Tekst Kees Broere, foto’s Guus Dubbelman
Begin dit jaar werd een olieveld gevonden voor de kust van Suriname. Optimisten zien het land al veranderen in een tweede Noorwegen. Anderen vrezen dat de opbrengsten van het zwarte goud hooguit de kosten van alle wurgleningen kunnen dekken.
Er is nog zo veel wat hij niet weet. Hoeveel olie nu is gevonden. Wanneer precies die echt uit de zeebodem zal komen. Hoeveel olie de komende tijd nog te vinden is. En hoeveel geld al die vondsten zullen opleveren. Maar één ding staat voor de directeur Staatsolie vast: ‘Suriname zal nooit meer hetzelfde zijn.’
De afgelopen jaren heeft Rudolf Elias (59) geduldig gewacht tot zijn voorspelling over olie- en gasvoorraden voor de Surinaamse kust zou uitkomen. Deze weken is hij geduldig bezig om wie het maar wil horen uit te leggen wat een en ander voor het Zuid-Amerikaanse land kán betekenen. Ten goede. Of ten kwade.
Maar eerst wat gegevens dan, voor zover nu bekend. Begin dit jaar maakten de Amerikaanse en Franse investeerders van Apache en Total bekend dat, na veel proefboringen, in het zogeheten ‘Blok 58’, ruim honderd kilometer voor de kust in Surinaamse wateren, een ‘significante vondst’ aan olie (en gas) was gedaan. De eerste schattingen spreken van minstens 300 miljoen vaten.
Helemaal verrassend was het niet. Voor de kust van het buurland Guyana is sinds vorig jaar immers al zo veel olie gevonden, dat het nu nog straatarme land al tot het Saoedi-Arabië van Latijns-Amerika is uitgeroepen. Niemand zal verbaasd zijn als ook Suriname de komende jaren nog veel meer zal vinden van de grondstof die door sommigen ‘het zwarte goud’, door anderen ‘de stront van de duivel’ wordt genoemd.
Tweede Noorwegen?
In zijn ruime werkkamer op het hoofdkantoor van Staatsolie Suriname laat Elias een wijsvinger glijden over de land- en waterkaart van Suriname. ‘Er zullen mogelijk nog vijftig plekken aangewezen worden waar men wil gaan proefboren’, zegt hij. ‘Maar ik vind het nu vooral belangrijk om de al te wilde verwachtingen in toom te houden. Ja, we gaan verdienen aan deze grondstof. Maar wat voor olieland gaan we worden? Een tweede Noorwegen? Of een tweede Nigeria of Venezuela?’
Vergeleken met Guyana heeft Suriname betere papieren. De vroegere Nederlandse kolonie doet op het land al enkele tientallen jaren aan eigen, kleinschalige oliewinning. Suriname heeft met de oliemaatschappijen ook gunstigere afspraken gemaakt over het afdragen van winstbelasting. En de commerciële tak van Staatsolie kan straks twintig procent van alle gevonden olie zelf binnenhalen. Van de opbrengst daarvan zal vervolgens 68 procent naar de Surinaamse overheid gaan.
Kansen
En dan kan het land zich dus eindelijk echt gaan ontwikkelen. President Desi Bouterse (74), die in mei voor een tweede keer hoopt te worden herkozen, sprak in januari al van ‘dromen’ over ‘moderne steden en moderne scholen’ in Suriname. ‘Wij kunnen dit land samen opbouwen’, aldus de man die eind november 2019 tot twintig jaar cel is veroordeeld wegens zijn aandeel in de Decembermoorden van 1982. ‘We hebben een verantwoordelijke job te doen met elkaar.’
Maar veel Surinamers betwijfelen of regering en overheid die verantwoordelijkheid zelf wel willen nemen. Het land van zo’n 600 duizend inwoners is momenteel bijvoorbeeld in de ban van een mogelijk financieel schandaal rondom de Centrale Bank. Die verplichtte particuliere banken eerder om delen van hun spaartegoeden bij de Centrale Bank onder te brengen. Mogelijk is meer dan honderd miljoen euro verdwenen. De regering spreekt van oneigenlijk gebruik voor de aanschaf van ‘basisgoederen’. De bevolking spreekt schande over het kopen van ‘uien en aardappelen’ in tijden van verkiezingen.
Wurgleningen
Nog los daarvan heeft de regering zich in tal van internationale wurgleningen gestoken, heeft het land op de financiële markten momenteel een ‘junkstatus’, en zal het naar schatting eerst nog eens 400 miljoen euro moeten lenen voor elk miljard euro dat het later aan olie-inkomsten hoopt te genereren.
Pas over vijf tot zeven jaar zal de olie echt gaan ‘stromen’. De huidige vondst is omgerekend twintig jaar lang goed voor inkomsten van, minimaal, ruim 300 miljoen euro per jaar. ‘En dat is precies het jaarbedrag dat nodig is om aan de rente en aflossing van leningen te voldoen’, meent Winston Ramautarsing (63), de voorzitter van VES, de economenvereniging van Suriname. ‘Dan houd je dus nul over en gaan we er voorlopig niets aan verdienen. Een land als China zal nu best uitstel van leenbetaling willen geven. Maar als we vervolgens nog steeds niet betalen, nemen ze gewoon onze haven over.’
Twijfels
Tenzij de komende tijd de nodige nieuwe bronnen aangeboord worden, iets wat gezien de vondsten bij Guyana niet onwaarschijnlijk lijkt. ‘Maar dan nog is het de vraag of de mensen die het nu voor het zeggen hebben werkelijk willen werken aan de opbouw van een stabiele en duurzame economie’, zegt Ramautarsing. ‘Ik heb daar zo mijn twijfels over.’ En dit alles dan ook nog eens in een wereld die zegt de komende decennia juist afscheid te willen nemen van fossiele brandstoffen.
Rudolf Elias van Staatsolie hoopt dat alle betrokkenen (politiek, bedrijfsleven en vakbonden) zich committeren aan de opbouw van een Welvaartsfonds, zoals dat ook in Noorwegen is gebeurd. Daarin zou zo’n 80 procent van de olieopbrengsten terecht moeten komen. ‘Pas dan kunnen we echt praten over de ontwikkeling van een goede gezondheidszorg, van goede scholing en een moderne infrastructuur. We hebben nu nog de tijd om de juiste keuzes te maken. Daarvoor hebben we zeker het eigen intellect in huis. Maar dat alleen is niet genoeg. Wat we ook nodig hebben, is een hoop politiek fatsoen.’
Lees ook
Guyana loopt door ‘uitbuitcontract’ met ExxonMobil mogelijk 50 miljard aan olie-opbrengsten mis
Guyana heeft mogelijk 50 miljard euro aan potentiële olie-inkomsten verspeeld doordat het land in 2016 een zeer ongunstig contract heeft afgesloten met de Amerikaanse oliegigant ExxonMobil. Dit blijkt uit het onderzoek van de Britse mensenrechtenorganisatie Global Witness dat maandag naar buiten werd gebracht.
Bron: Volkskrant