De voormalig minister-president van de Nederlandse Antillen reageert daarmee op het feit dat Schotte (MFK) niet het ontslag van zijn kabinet heeft ingedient, maar kiest voor ontbinding van de Staten en het uitschrijven van nieuwe verkiezingen.
Ys benadrukt dat ontbinding van het parlement een heel zwaar middel is.
,,Het moet daarom ook met de nodige zorgvuldigheid gebeuren”, aldus Ys. ,,Het ontbinden van de Staten wordt beheerst door staatsrecht. Ons staatsrecht bestaat, naast geschreven regels, voor een belangrijk gedeelte ook uit ongeschreven regels.”
Hij vervolgt: ,,De ministerpresident kan niet lichtvaardig omgaan met deze bevoegdheid. Het gaat nu eenmaal om de gekozen volksvertegenwoordiging. Dit kan alleen als er daarvoor een brede steun in het parlement is. Het parlement wordt in de regel ontbonden als er bijvoorbeeld na de val van het kabinet alle pogingen voor het vormen van een nieuwe mislukken.” Ontbinding heeft volgens de oud-regeringsleider ook zin als de tijd tussen de val van het kabinet en de geprogrammeerde reguliere verkiezingen te kort is om een nieuw kabinet te vormen. ,,In die gevallen ligt het voor de hand om de Staten te ontbinden en vervroegde verkiezingen uit te schrijven.”
Het ontbinden van de Staten en uitroepen van vervroegde verkiezingen gebeurt telkens na een grondig debat in het parlement, waar alle fracties aan deelnemen. ,,De minister-president moet zich ervan vergewissen dat de fracties de voorgenomen ontbinding, het liefst breed, ondersteunen.”
Als premier Schotte zonder het parlement te raadplegen toch beslist om het parlement te ontbinden en nieuwe verkiezingen uit te schrijven, dan is dit moreel volledig verwerpelijk.
Zo stelt Ys met klem. ,,Bovendien heeft de premier niet de morele autoriteit om een dergelijke beslissing eenzijdig te nemen, aangezien hij inmiddels het vertrouwen van de meerderheid in het parlement heeft verloren.”
Er is volgens Ys ook een andere reden waarom Schotte niet voor die optie moet kiezen. ,,Bij een ontbinding wordt de Staten voor de duur van zeker drie maanden vleugellam. Dat geldt ook voor de regering. Gelet op de huidige financiële, economische en justitiële crisis van het land en de aanwijzing vanuit Den Haag, is het niet verstandig om daarvoor te kiezen.” Het parlement dient zich te buigen over een oplossing voor deze acute problemen.
Schottes keus kan voorts ook voor een constitutionele crisis zorgen, vreest Ys. En wel op het moment dat hij het conceptlandsbesluit voor de ontbinding van het parlement aan de gouverneur aanbiedt.
,,De gouverneur tekent in de regel de landsbesluiten die hij voorgelegd krijgt. Maar bij een voorstel van een dergelijke zwaarte kan de gouverneur vraagtekens plaatsen met betrekking tot de zorgvuldigheid die in acht is genomen bij de totstandkoming daarvan.”
Ys kan niet anticiperen op wat gouverneur Frits Goedgedrag zal doen. De gouverneur kan aan Schotte vragen of hij onderzocht heeft of hij de brede steun van de Staten heeft. De gouverneur kan ook uit eigen beweging de ondervoorzitter van de Raad van Advies (RvA) alsmede de fractieleiders in het parlement hierover raadplegen.
Want ook de gouverneur moet waken over een behoorlijke toepassing van ons staatsrecht.