Lars Pasveer
Een Amerikaanse rechtbank van beroep heeft geoordeeld dat een afluisterprogramma uit het begin van deze eeuw, waarbij telefoongegevens van Amerikanen werden verzameld en geanalyseerd, in strijd met de wet is. Het sleepnet, waar geen rechter aan te pas kwam, is mogelijk zelfs ongrondwettelijk.
Klokkenluider Edward Snowden onthulde het bestaan van het afluisterprogramma in 2013, naast andere projecten voor het massaal verzamelen van digitale informatie. Hij deelde zijn documenten met onder meer dagbladen de Guardian en de New York Times. Snowden vluchtte naar het buitenland, werd aangeklaagd voor spionage en woont al jaren in Rusland.
Snowden verwachtte niet dat een Amerikaanse rechtbank het programma als illegaal zou bestempelen én hem zou danken voor de onthulling.
Seven years ago, as the news declared I was being charged as a criminal for speaking the truth, I never imagined that I would live to see our courts condemn the NSA’s activities as unlawful and in the same ruling credit me for exposing them.
And yet that day has arrived. https://t.co/FRdG2zUA4U
— Edward Snowden (@Snowden) September 2, 2020
Mogelijk sterkt dit de oproep om Snowden een pardon te verlenen. Rusland verleende de klokkenluider een verblijfsvergunning tot 2021. Daarna is onduidelijk waar de klokkenluider heen moet. Snowden schreef vorig jaar een autobiografie, in het Nederlands vertaald als Onuitwisbaar.
In de recensie daarvan voor Villamedia schreef ondergetekende: “Onze Nederlandse AIVD en MIVD hebben sinds enige tijd ook een gemoderniseerde spionagewet, mét sleepnetfunctie. Toch blijkt de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdienst inmiddels een geduchte waakhond, iets waar ik eerlijk gezegd altijd over twijfelde.
Het is volgens mij geen overdrijving dat zonder de wereldwijde discussie die de gelekte documenten losmaakte zulk toezicht minder scherp zou zijn.”
Toen Obama op het punt stond te vertrekken werd hem gevraagd Snowden gratie te verlenen. Dat deed Obama niet – al verkortte hij wel de straf van klokkenluider Chelsea Manning – en huidig president Trump heeft enkel een proefballonnetje opgelaten over een mogelijk presidentieel pardon voor Snowden.
Obama stond vijandig en hard tegenover klokkenluiders; onder Trump is één klokkenluider veroordeeld.
Inlichtingendienst NSA stelde ten tijde van Snowdens onthullingen dat het programma crucial was om binnenlands terrorisme te voorkomen en dat het in een zaak van vier Somaliërs (waar de uitspraak binnen is gedaan [.pdf]) ook tot tastbare veroordelingen heeft geleid. De rechtbant zegt, na inzage in vertrouwelijke documenten, dat daar geen bewijs voor is.
De inlichtingendienst NSA zou het programma rond 2018 hebben gestaakt.
De Amerikaanse burgerrechtenbeweging ACLU noemt de uitspraak in een eerste reactie “een bevestiging van wat we altijd al wisten en een overwinning voor onze privacy”.
Bron: Villamedia