Mezzosopraan Tania Kross heeft de Johannes Vermeerprijs gewonnen. Ze zet het prijzengeld onder andere in voor de restauratie van een theaterzaal op Curaçao – een tussenstap op weg naar een nieuw, groter cultureel centrum aldaar.

‘Den Helder met 55.000 inwoners heeft een schitterend theater, Curaçao met 150.000 mensen heeft niets. Cultuur moet er zijn.

Mezzosopraan Tania Kross (47) weet precies wat ze gaat doen met de 100.000 euro die hoort bij de Johannes Vermeerprijs, de belangrijkste staatsprijs voor de kunsten, die ze dit jaar heeft gewonnen en maandag krijgt uitgereikt. Kross woont op Curaçao en is net teruggekomen in Nederland, voor de uitreiking. In het kantoor van haar manager laat ze op haar smartphone een korte film zien die ze samenstelde. Een kleine theaterzaal op Curaçao, haar geboorte-eiland, is ze aan het opknappen. “We hebben hier al 22 jaar geen schouwburg. 22 jaar! Ik kan daar niet wonen en dat maar gewoon zo laten. Den Helder met 55.000 inwoners heeft een schitterend theater, Curaçao met 150.000 mensen heeft niets.”

Gloednieuwe schouwburg

Stukje verder in de film: Kross loopt over braakliggend terrein, een woestenij. “Nu komt het,” zegt ze, “Ik ben in gesprek met Curaçao Airport Holding om een gloednieuwe schouwburg te kunnen bouwen. Deze kleine zaal is een aanloop. Je moet de betrokkenheid opbouwen van de mensen die op het eiland leven, zij moeten voelen dat het nodig is. Er is zoveel talent op Curaçao. Ik ben daar he-le-maal niet bijzonder. Het gaat erom mensen te verzamelen, de techniek op orde te krijgen, scholing daarin. Als ik nu een concert geef daar kost dat heel veel geld. Ik moet iets in de open lucht organiseren, alle techniek moet eenmalig opgebouwd worden. Ik bekostig veel dingen zelf, omdat ik het zo belangrijk vind dat er muziek klinkt. Wanneer je eenmaal een plek hebt, heb je de basis. Jongeren die geluid en licht in de kerken organiseren, die vragen we voor het kleine theater. We gaan een leertraject in met mensen, dan zijn we straks klaar voor de klapper.”

Kross is een spraakwaterval, met een gloeiende passie voor cultuur en voor hard werken. Ze zingt niet alleen, maar wil ook precies weten hoe het draaiboek van het lichtplan in elkaar steekt en houdt zich bezig met de regie. Gedurende haar carrière ging ze van opera in de richting van eigen producties, met een breed repertoire omarmt ze haar publiek.

“Cultuur moet er zijn, ik word zo boos om het feit dat het volgens sommigen niet tot de hoofdzaken behoort. Als er niet over cultuur wordt gesproken, in deze tijd waarin alle culturen met elkaar clashen, zijn we arm. Maar voor de beleidsmakers is cultuur lastig, want cultuur is niet tastbaar. Je kunt een voorstelling, een muzikale belevenis, niet vastpakken en er een plakkertje op doen. De waarde is niet in geld uit te drukken. Wij houden met cultuur de wereld draaiende. Die verpakte emotie hebben we nodig, je kunt ellende verwerken met muziek.”

Heimwee

Tijdens de pandemie ging Kross met haar gezin op vakantie naar Curaçao, en ze is er gebleven. Na 28 jaar Nederland en een internationale carrière maakte ze de balans op. “Toen ik terug was op Curaçao, kwam ik erachter dat ik al die tijd in een permanente staat van heimwee heb verkeerd. Maar heimwee was een deel van mijn zijn geworden, en ik was gefocust op mijn vak, ik wilde zingen. Ik had nooit echt last van het weer in Nederland, de grijze luchten, ik ben altijd vrolijk en bekijk alles van de zonnige kant. Als ik terug ben in Nederland: ik kan er niet tegen! Hier doe ik een beetje make-up op, hier voel ik me bleek.” Kross lacht: “Daar ben ik constant in een staat van golden delicious.”

“Nu, met het theater, met de theaters, meervoud, dat gaat werken omdat ik er ben. Ik zit erbovenop. Ik woon op Curaçao en vlieg af en toe naar mijn werk. Op het eiland ben ik voor honderd procent Tania als vrouw, moeder, dochter, zus, vriendin. In Nederland ben ik voor honderd procent Tania als zangeres, ambassadeur en noem maar op. Maar ik heb geen duobaan meer met mezelf.”

“De vooroordelen, waar ik gelukkig niet naar heb geluisterd, stapelden zich op: je moet niet naar Curaçao verhuizen, dan is je carrière afgelopen. Nee, dus. Of: kinderen krijgen betekent het einde van je carrière. Nee! Je focust nog meer, de tijd voor je vak is beperkt, je leert nee te zeggen tegen een uitnodiging en wat je doet echt goed te doen. Ook: je moet geen commerciële dingen doen, dan neemt niemand je meer serieus. Wake up. Aan het einde van de dag moet iemand je kaartje kopen, ze moeten weten dat je bestaat, je wilt dat ze naar jouw voorstelling komen. Het aanbod is zo groot. Je moet je best doen om mensen op het briljante idee te laten komen om kaartjes te kopen voor jouw voorstelling.”

Minder op het podium

“Dat theater wordt de tweede helft van mijn carrière”, zegt Kross. “Op Curaçao wonen prachtige mensen, zo creatief, ze hebben zoveel in zich, die moet je in een mooier daglicht zetten. Tijdens voorlichtingsavonden vroeg ik: wie helpt mee, wat kun je, wat wil je doen? Dan komen er lokale mensen naar je toe met fantastische opleidingen waar ze niets mee kunnen omdat er geen mogelijkheden zijn op het eiland.”

“Ik zal minder op het podium staan. Ik voel dat ik me nuttig kan maken voor een groter plan, en dat begint met de Johannes Vermeerprijs. Straks, in het theater dat we aan het restaureren zijn, of later in het nog te bouwen grote theater, zou ik me bezig willen houden met de programmering door breed te kijken: hoe kun je een culturele ervaring hebben, hoe kun je de mensen het beste bedienen? Ik zou niet de directeur willen zijn, dat lijkt me een supersaaie baan.”

Bron: Parool