Moet Sint-Maarten onafhankelijk worden? Het parlement is een referendum daarover aan het voorbereiden. Als inwoners ‘ja’ kiezen, kan het ‘onverwachte gevolgen’ hebben, zegt politicoloog Wouter Veenendaal.
Begin april heeft het parlement van Sint-Maarten vier Statenleden benoemd die het voorbereidingswerk gaan doen. Ze gaan informatie verzamelen voor een mogelijk referendum over onafhankelijkheid van het eiland.
Wouter Veenendaal (1986) is politicoloog, doceert in Leiden en onderzoekt hoe politiek en democratie werken in kleine eilandstaten. Samen met historicus Gert Oostindie, heeft hij vorig jaar het boek ‘Ongemak’ gepubliceerd. Over de politieke relaties in het Koninkrijk die al jarenlang moeizaam gaan.
Volgens Veenendaal is het niet zo dat een grote meerderheid van de bevolking bezig is met de vraag of het eiland onafhankelijk moet worden. Het streven daarnaar is vooral iets waar een kleine groep elite aan denkt, merkt hij.
In de Sint-Maartense politiek bestaat er bij een groep mensen een afkeer van de bemoeienis van Nederland, legt Veenendaal uit.
In de commissie zit onder meer parlementariër Grisha Heyliger-Marten, echtgenote van Theo Heyliger die vast zit wegens corruptie. Hij is fel gekant tegen meer invloed van Nederland op het eiland. Volgens Veenendaal lijkt het erop dat hij via zijn vrouw nog steeds een rol speelt in de Sint-Maartense politiek.
‘Nederland staat vooraan om Sint-Maarten af te stoten’
“Het is de vraag of een onafhankelijkheidsreferendum er ook daadwerkelijk komt, en of er een meerderheid voor is. Maar het is toch een beetje spelen met vuur. Want als een meerderheid voor stemt, staat Nederland vooraan om het eiland af te stoten”, aldus Veenendaal.
Voor de duidelijkheid: Nederland kan – als oud-kolonisator – niet zelf beslissen of Sint-Maarten en de andere eilanden onafhankelijk worden. Alleen inwoners van de eilanden zelf beslissen over hun toekomst.
“De oprichting van de vierkoppige commissie om de mogelijkheden van een referendum te onderzoeken, is geen grote stap. Maar het laat wel zien dat het onderwerp nog steeds op tafel ligt. En dat het volgens mij ook wordt gebruikt om anti-Nederlandse sentimenten warm te houden.”
Hoe groot is de kans?
Sinds de jaren zeventig had de Nederlandse politiek onafhankelijkheid van de oud-koloniën als doel voor ogen, vertelt Veenendaal.
Suriname stapte zelf op in 1975. Sindsdien wordt de mogelijkheid open gehouden voor de Caribische eilanden om ook op te stappen.
“Ondanks alle warme woorden van politici op bezoek op de eilanden, wordt het toch gezien als een hoofdpijndossier. Er is een meerderheid in Den Haag die direct akkoord gaat als één van de Caribische landen van het Koninkrijk in een referendum aangeeft onafhankelijk te willen worden.” Dan is er volgens Veenendaal geen weg meer terug.
Hoe groot is de kans dat Sint-Maarten in de komende jaren afscheid gaat nemen van het Koninkrijk? Eerst de cijfers. Tijdens het laatste referendum over de staatkundige verhoudingen, heeft iets meer dan 14 procent van de Sint-Maartenaren voor onafhankelijkheid gestemd. Een veel hoger aantal dan op bijvoorbeeld Curaçao, waar ruim 4 procent van de bevolking daar voor heeft gestemd in 2005.
Politicoloog Wouter Veenendaal en historicus Gert Oostindie. Samen hebben ze het boek ‘Ongemak’ geschreven, over de moeizame politieke verhoudingen binnen ons Koninkrijk. Foto: Prometheus
En nu de praktijk. Politieke beloften kunnen nog altijd een grote rol spelen bij een referendum, zegt Veenendaal. “Mochten de politici op Sint-Maarten besluiten zo’n referendum te organiseren en de bevolking voorhouden dat met onafhankelijkheid hun leven er beter uit gaat zien, dan weet je niet wat er uitkomt.”
Brexit
Hij maakt een vergelijking met de Brexit, waarbij de bevolking van het Verenigd Koninkrijk door politici een mooiere toekomst werd beloofd als ze uit de Europese Unie stappen. Dat is ook gebeurd.
“Daar is in Engeland echter geen sprake van. Het is ook maar de vraag of Sint-Maarten er beter van wordt als onafhankelijk eiland.”
“Kijk naar de hulp die Nederland heeft gegeven na de ravage door orkaan Irma van 2017. Zulke hulp valt weg als ze uit het Koninkrijk stappen.”
Opvallende move?
“Het is opvallend dat het parlement op 4 april hiermee bezig was. Op die dag werd ook de onderlinge regeling met Nederland getekend. Dat zijn twee tegengestelde richtingen.”
Tegelijkertijd geeft hij aan dat Sint-Maarten al lange tijd bezig is met het onderwerp van dekolonisatie en onafhankelijkheid, meer dan Curaçao en Aruba. “Tien jaar geleden was het op Curaçao, mede dankzij Pueblo Soberano van Helmin Wiels, nog een onderwerp. Tegenwoordig hoor je er nauwelijks nog mensen over.”
Naast Grisha Heyliger-Marten (onafhankelijk parlementslid), zitten ook Ludmila Duncan (ook onafhankelijk), Melissa Gumbs (Party for Progress) en Angelique Romou (National Alliance) in de Sint-Maartense commissie. De bedoeling is dat de leden begin mei aan het parlement rapporten over hun voorbereidingswerk.
Bron: NTR/CaribischNetwerk
En Peter van de Berg.
Grow up.
Alles in de Antillen is een piraten cultuur.
Ik ben ik en als ik kan stelen doe ik het. Want er is geen controle.
Je leeft met je hoofd door de NL wolken. In de Dutch mountains.
Sukkel.
Demagogen en dombo bravour.
Olie op het vuur.
Kans dat st maarten onafhankelijk wordt.
Porfabor.
Morgen en ze zoeken het maar uit.
Maar dat gaat nooit gebeuren zo dom zijn ze ook weer niet.
Niemand is onafhankelijk in deze wereld.
Dat is een waan idee.
China niet de VS niet geen enkel land of persoon is onafhankelijk.
Dat bestaat niet.
Da eilandje st. Maarten gedeeld in 2. Zeker niet.
Laten ze dan eerst maar zorgen dat de Fransen weg gaan.
Dan zijn ze de helft meer onafhankelijk.
Ze klagen altijd dat Nederland het eiland kolonialiseerd en dat men geen vrijheid heeft dus dan is onafhankelijk een goede oplossing
Het streven naar (volledige) onafhankelijkheid is op zich terecht. Het moet echter ook realistisch zijn. Sint Maarten alleen is te klein en te afhankelijk om geheel zelfstandig door te gaan. Belangrijk is verder dat het eilanddeel nog niet financieel zelfstandig is maar dat het economisch deel uitmaakt van een cluster waartoe ook het Franse deel Saint-Martin en de eilanden Saint-Barthélémy en Anguilla behoren. Er is sprake van een grote onderlinge afhankelijkheid. Herinnert men zich nog de situatie met de grenssluiting of het moeizame overleg over Covid. In het centralistische Franse systeem wordt alles wat echt belangrijk is geregeld in Parijs zonder echt rekening te houden met regionale verschillen. Ik zie de vertegenwoordigers van Sint Maarten al naar Parijs reizen om zaken te regelen met Franse ambtenaren die in hun externe contacten verplicht zijn om de Franse taal te hanteren. Samen zouden de gebieden een redelijke kans maken in de Caraïbische context. Dat realiseren is overigens wel uiterst complex met drie verschillende rechtssystemen. Het beste zou zijn als het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Nederland samen een raamwerk zouden kunnen opzetten waarbinnen geleidelijk aan de bevoegdheden kunnen worden ondergebracht. Een beetje zoals de Europese Unie is gegroeid. Het is best mogelijk dat binnen zo’n setting ook de Britse Maagdeneilanden en Saba en Statia willen participeren. Als dit lukt dan komt de soevereiniteit vanzelf en is er ook sprake van een eenheid die in het gebied meetelt.