelf, met tarieven die door vraag en aanbod worden bepaald. Sommige bedrijven en werkgevers regelen eigen vervoer voor hun werknemers.

Een van die vervoersbedrijfjes wordt gerund door Orlando Franciska. Hij rijdt voornamelijk grotere touringcars en zag veel ov-initiatieven mislukken. “We zijn allemaal eigen ondernemer”, zegt Franciska. “De situatie nu is een kwestie van vraag en aanbod. Een ritje naar Rincon met negen passagiers levert misschien 50 dollar op, maar een busje vol met cruisepassagiers brengt 250 dollar in het laatje. De keuze is dan snel gemaakt.

Franciska heeft tientallen bussen op zijn terrein staan. “Als anderen gesubsidieerd passagiers gaan vervoeren, verliezen we omzet”, zegt hij. Toch wil hij dolgraag meedoen met het nieuwe project, betaald door de Nederlandse regering. “Vervoer zit in mijn genen. Als de financiering structureel is, kan ik mijn chauffeurs met een verplichte dienstregeling op pad sturen. Bussen genoeg!”

Ook tonnen vanuit Bonaire zelf

Het bestuurscollege van Bonaire maakt een prioriteit van het opzetten van openbaar vervoer. Op een paar routes is inmiddels een proef gestart. Ook investeert Bonaire bovenop het Nederlandse geld zo’n 400.000 dollar in het project.

Helvig Thodé, die voor de overheid het openbaarvervoerstraject trekt, zegt dat ook het betaalbaar maken van openbaar vervoer heel belangrijk is voor het eiland. “Mensen die geen eigen vervoer hebben, vooral ouderen, raken in een isolement. Kinderen komen te laat op school, mensen missen hun doktersafspraak omdat ze afhankelijk zijn van anderen en dat wil je niet zo hebben. Dat wil je dan toch anders?”

Bron: NOS