Seije Slager

Rijk Venezuela schakelt over op dollars en Amerikaanse producten, terwijl president Maduro stilletjes economische hervormingen doorvoert.

Bodegones heten ze, de kleine winkeltjes die het afgelopen jaar in de betere wijken van Venezolaanse steden als paddestoelen uit de grond schoten. De schappen staan vol met uit de Verenigde Staten geïmporteerde producten. Betalen kan alleen in dollars, en dan ben je vaak een veelvoud van de Amerikaanse prijs kwijt.

In de wijk Los Palos Grandes in het oosten van Caracas koopt Deisy Ruiz, een secretaresse van 47, een pot Nutella in zo’n bodegon. Het is haar cadeau voor de twintigste verjaardag van haar zoon. “Eentje maar, je moet jezelf af en toe verwennen!”, vertelt ze aan een verslaggever van persbureau Reuters.

Voor Ruiz is het een eenmalige uitspatting, maar een groeiende groep rijke Venezolanen kan zich een steeds poeniger levensstijl veroorloven. In Caracas worden de afgelopen maanden muziekfestivals georganiseerd, noteerde een verslaggever van The New York Times, waar bezoekers in designerkleding voor hun ambachtelijke hamburger zo 12 dollar neertellen – het equivalent van twee maanden Venezolaans minimumloon.
De officiële economische cijfers zijn hallucinant

Een opvallende ontwikkeling in een land dat al jaren een politieke en economische puinhoop is, en het afgelopen jaar ook nog eens zuchtte onder nieuwe Amerikaanse sancties, bedoeld om president Maduro weg te krijgen en zijn uitdager, Juan Guaidó, te steunen. De officiële economische cijfers zijn hallucinant. Volgens het IMF kromp de economie in 2019 met 35 procent en bedroeg de inflatie 200.000 procent.

Maar Venezuela heeft niet alleen twee presidenten, het heeft nu ook twee economieën: de ene ligt aan diggelen, de andere draait op dollars en draait best goed. Naar schatting meer dan de helft van de economische transacties in het land gaat via de Amerikaanse munt. Tot 2018 was dat formeel verboden, een paar maanden geleden liet Maduro in een televisie-interview doorschemeren dat hij er geen probleem mee heeft: “Ik zie het niet als iets slechts, die dollarisatie”, zei hij. “Het kan het herstel van het land helpen.”

Venezolaanse banken bieden onder de toonbank nu zelfs rekeningen aan in dollars; tegen hoge vergoedingen, want de dollars moeten fysiek in kluizen worden opgeslagen en kunnen niet opnieuw uitgeleend worden.

De dollars komen het land binnen via de enorme diaspora van de miljoenen Venezolanen die de afgelopen jaren zijn vertrokken en via de oplevende export: handel tussen private bedrijven is niet verboden onder de Amerikaanse sancties.

Voor de elite is het door allerlei bankensancties wél lastiger om het verdiende geld in het buitenland uit te geven en dat is een van de oorzaken van de economische voorspoed die ineens zo zichtbaar is geworden in sommige delen van het land.

Het blijft niet bij dollarisatie. Maduro mag in zijn toespraken Amerika dan voor de imperialistische duivel uitmaken, in de praktijk heeft hij in het afgelopen jaar een aantal zeer pragmatische maatregelen genomen. De overheidsuitgaven zijn met een kwart teruggesnoeid, en dat ging vooral ten koste van sociale programma’s. Importheffingen zijn vrijwel afgeschaft, net als veel bureaucratie voor bedrijven die willen exporteren, en prijsmaatregelen.

Het klinkt als een pakket uit het boekje van het IMF. “Een volslagen neoliberaal herstructureringsprogramma”, bevestigt analist Leonardo Buniak in The Wall Street Journal.
Luxegoederen ver buiten bereik

Slechts een beperkt deel van de bevolking profiteert ervan. Op het platteland en in de armere wijken blijven de Amerikaanse luxegoederen ver buiten bereik. En dus moet Maduro ook op zijn linkerflank met steeds schevere ogen rekenen. Zo vaart de marxistische site La Clase uit tegen de ‘belastingprivileges voor de importerende bourgeoisie’ die ‘de meerderheid van Venezolanen uitsluiten van de consumptie van basisproducten’.

De aandelenbeurs van Caracas ziet de toekomst vol optimisme tegemoet. Er was helemaal geen functionerende beurs in Venezuela, sinds Maduro’s voorganger Chávez in 2007 de grootste daar verhandelde bedrijven nationaliseerde. Maar eind januari meldde een Venezolaans bedrijf, voor het eerst sinds elf jaar, om aandelen uit te geven. Rumproducent Santa Teresa besloot tot de beursgang uit optimisme dat er na alle liberaliseringen geen weg terug meer is voor Maduro.

Topman Alberto Vollmer verwacht dat er nu een ontwikkeling volgt zoals in China dertig jaar geleden: kapitalisme in een jasje van socialistische retoriek. “Wij zetten de eerste stap, kijken wie volgt.”

Lees ook: De revolutie in Venezuela is tot nader order uitgesteld

In Venezuela leek het begin 2019 een kwestie van tijd voor president Maduro zou worden weggejaagd. Maar de revolutie verzandde, en de ster van oppositieleider Juan Guaidó doofde uit.

Bron: Trouw