Matthias Pauw
Door roosterproblemen, te weinig capaciteit en hoog ziekteverzuim bij de Douane op Schiphol worden geplande controles op passagiers en bagage geregeld niet uitgevoerd. Juist de strenge 100-procentscontroles op risicovluchten worden overgeslagen of minder uitvoerig gedaan. Coalitiepartijen VVD en CDA eisen opheldering van de regering.
Dat blijkt uit documenten die zijn vrijgegeven na een tot dusverre onopgemerkt gebleven beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (wob). De Douane schrijft zelf aan de hoogste baas van het Ministerie van Financiën dat er ‘geregeld onvoorziene pieken in het werkaanbod ontstaan waardoor er soms moet worden gekozen om controles niet te doen’.
Ook schrijft de dienst dat ‘door de onderbezetting de confrontatie met de reiziger niet altijd kan worden aangegaan’.
Risicovluchten slecht gecontroleerd
Om welke controles het precies gaat meldt de Douane niet in de documenten, maar FNV-bestuurder Mieke van Vliet zegt dat juist de 100-procentscontroles van risicovluchten erbij inschieten.
Die 100-procentscontroles worden uitgevoerd op risicovluchten uit Aruba, Bonaire, Curaçao, Sint-Maarten, Suriname en Venezuela: landen met een verhoogd risico op drugskoeriers. In principe wordt alle bagage en iedere passagier op deze vluchten gecontroleerd bij aankomst. Ook mag de Douane zonder medeweten van passagiers koffers openen en inspecteren.
Als er te weinig mensen zijn om zo’n controle uit te voeren, kan het zo zijn dat reizigers die iets meenemen wat niet geoorloofd is toch door mogen lopen omdat het opmaken van een proces verbaal te tijdrovend is. Soms worden er zelfs helemaal geen controles uitgevoerd, zegt Van Vliet.
Keuzes maken
Op de vraag of er inderdaad 100-procentscontroles op risicovluchten worden geschrapt door de hoge werkdruk reageert de Douane ontwijkend. “In een 24-uurs-setting is het een uitdaging om de medewerkers in te zetten op de geplande activiteiten. En zal soms gekozen moeten worden om (onderdelen van) geplande controles op een bepaald moment niet uit te voeren conform de planning”, laat een woordvoerder weten aan RTL Z.
Als er keuzes gemaakt moeten worden om controles wel of niet uit te voeren, worden de medewerkers ingezet op de hoogste risico’s, aldus de Douane. Wat dat precies betekent blijft echter onduidelijk.
Coalitiepartijen bezorgd
Het niet uitvoeren van de 100-procentscontroles ligt politiek gevoelig en coalitiepartijen VVD en CDA maken zich daar dan ook zorgen over. “Dit is een zorgelijk signaal. Om ons land veilig te houden moeten we weten wie er binnenkomt”, aldus VVD-Kamerlid Helma Lodders.
“Als de capaciteit daarvoor onvoldoende is, wil ik horen wat de staatssecretaris daaraan gaat doen. Zeker ook omdat de brexit voor de deur staat, wat ook extra druk bij de douane oplevert. Onze veiligheid mag niet in het geding komen”, zegt ze.
Ook CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt noemt het een ‘zeer zorgelijk bericht’ en wil opheldering van de regering. “Het CDA heeft anderhalf jaar geleden aangedrongen op 928 extra douaniers. Daarvan zijn er zo’n 300 die de opleiding nu afgerond hebben.”
“Als de douane nu niet in staat is haar reguliere taken te vervullen maken wij ons grote zorgen, zeker met het oog op een mogelijk harde brexit. Wij gaan de staatssecretaris van Financiën en de minister van Buitenlandse Zaken hierover met spoed bevragen.”
Te weinig douanespecialisten: logistieke sector verwacht vertraging na brexit
Meer van RTL Z: Te weinig douanespecialisten: logistieke sector verwacht vertraging na brexit
Langlopend probleem
Die onderbezetting is al lang een probleem bij de douaniers, wat zo nu en dan tot schrijnende situaties heeft geleid. “Werknemers kregen te horen dat ze geen vakantie meer mochten opnemen. Iemand kon daardoor zelfs niet trouwen”, vertelt Van Vliet.
Na veel gesprekken en een vernietigend rapport over de werkdruk van de vakbond verbeterde de situatie voor het personeel in ieder geval een beetje deze zomer. Iedereen mocht gewoon vakantie opnemen, zonder gedoe. De keerzijde daarvan is dus dat er nog minder mensen over zijn om de geplande controles uit te voeren.
Meer mensen, nog steeds problemen
Inmiddels neemt de Douane wel nieuwe mensen aan in rap tempo en volgens de grensdienst zijn de kantoren op Schiphol inmiddels weer ‘vrijwel op sterkte’.
Maar dat wordt niet overal zo gevoeld. Volgens FNV zijn er zelfs nog tekorten als op papier alle vacatures zijn ingevuld. Dat speelt bijvoorbeeld op de afdeling waar papierwerk wordt gecontroleerd voor het goederenvervoer. “Zelfs de diehards lopen te janken op de afdeling”, omdat de werkdruk er zo hoog is, volgens de bond.
Bovendien lopen er aan de achterkant ook veel douanemedewerkers op Schiphol weg naar andere afdelingen, waar onder andere door de brexit een hoop vacatures ontstaan. Van Vliet vermoedt dan ook dat de problemen nog lang niet zijn opgelost.
De documenten van de Douane zijn eind vorig jaar gepubliceerd in het kader van de Wet openbaarheid van bestuur. Wie het wob-verzoek heeft ingediend is niet bekend.
Bron: RTL